Είναι γνωστό ότι η Ελλάδα είναι «πρωταθλήτρια» και στην ενεργειακή φτώχεια, με σχεδόν δύο στα δέκα νοικοκυριά να δυσκολεύονται να κρατήσουν το σπίτι τους ζεστό το χειμώνα.
Λιγότερο γνωστό είναι το προφίλ των νοικοκυριών που είναι πιο ευάλωτα στην ενεργειακή φτώχεια, και πόσο αυτό διαφέρει από χώρα σε χώρα.
Όπως αποτυπώνει νέο δημοσίευμα του Euronews, η λεγόμενη «χειμερινή ενεργειακή φτώχεια», πλήττει δυσανάλογα τις μονογονεϊκές οικογένειες και τα ατομικά νοικοκυριά, ιδίως όσα είναι γένους θηλυκού.
Η Ελλάδα έχει και σε αυτές τις κατηγορίες αρνητικά ρεκόρ, μαζί με ένα επιπλέον: Έχει ένα από τα υψηλότερα ποσοστά ηλικιωμένων που αναγκάζονται να ζουν σε σπίτια-ψυγείο, επειδή η σύνταξη δεν φτάνει ούτε για θέρμανση.
Τα δύο στα δέκα νοικοκυριά στην Ελλάδα αδυνατούν να ζεσταθούν επαρκώς το χειμώνα – πηγή: Eurostat
Η πρώτη τετράδα των ενεργειακά φτωχών
Η Ελλάδα είναι η τέταρτη πιο «ενεργειακά φτωχή» χώρα, σε ό,τι αφορά την αδυναμία επαρκούς θέρμανσης. Στην πρώτη θέση ισοψηφούν Ισπανία και Πορτογαλία, με το 20,8% των νοικοκυριών να μην μπορούν να ζεσταθούν το χειμώνα. Ακολουθούν η Βουλγαρία με 20,7%, η Λιθουανία με 20% και σε απόσταση αναπνοής η χώρα μας με 19,2%. Αξίζει ωστόσο να αναφέρουμε ότι η θερινή ενεργειακή φτώχεια είναι πολύ μεγαλύτερη, ιδίως στις μεσογειακές χώρες, που υποφέρουν από όλο και πιο έντονους και παρατεταμένους καύσωνες. Με βάση στοιχεία της Eurostat το 34% των νοικοκυριών στην Ελλάδα αδυνατεί να διατηρήσει το σπίτι του επαρκώς δροσερό το καλοκαίρι, ποσοστό που είναι επίσης το τέταρτο υψηλότερο πανευρωπαϊκά, μετά τη Βουλγαρία, την Πορτογαλία και τη Μάλτα.
Οι πιο ευάλωτοι στην ενεργειακή φτώχεια
Κατά μέσο όρο στην Ευρώπη, το 19% των μονογονεϊκών νοικοκυριών δεν μπορούν να εξασφαλίσουν θερμική άνεση τον χειμώνα. Στην Ελλάδα το 34,5% των νοικοκυριών που αποτελούνται από έναν ενήλικα με εξαρτώμενα ανήλικα τέκνα αδυνατούν να ζεσταθούν επαρκώς. Πρόκειται για το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό πανευρωπαϊκά, μετά την Κύπρο (41,8%), γεγονός που αναδεικνύει και την αδυναμία του κοινωνικού κράτους να προστατεύσει τη συγκεκριμένη, ιδιαίτερα ευάλωτη, κατηγορία του πληθυσμού. Ακολουθούν τα μονογονεϊκά νοικοκυριά της Ισπανίας και της Πορτογαλίας (33,9% και 28,2%).
Οι γυναίκες που ζουν μόνες είναι η δεύτερη πιο ευάλωτη ομάδα, με το 14% να μην μπορούν να ζεσταθούν επαρκώς. Τα χειρότερα ποσοστά καταγράφηκαν στη Βουλγαρία (34%), την Πορτογαλία (31%) και τη Λιθουανία (31%). Η Ελλάδα καταγράφει και σε αυτή την κατηγορία την τέταρτη χειρότερη επίδοση, με το 27% των γυναικών που ζουν μόνες να κρυώνουν το χειμώνα.
Η χειμερινή ενεργειακή φτώχεια πλήττει το 26,4% των συνταξιούχων στην Ελλάδα που ζουν μόνοι. Πρόκειται επίσης για το τέταρτο υψηλότερο ποσοστό πανευρωπαϊκά, μετά τη Βουλγαρία, τη Λιθουανία και την Πορτογαλία.
Η ενεργειακή φτώχεια στην Αθήνα
Το Γραφείο Αντιμετώπισης Ενεργειακής Φτώχειας του Δήμου Αθηναίων (ΓΑΕΦ) έχει αναλάβει να χαρτογραφήσει τα ενεργειακά φτωχά νοικοκυριά της πρωτεύουσας, να τα συνδράμει οικονομικά και να ευαισθητοποιήσει ευρύτερα τους δημότες για τα θέματα της ενέργειας. Μεταξύ άλλων στοχεύει στην εξεύρεση χρηματοδοτικών εργαλείων για την ενεργειακή αναβάθμιση και τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα του ΓΑΕΦ, η ενεργειακή φτώχεια μπορεί να οριστεί ως η δυσκολία ή η αδυναμία ενός νοικοκυριού να εξασφαλίσει επαρκή θέρμανση στην κατοικία του και να έχει πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες ενέργειας, σε μία δίκαιη τιμή. Είναι αποτέλεσμα πολλών παραγόντων, από το χαμηλό εισόδημα, τις υψηλές τιμές ενέργειας, αλλά και την ανεπαρκή ποιότητα των κατοικιών. Σύμφωνα με πλήθος μελετών, ένα νοικοκυριό ορίζεται ενεργειακά φτωχό όταν η ετήσια δαπάνη ενέργειας ξεπερνά το 10% του ετήσιου εισοδήματός του. Αυτό σημαίνει ότι ένα σημαντικό μέρος του εισοδήματος πηγαίνει για κάλυψη των ενεργειακών αναγκών του, όπως η θέρμανση, η ψύξη, ο φωτισμός και η χρήση ηλεκτρικών συσκευών. Πρόκειται για μια κατάσταση που μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των ατόμων, καθώς μειώνει τις διαθέσιμες δαπάνες για άλλες βασικές ανάγκες, όπως η διατροφή, η υγεία και η εκπαίδευση.
