Σε προσωρινή συμφωνία για το πρόγραμμα στήριξης της Ευρωπαϊκής Αμυντικής Βιομηχανίας (EDIP) κατέληξαν το Συμβούλιο της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Στο πλαίσιο της συμφωνίας, θα υπάρξει ειδική χρηματοδότηση για την άμυνα αξίας 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ την περίοδο 2025-2027.
Το EDIP, όπως αναφέρεται στη σχετική ανακοίνωση, στοχεύει στην ενίσχυση της ετοιμότητας άμυνας της ΕΕ μέσω της βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και της ευελιξίας της Ευρωπαϊκής Βιομηχανικής Βάσης Τεχνολογίας Άμυνας (EDTIB).
Επίσης, στοχεύει να υποστηρίξει τη βιομηχανική συνεργασία στον τομέα της άμυνας με την Ουκρανία και ουκρανικές εταιρείες μέσω του ειδικού Μηχανισμού Υποστήριξης της Ουκρανίας, με σκοπό την μελλοντική ενσωμάτωσή τους στην EDTIB. Επιπλέον, το EDIP θεσπίζει τον πρώτο μηχανισμό που διασφαλίζει την ασφάλεια της προμήθειας αμυντικών προϊόντων σε όλη την ΕΕ, καθώς και μια νομική «εργαλειοθήκη» για την προώθηση μακροπρόθεσμης συνεργασίας στα εξοπλιστικά προγράμματα μεταξύ των κρατών μελών (η «Δομή για το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα Εξοπλισμού»).
Πολεμική ετοιμότητα της ΕΕ
Η προσωρινή συμφωνία επιβεβαιώνει τον προϋπολογισμό που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το EDIP, δηλαδή 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ σε μορφή επιχορηγήσεων. Από τον συνολικό προϋπολογισμό, 300 εκατομμύρια ευρώ θα διατεθούν στον Μηχανισμό Υποστήριξης της Ουκρανίας.
Το Συμβούλιο και το ΕΚ κάλεσαν την Επιτροπή να εξετάσει επιλογές για την ενίσχυση του συνολικού προϋπολογισμού του EDIP στο μέλλον, συμπεριλαμβανομένου του Μηχανισμού Υποστήριξης της Ουκρανίας και του προτεινόμενου Ταμείου Επιτάχυνσης της Μετασχηματισμού των Αμυντικών Αλυσίδων Εφοδιασμού (FAST).
Ενίσχυση της ευρωπαϊκής πολεμικής βιομηχανίας
Το Συμβούλιο και το ΕΚ συμφώνησαν ότι το κόστος των εξαρτημάτων που προέρχονται εκτός της ΕΕ και των συνδεδεμένων χωρών (κράτη του ΕΟΧ) δεν θα πρέπει να υπερβαίνει το 35% του εκτιμώμενου κόστους των εξαρτημάτων του τελικού προϊόντος. Με αυτόν τον τρόπο, θα υπάρχει μια ισορροπία μεταξύ της αρχής της ευρωπαϊκής προτίμησης και της συνεργασίας με τις χώρες εταίρους προς όφελος της ευρωπαϊκής βιομηχανίας. Επισημαίνεται, επίσης, ότι «δεν θα προμηθεύονται εξαρτήματα από μη συνδεδεμένες χώρες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα ασφάλειας και άμυνας της ΕΕ ή των κρατών μελών της».
Μέσω του EDIP, η ΕΕ δημιουργεί έναν ευρωπαϊκό μηχανισμό πωλήσεων στρατιωτικού εξοπλισμού που θα προσφέρει, μεταξύ άλλων, έναν κεντρικό κατάλογο αμυντικών προϊόντων και θα διευκολύνει την παράδοση αμυντικών προϊόντων, ενισχύοντας τη ζήτηση σε επίπεδο ΕΕ και αυξάνοντας την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας στη διεθνή αγορά. Παρέχει επίσης τη δυνατότητα δημιουργίας «ομάδων» αμυντικών προϊόντων για την ταχεία παράδοση εξοπλισμού.
