Η έννοια του πληθωρισμού κυριαρχεί το τελευταίο διάστημα στην παγκόσμια οικονομική ειδησεογραφία. Αν και υπάρχει αποκλιμάκωση, οι τιμές παγκοσμίως διατηρούνται σε υψηλά επίπεδα προκαλώντας πονοκέφαλο σε κυβερνήσεις και Κεντρικές Τράπεζες, που αναζητούν τρόπους να αναχαιτίσουν το κύμα ακρίβειας.
Στο πλαίσιο αυτό η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, η οποία θέτει την σταθερότητα στις τιμές ως βασικό πυλώνα για την άσκηση της νομισματικής της πολιτικής, δημιούργησε ένα ηλεκτρονικό εργαλείο για τον υπολογισμό του «προσωπικού πληθωρισμού».
ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕ ΕΔΩ ΤΟΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΣΑΣ ΠΛΗΘΩΡΙΣΜΟ
Ο υπολογιστής προσδιορίζει τον προσωπικό ρυθμό πληθωρισμού του καθενός από εμάς με βάση τις καταναλωτικές συνήθειες μας. Μέσω αυτού μπορούμε να συγκρίνουμε τον τον προσωπικό ρυθμό πληθωρισμού μας με τον ΕνΔΤΚ και δούμε τι αντίκτυπο έχουν τα αγαθά και οι υπηρεσίες που αγοράζουμε συνήθως στον ρυθμό πληθωρισμού μας.
Επίσης, η ΕΚΤ δίνει οδηγίες για το τι σημαίνει πληθωρισμός και γιατί είναι σημαντικό να τον μετρούμε.
Οδηγίες
Ειδικότερα, η γενική αύξηση των τιμών ονομάζεται «πληθωρισμός». Είναι σημαντικό να μετρούμε τον πληθωρισμό αξιόπιστα και να τον διατηρούμε σταθερό επειδή, όταν οι άνθρωποι και οι επιχειρήσεις νιώθουν σίγουροι ότι ξέρουν ποιος θα είναι ο ρυθμός πληθωρισμού στο μέλλον, μπορούν να κάνουν μακροπρόθεσμα σχέδια. Έτσι η οικονομία λειτουργεί καλύτερα.
Αυτή η διαδραστική έκδοση της ΕΚΤ εξετάζει τον πληθωρισμό από στατιστική άποψη. Εξηγεί λεπτομερώς τι είναι ο πληθωρισμός και πώς μετρείται από τις στατιστικές υπηρεσίες σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο. Βοηθά να διευκρινιστεί πώς ο πληθωρισμός είναι παράγοντας στο πλαίσιο των καθηκόντων των κεντρικών τραπεζών και πώς η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) παρακολουθεί τον πληθωρισμό. Επίσης, παρουσιάζει τους λόγους για τους οποίους οι άνθρωποι μπορεί να θεωρούν ότι ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος ή χαμηλότερος σε σχέση με τον επίσημα μετρούμενο ρυθμό πληθωρισμού.
Η έκδοση παρουσιάζει εύκολα κατανοητά στατιστικά στοιχεία για τον πληθωρισμό με χρήση διαδραστικών εικόνων που επιτρέπουν τη σύγκριση των ρυθμών πληθωρισμού μεταξύ χωρών. Οι εικόνες παρέχουν επίσης μια πιο εμπεριστατωμένη εικόνα των διαφόρων αγαθών και υπηρεσιών που περιλαμβάνονται στο «καλάθι αγορών» το οποίο χρησιμοποιείται για την επίσημη μέτρηση του πληθωρισμού.
Χωρίζεται στα ακόλουθα τέσσερα κεφάλαια, καθένα από τα οποία περιλαμβάνει διαδραστικές εικόνες:
1. Τι είναι ο πληθωρισμός; Αυτό το κεφάλαιο εξηγεί την έννοια του πληθωρισμού, γιατί ο ρυθμός πληθωρισμού είναι σημαντικός και πώς και γιατί διαφέρει από χώρα σε χώρα και στον χρόνο.
