Οπως κάθε μεγάλο βήμα ή κάθε όνειρο, κάθε επένδυση και κάθε επιχείρηση έρχεται με το ρίσκο της. Το ρίσκο αυτό είναι η πιθανή αποτυχία και, πάντοτε, ο πάταγος είναι μεγαλύτερος όταν η πτώση γίνεται από ψηλά.
Η φούσκα σκάει, οι τιμές καταρρέουν και η υπεραξία γίνεται… αέρας!
Στην οικονομία της αγοράς, φούσκες δημιουργούνται όταν το μεγάλο ενδιαφέρον για ένα αντικείμενο οδηγεί στην αύξηση της τιμής του σε υπέρμετρο βαθμό, τέτοιον που ξεπερνά κατά πολύ την «αντικειμενική» ή εγγενή του αξία – η διαφορά μεταξύ τιμής και εγγενούς αξίας είναι ο αέρας που γεμίζει τη φούσκα.
Οταν η συνεχώς αυξανόμενη ζήτηση για το αγαθό μειωθεί απότομα ή αυξηθεί απότομα η προσφορά, τότε η φούσκα σκάει, οι τιμές καταρρέουν και η υπεραξία γίνεται… αέρας!
Στην Ιστορία, έχουν υπάρξει αρκετές περιπτώσεις όπου οικονομικές φούσκες έσκασαν, παρασέρνοντας το σύνολο της οικονομίας και βυθίζοντάς τη σε κρίση.
Η κρίση της τουλίπας (Ολλανδία, 1637)
Η πρώτη ιστορικά καταγεγραμμένη φούσκα παρατηρήθηκε τη δεκαετία του 1630 στην Ολλανδία, όταν η τουλίπα έγινε εξαιρετικά δημοφιλής στη γαλλική αγορά, αυξάνοντας απότομα τη ζήτηση για τους βολβούς του φυτού. Από το 1634 η τιμή των βολβών έκανε ένα άνευ προηγουμένου «ράλι», πριν να καταρρεύσει απότομα στις αρχές του 1637. Οι βολβοί τουλίπας έχασαν απότομα έως και το 99% της αξίας τους, ζημιώνοντας σημαντικά τους επενδυτές.
Η φούσκα του Μισισιπή (Γαλλία, 1720)
Στις αρχές του 18ου αιώνα, ο σκωτσέζος επιχειρηματίας Τζον Λο βρέθηκε να είναι υπεύθυνος για το μεγαλύτερο μέρος της γαλλικής οικονομίας. Ηλεγχε σχεδόν το σύνολο του εμπορίου της Γαλλίας και απέκτησε το δικαίωμα να τυπώσει νόμισμα. Χρηματοδοτούσε τις επιχειρήσεις του μέσω έκδοσης μετοχών της Εταιρείας του Μισισιπή, η τιμή των οποίων γρήγορα εκτοξεύθηκε. Αρκετοί μέτοχοι έγιναν εκατομμυριούχοι μέχρι το 1720, όταν κατέρρευσε η τιμή της μετοχής, οδηγώντας το σύνολο της οικονομίας σε παρατεταμένη κρίση.
Το κραχ του 1929 (ΗΠΑ)
Τα χρόνια του Μεσοπολέμου, η αμερικανική οικονομία ανθούσε χάρη στη γρήγορη εκβιομηχάνιση και τις μεγάλες δημόσιες επενδύσεις. Μεγάλο μέρος του παραγόμενου πλούτου επενδυόταν ξανά στο Χρηματιστήριο της Νέας Υόρκης, στις μετοχές των εισηγμένων εταιρειών που κατέγραφαν καθημερινή άνοδο. Στις 3 Σεπτεμβρίου του 1929 ο δείκτης έφτασε στο υψηλότερο σημείο του, πάνω από τις 381 μονάδες. Τη «Μαύρη Πέμπτη» 24 Οκτωβρίου έγινε μαζική πώληση μετοχών στη Wall Street. Η αγορά συνέχισε να πέφτει μέχρι
τον Ιούλιο του 1932, όταν έπιασε χαμηλό λίγο πάνω από
τις 41 μονάδες, έχοντας χάσει το 89% της αξίας της.
Η φούσκα της Ιαπωνίας (1992)
Από το 1986 έως το 1991 οι τιμές των ακινήτων και των μετοχών στην Ιαπωνία σημείωσαν πρωτόγνωρη άνοδο. Το φούσκωμα των τιμών τροφοδότησε τον πληθωρισμό, σε μια εποχή που η Ιαπωνία αναπτυσσόταν ταχύτατα. Στα μέσα του 1990, ο δείκτης Nikkei έφτασε στην υψηλότερη μέχρι τότε τιμή του, πριν αρχίσει να πέφτει απότομα στα τέλη του 1991 και εν τέλει να καταρρέει στις αρχές του 1992. Το σκάσιμο της φούσκας οδήγησε την οικονομία της ασιατικής χώρας σε μια μακρά κρίση.
Η φούσκα του Ιντερνετ (ΗΠΑ, 2000)
Με την εφεύρεση του Διαδικτύου και τη σταδιακή καθιέρωσή του ως εργαλείου της καθημερινής ζωής, από το 1995 έως το 2000 επενδύθηκαν υπέρογκα κεφάλαια σε τεχνολογικές εταιρείες, δημιουργώντας μια φούσκα στην αγορά NASDAQ. Καθώς μόνο λίγες εξ αυτών πραγματικά πέτυχαν, φτάνοντας σήμερα να είναι οι μεγάλοι κολοσσοί της τεχνολογίας, η αποτυχία των υπόλοιπων εταιρειών οδήγησε στην κατάρρευση της αγοράς το 2000 πέφτοντας ο δείκτης NASDAQ 78% σε πέντε μήνες.
Η φούσκα της αγοράς στέγης (ΗΠΑ, 2008)
Η τελευταία μεγάλη οικονομική κρίση δημιουργήθηκε από τη φούσκα της αγοράς στέγης στις ΗΠΑ. Οι τιμές των ακινήτων διπλασιάστηκαν μέχρι το 2006 και άρχισαν να πέφτουν το 2007. Αρκετοί δανειολήπτες σταμάτησαν να εξυπηρετούν τα δάνειά τους καθώς οι τόκοι γίνονταν μεγαλύτεροι και οι τράπεζες διέκοψαν τη χορήγηση νέων δανείων. Τον Σεπτέμβριο του 2008 κατέρρευσε η μεγάλη τράπεζα Lehman Brothers, προκαλώντας μεγάλους τριγμούς στην οικονομία των ΗΠΑ αρχικά και σε δεύτερο χρόνο και στον υπόλοιπο κόσμο.
Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»