Η συμφωνία θεσπίζει ρυθμίσεις που εξασφαλίζουν έγκαιρη και αξιόπιστη πρόσβαση σε αμυντικά προϊόντα και εξαρτήματα κατά τη διάρκεια κρίσεων.
Πώς αντέδρασαν οι ευρωομάδες
Η Ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος (ΕΛΚ) χαιρέτισε τη συμφωνία. «Με το EDIP, το μακροπρόθεσμο πρόγραμμα που ενισχύει την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας, διασφαλίζουμε ότι οι ευρωπαϊκές χώρες θα επενδύσουν σε όπλα που τους εγγυώνται πλήρη αυτονομία δράσης», λέει ο ευρωβουλευτής Φρανσουά, Ξαβιέ Μπελαμί (Γαλλία), συνδιαπραγματευτής του ΕΚ από την επιτροπή Βιομηχανίας, Έρευνας και Ενέργειας (ITRE).
«Το EDIP είναι ένα κρίσιμο στοιχείο για την επίτευξη αμυντικής ετοιμότητας έως το 2030, ενισχύοντας τις βιομηχανικές μας δυνατότητες, προωθώντας τις κοινές προμήθειες, παρέχοντας χρηματοδότηση από την Ένωση για έργα ικανοτήτων κοινού ενδιαφέροντος», υπογραμμίζει ο ευρωβουλευτής Μίχαελ Γκάλερ (Γερμανία), διαπραγματευτής για το EDIP στην Επιτροπή Ασφάλειας και ‘Αμυνας του Κοινοβουλίου (SEDE). Ωστόσο, προειδοποιεί ότι με τον αρχικό προϋπολογισμό του 1,5 δισεκατομμυρίου ευρώ υπάρχει ένα σημαντικό χάσμα μεταξύ φιλοδοξίας και χρηματοδότησης και, προκειμένου να επιτευχθεί η «αμυντική ετοιμότητα ως το 2030», καλεί το ΕΚ και τα κράτη μέλη να εξετάσουν τις προτεραιότητές τους στις διαπραγματεύσεις που θα γίνουν για το νέο πολυετή προϋπολογισμό της ΕΕ.
Από την πλευρά της, η Ομάδα των Σοσιαλδημοκρατών του ΕΚ ανέφερε, όπως μεταδίδει η ανταποκρίτρια του ΑΠΕ, πως η συμφωνία για την EDIP αποτελεί «ένα πρώτο βήμα προς μια πραγματική Ευρωπαϊκή Αμυντική Ένωση»
Ο Ραφαέλ Γκλικσμάν (Σοσιαλιστές, Γαλλία) και εισηγητής του ΕΚ για το EDIP στην επιτροπή SEDE του ΕΚ, δήλωσε: «Η επίθεση της Ρωσίας στην Ουκρανία και οι υβριδικές επιθέσεις σε χώρες της ΕΕ μας υπενθυμίζουν καθημερινά ότι δεν έχουμε χρόνο για χάσιμο. Η Ευρώπη πρέπει επιτέλους να είναι σε θέση να αμυνθεί. Το EDIP σχεδιάστηκε ακριβώς για αυτόν τον σκοπό – για την ενίσχυση της συλλογικής άμυνας μέσω κοινών επενδύσεων, κοινών προμηθειών και ολοκλήρωσης των ουκρανικών και ευρωπαϊκών βιομηχανιών». Ο ίδιος τόνισε ωστόσο ότι «η μη διάθεση επαρκούς χρηματοδότησης για το EDIP αποτελεί χαμένη ευκαιρία και στρατηγικό λάθος για την ΕΕ».