2. Πώς μετρείται ο πληθωρισμός; Αυτό το κεφάλαιο εξετάζει τη μέθοδο που χρησιμοποιείται για τον υπολογισμό του ρυθμού πληθωρισμού. Εξηγεί ποια αγαθά και υπηρεσίες περιλαμβάνονται στον υπολογισμό και περιγράφει τις προκλήσεις που υφίστανται.
3. Επίσημα μετρούμενος πληθωρισμός και εκτιμώμενος πληθωρισμός Αυτό το κεφάλαιο εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι εκτιμούν τον πληθωρισμό, συγκρίνει τον εκτιμώμενο πληθωρισμό με τον επίσημα μετρούμενο πληθωρισμό και εξηγεί τις διαφορές μεταξύ των δύο.
4. Υπολογιστής προσωπικού πληθωρισμού Σε αυτό το κεφάλαιο μπορείτε να υπολογίσετε τον δικό σας ρυθμό πληθωρισμού με βάση τα αγαθά και τις υπηρεσίες που αγοράζετε και να τον συγκρίνετε με τους επίσημα μετρούμενους ρυθμούς πληθωρισμού.
Πώς συγκρίνεται ο προσωπικός ρυθμός πληθωρισμού με τον επίσημο;
Ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) βασίζεται σε ένα μέσο καλάθι αγορών αγαθών και υπηρεσιών που αντανακλά τις δαπάνες όλων των νοικοκυριών στη ζώνη του ευρώ. Ωστόσο, οι καταναλωτικές συνήθειες κάθε νοικοκυριού είναι διαφορετικές. Αυτό σημαίνει επίσης ότι κάθε νοικοκυριό αντιδρά με διαφορετικούς τρόπους στις μεταβολές των τιμών των επιμέρους αγαθών και υπηρεσιών. Ο προσωπικός υπολογιστής πληθωρισμού σάς επιτρέπει να ανακαλύψετε τον δικό σας ρυθμό πληθωρισμού και να τον συγκρίνετε με τον επίσημο ρυθμό πληθωρισμού στη χώρα σας.
Ο πληθωρισμός στις διάφορες χώρες
Η ΕΚΤ έχει αναλάβει το καθήκον να διατηρεί τη σταθερότητα των τιμών στη ζώνη του ευρώ συνολικά. Αυτό σημαίνει ότι επικεντρώνεται στον συνολικό ρυθμό πληθωρισμού της ζώνης του ευρώ. Καθώς η οικονομία της ζώνης του ευρώ αποτελείται από πολλές διαφορετικές χώρες, δεν είναι ομοιόμορφη – το ίδιο ισχύει και για τον πληθωρισμό. Οι ρυθμοί πληθωρισμού διαφέρουν μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ, κάποιες φορές σημαντικά μάλιστα. Αυτό είναι φυσιολογικό και το ίδιο παρατηρείται σε μεγάλες χώρες που αποτελούνται από πολλά επιμέρους κράτη. Στην ουσία, οι τιμές δεν αλλάζουν με τον ίδιο τρόπο σε όλες τις περιφέρειες μιας χώρας – για παράδειγμα, σε μια γρήγορα αναπτυσσόμενη πόλη και σε μια απομακρυσμένη αγροτική περιοχή.
Γιατί διαφέρουν οι ρυθμοί πληθωρισμού; Υπάρχουν δύο βασικές εξηγήσεις: διαφορετικές τιμές για παρόμοια προϊόντα και διαφορετικές καταναλωτικές τάσεις των πολιτών.
Σε τι οφείλονται αυτές οι διαφορές;
Υπάρχουν διάφοροι λόγοι για τους οποίους οι τιμές για παρόμοια προϊόντα μπορεί να διαφέρουν μεταξύ των χωρών της ζώνης του ευρώ. Οι χώρες μπορεί να βρίσκονται σε διαφορετικά στάδια του οικονομικού κύκλου ή να έχουν διαφορετικούς ρυθμούς ανάπτυξης ή διαφορετικές τάσεις όσον αφορά την εξέλιξη του εισοδήματος και του κόστους, για παράδειγμα του κόστους μίσθωσης κατοικιών. Ο πληθωρισμός μπορεί επίσης να διαφέρει επειδή οι πολίτες διαφορετικών χωρών αγοράζουν διαφορετικά προϊόντα και υπηρεσίες.