Απαλλαγή από τα δημοτικά τέλη για τους «ενεργειακά φτωχούς»
Ο δήμος Αθηναίων έχει ξεκινήσει τη χαρτογράφηση των ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών, ενώ όσα αξιολογούνται ως «ενεργειακά φτωχά», έχουν τη δυνατότητα απαλλαγής από τα δημοτικά τέλη φωτισμού και καθαριότητας.
Το νέο πρόγραμμα πιστοποίησης «ενεργειακής φτώχειας» – με βάση τα κριτήρια που θέτει το Εθνικό Σχέδιο για την Ενέργεια και το Κλίμα, ξεκίνησε πρακτικά φέτος, έχοντας πραγματοποιήσει μέχρι τώρα περίπου 300 αξιολογήσεις.
Την περασμένη εβδομάδα απονεμήθηκαν τα πρώτα 30 πιστοποιητικά απαλλαγής από δημοτικά τέλη και δίνονται σταδιακά περισσότερα. Ηδη από τις πρώτες επιθεωρήσεις διαπιστώθηκε ότι το 56% των νοικοκυριών που καταγράφονται στο ΓΑΕΦ ορίζονται ως «ενεργειακά φτωχά».
Εισοδηματικά και ενεργειακά κριτήρια
Όπως δήλωσε στο in ο διευθύνων σύμβουλος της Αναπτυξιακής Εταιρείας του Δήμου Αθηναίων Γιάννης Γεώργιζας, που συντονίζει το ΓΑΕΦ, τα κριτήρια που εξετάζονται είναι εισοδηματικά και ενεργειακά. Το νοικοκυριό που κάνει αίτηση για απαλλαγή από δημοτικά τέλη πρέπει να έχει εισόδημα κάτω από το 60% του διάμεσου ετήσιου εισοδήματος (6.900 ευρώ ανά άτομο). Το δεύτερο κριτήριο είναι να καταναλώνει κάτω από το 80% της ενέργειας που θεωρείται απαραίτητη για να εξασφαλίζει άνεση, με βάση το πιστοποιητικό ενεργειακής απόδοσης κατοικίας.
Καθώς η πλειονότητα όσων απευθύνονται στο γραφείο του Δήμου Αθηναίων δεν διαθέτουν πιστοποιητικά, ο Δήμος πραγματοποιεί ενεργειακές επιθεωρήσεις, με διαπιστευμένους επιθεωρητές, χωρίς επιβάρυνση για τους δημότες. Τα πιστοποιητικά εκδίδονται σε συνεργασία με το Τεχνικό Επιμελητήριο, ενώ όσοι διαπιστώνεται ότι έχουν χαμηλότερη κατανάλωση ενέργειας από το 80% της απαιτούμενης, είναι επιλέξιμοι για απαλλαγή από τα δημοτικά τέλη στους λογαριασμούς του ρεύματος.
Σύμφωνα με τον κ. Γεώργιζα, το όφελος ανάλογα με τα τετραγωνικά της κάθε κατοικίας κυμαίνεται από 20 ως 40 ευρώ το δίμηνο. «Όταν ένας λογαριασμός ρεύματος από 150 ευρώ γίνεται 120 ή 110, πρόκειται για μια σημαντική βοήθεια», μας λέει χαρακτηριστικά.
‘Ανθρωποι της διπλανής πόρτας
Όσο για το προφίλ των ενεργειακά φτωχών νοικοκυριών, αυτό που έχει παρατηρηθεί μέχρι τώρα είναι ότι οι πρόκειται κυριολεκτικά για «ανθρώπους της διπλανής πόρτας». Στην πλειονότητά τους είναι χαμηλοσυνταξιούχοι, που δυσκολεύονται να τα βγάλουν πέρα και πληρούν τόσο το εισοδηματικό όσο και το ενεργειακό κριτήριο. Οι συνταξιούχοι είναι από τους πρώτους που προσέγγισαν το ΓΑΕΦ, καθώς πολλοί ενημερώθηκαν από τις Λέσχες Φιλίας του Δήμου. Μέσω της καμπάνιας επικοινωνίας αναμένεται να πολλαπλασιαστούν οι αιτήσεις, καθώς και τα πιστοποιητικά απαλλαγής από δημοτικά τέλη, αφού εκτιμάται ότι ένα σηματνικά υψηλό ποσοστό των νοικοκυριών του Δήμου Αθηναίων εμπίπτουν στα κριτήρια της ενεργειακής φτώχειας.
Για την υποβολή αιτήσεων και περισσότερες πληροφορίες, οι ενδιαφερόμενοι μπορεί να απευθύνονται στο ΓΑΕΦ μέσω του τετραψήφιου αριθμού «1595» (χρέωση ανάλογα με τον πάροχο) ή μέσω email στην ηλεκτρονική διεύθυνση: gaef@developathens.gr