Αρνητική άποψη για τη συμφωνία EDIP και την «κούρσα των εξοπλισμών της ΕΕ», έχει η Ομάδα της Αριστεράς
Ο Γιάννης Μανιάτης, αντιπρόεδρος των Σοσιαλδημοκρατών και διαπραγματευτής της επιτροπής ITRE, δήλωσε ότι, πέρα από τον προϋπολογισμό, η συμφωνία για το EDIP εξασφαλίζει τη δημιουργία Ευρωπαϊκών Αμυντικών Έργων Κοινού Ενδιαφέροντος (EDPCIs). «Στόχος μας ήταν να διασφαλίσουμε ότι αυτά τα μεγάλης κλίμακας συνεργατικά βιομηχανικά έργα εξυπηρετούν τα κοινά συμφέροντα ασφαλείας της Ένωσης έναντι των συμφερόντων των μεμονωμένων κρατών μελών», τονίζει ο Γ. Μανιάτης. Επιπλέον επισημαίνει ότι «σε αντίθεση με το πρόγραμμα SAFE που υιοθετήθηκε νωρίτερα φέτος, το EDIP περιλαμβάνει ισχυρά κριτήρια ευρωπαϊκής προτίμησης, που σημαίνει ότι θα χρηματοδοτεί μόνο έργα που ενισχύουν τη συνεργασία μεταξύ των κρατών μελών, ενισχύοντας την Ευρωπαϊκή Τεχνολογική και Βιομηχανική Βάση ‘Αμυνας και μειώνοντας τις εξαρτήσεις από τρίτες χώρες».
H Ομάδα των Φιλελευθέρων (Renew Europe) χαιρετίζει τη συμφωνία για το EDIP «που σηματοδοτεί μια καμπή για την άμυνα της Ευρώπης και της Ουκρανίας σε μια κρίσιμη στιγμή για τον ευρωπαϊκό επανεξοπλισμό». Η Γαλλίδα ευρωβουλευτής Ναταλί Λουαζό δήλωσε ότι «το EDIP αποτελεί μια πρόσθετη συμβολή στην οικοδόμηση μιας Ευρωπαϊκής Αμυντικής Ένωσης, υποστηρίζει τις κοινές μας προσπάθειες για επανεξοπλισμό και βοήθεια στην Ουκρανία και περιλαμβάνει μια σαφή δέσμευση για μια ευρωπαϊκή προτίμηση, η οποία είναι το κλειδί για τη στρατηγική μας αυτονομία».
Από την Ομάδα των Πρασίνων, ο ευρωβουλευτής Βιρτζίνιους Σινκεβίτσιους (Λιθουανία), σκιώδης εισηγητής στην Επιτροπή ITRE, υπογραμμίζει ότι «η συμφωνία αποτελεί σημαντική πρόοδο για την αμυντική βάση της Ευρώπης» και προειδοποιεί ότι «η Ευρώπη πρέπει να προσέξει να μην θυσιάσει τη μακροπρόθεσμη βιομηχανική της κυριαρχία. Ό,τι αναπτύσσουμε και κατασκευάζουμε στην Ευρώπη πρέπει να παραμείνει υπό ευρωπαϊκό έλεγχο».
Αρνητική άποψη για τη συμφωνία EDIP και την «κούρσα των εξοπλισμών της ΕΕ», έχει η Ομάδα της Αριστεράς (The Left) του ΕΚ, που τονίζει ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε «βοηθά τα κράτη μέλη να ανακατευθύνουν τα κεφάλαια από εκεί που τα χρειάζονται περισσότερο». Ο ευρωβουλευτής Marc Botenga (Βέλγιο) δήλωσε ότι «το EDIP διοχετεύει δημόσιο χρήμα σε κατασκευαστές όπλων, θυσιάζοντας τις κοινωνικές επενδύσεις και τα δικαιώματα των εργαζομένων, όλα πίσω από τις κλειστές πόρτες ενός ανεξέλεγκτου μυστικοπαθούς Συμβουλίου. Αυτό το βιομηχανικό πρόγραμμα συνδέει το μέλλον των οικονομιών μας με τον πόλεμο. Αξίζουμε κάτι καλύτερο».