Ο οικονομικός κύκλος επηρεάζει τον πληθωρισμό. Όταν παρατηρείται κάμψη της οικονομικής δραστηριότητας, ο ρυθμός πληθωρισμού μειώνεται επειδή υπάρχει μικρότερη ζήτηση. Όταν μειώνονται τα εισοδήματά τους, τα νοικοκυριά περιορίζουν και τις δαπάνες τους. Ως συνέπεια αυτής της χαμηλότερης ζήτησης μειώνονται οι τιμές των προϊόντων. Αντίστροφα, ο πληθωρισμός αυξάνεται στη διάρκεια οικονομικής ανάκαμψης. Εάν αυτά τα στάδια του οικονομικού κύκλου διαφέρουν χρονικά μεταξύ των χωρών, τότε οι ρυθμοί πληθωρισμού των χωρών θα διαφέρουν προσωρινά. Επιπλέον, το μέγεθος και η διάρκεια των διαφόρων σταδίων του κύκλου μπορεί να διαφέρουν μεταξύ χωρών, γεγονός που θα οδηγούσε επίσης σε διαφορές στους ρυθμούς πληθωρισμού.
Οι χώρες έχουν επίσης διαφορετικά γενικά επίπεδα εισοδήματος. Αυτό μπορεί να έχει έμμεση επίδραση στον πληθωρισμό μέσω των διαφορετικών καταναλωτικών τάσεων. Σε ορισμένες χώρες, για παράδειγμα, το ποσοστό των δαπανών που αφορούν τρόφιμα είναι υψηλότερο, με αποτέλεσμα ο σχετικός ρυθμός πληθωρισμού να είναι υψηλότερος. Αυτό οδηγεί σε συνολικά υψηλότερο ρυθμό πληθωρισμού στις χώρες αυτές, καθώς τα τρόφιμα έχουν υψηλό συντελεστή στάθμισης στα καλάθια αγορών τους.
Υπάρχουν επίσης «διοικητικοί» λόγοι για τους οποίους οι ρυθμοί πληθωρισμού ενδέχεται να διαφέρουν μεταξύ των χωρών. Κάποιες τιμές καθορίζονται ή ρυθμίζονται από την κυβέρνηση ή τις τοπικές αρχές (ένα παράδειγμα μπορεί να είναι οι τιμές των δημόσιων μεταφορών). Οι μεταβολές αυτών των «διοικητικά καθοριζόμενων τιμών» – ή των φόρων προστιθέμενης αξίας – μπορεί να έχουν προσωρινό αντίκτυπο στον πληθωρισμό. Για παράδειγμα, η μείωση του φόρου προστιθέμενης αξίας θα οδηγήσει σε μείωση των τιμών και, επομένως, του ρυθμού πληθωρισμού.
Οι ρυθμοί πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ
Ο συνολικός ρυθμός πληθωρισμού της ζώνης του ευρώ είναι ο μέσος όρος των ρυθμών πληθωρισμού όλων των επιμέρους χωρών της ζώνης του ευρώ.
Στο 2,1% υποχώρησε ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού στη ζώνη του ευρώ τον Οκτώβριο του 2025 , μειωμένος από 2,2% τον Σεπτέμβριο, σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε στη δημοσιότητα την περασμένη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Στατιστική Αρχή. Έναν χρόνο νωρίτερα, το ποσοστό ήταν 2,0 %. Η Ελλάδα κατέγραψε τον 5o χαμηλότερο πληθωρισμό στην ΕΕ, με ποσοστό 1,6%, έναντι 1,8% τον Σεπτέμβριο και 3,1% τον αντίστοιχο μήνα του 2024.
Η Eurostat αναφέρει επίσης ότι, ο ετήσιος πληθωρισμός στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν 2,5 % τον Οκτώβριο του 2025 , μειωμένος από 2,6% τον Σεπτέμβριο . Ένα χρόνο νωρίτερα, το ποσοστό ήταν 2,3 %.
Τα χαμηλότερα ετήσια ποσοστά καταγράφηκαν στην Κύπρο (0,2%), τη Γαλλία (0,8%) και την Ιταλία (1,3%) . Τα υψηλότερα ετήσια ποσοστά καταγράφηκαν στη Ρουμανία (8,4%), την Εσθονία (4,5%) και τη Λετονία (4,3%) . Σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο του 2025 , ο ετήσιος πληθωρισμός μειώθηκε σε δεκαπέντε κράτη μέλη, παρέμεινε σταθερός σε τρία και αυξήθηκε σε εννέα.
Τον Οκτώβριο του 2025 , η μεγαλύτερη συμβολή στον ετήσιο ρυθμό πληθωρισμού της ζώνης του ευρώ προήλθε από τις υπηρεσίες (+1,54 ποσοστιαίες μονάδες, π.μ.), ακολουθούμενες από τα τρόφιμα, το αλκοόλ και τον καπνό (+0,48 π.μ.), τα μη ενεργειακά βιομηχανικά αγαθά (+0,16 π.μ.) και την ενέργεια (-0,08 π.μ.) .
Εκτιμώμενος πληθωρισμός
Από τις έρευνες καταναλωτών συχνά προκύπτει ότι οι άνθρωποι «έχουν την αίσθηση» ότι ο πληθωρισμός είναι υψηλότερος από ό,τι πραγματικά φανερώνουν οι δείκτες τιμών. Τι διαμορφώνει λοιπόν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τον πληθωρισμό; Σε διάφορες ακαδημαϊκές μελέτες έχουν διαπιστωθεί τα εξής:
- Οι αυξήσεις των τιμών τραβούν την προσοχή μας περισσότερο από ό,τι η σταθερότητα ή η μείωση των τιμών – Οι αυξήσεις των τιμών μένουν στη μνήμη μας περισσότερο χρόνο. Έχουμε την τάση να προσέχουμε λιγότερο τις σταθερές ή μικρότερες τιμές, αν και αυτές οι τιμές λαμβάνονται επίσης υπόψη στον υπολογισμό του μέσου ρυθμού πληθωρισμού.
- Προσέχουμε περισσότερο τις τιμές των προϊόντων που αγοράζουμε συχνότερα – Τα τελευταία χρόνια, οι τιμές ορισμένων προϊόντων και υπηρεσιών που καταναλώνουμε συχνά έχουν αυξηθεί πάνω από το μέσο όρο. Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα αποτελούν η βενζίνη, το ψωμί και τα εισιτήρια λεωφορείων. Συχνά δίνουμε υπερβολική προσοχή στις μεταβολές των τιμών αυτών των αγαθών και υπηρεσιών όταν σκεφτόμαστε τον πληθωρισμό. Έτσι, μπορεί να υπερεκτιμήσουμε τον πληθωρισμό που πράγματι καταγράφεται.
- Προσέχουμε λιγότερο τις τιμές των προϊόντων που αγοράζουμε σπανιότερα και τις άμεσες χρεώσεις – Ένα σημαντικό ποσό του προϋπολογισμού των νοικοκυριών δαπανάται σε αγαθά και υπηρεσίες τα οποία αγοράζουμε λιγότερο συχνά. Χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα αυτοκίνητα και οι διακοπές. Υπάρχουν επίσης είδη για τα οποία πληρώνουμε με αυτόματη χρέωση τραπεζικού λογαριασμού (άμεσες χρεώσεις και πάγιες εντολές πληρωμής), όπως το ενοίκιο και οι λογαριασμοί τηλεφώνου. Έχουμε την τάση να δίνουμε μικρότερη προσοχή σε αυτές τις δαπάνες και στις μεταβολές των αντίστοιχων τιμών όταν σκεφτόμαστε τον πληθωρισμό.
- «Προσωπικός» πληθωρισμός – Ο Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή (ΕνΔΤΚ) καταρτίζεται με βάση το μέσο καλάθι αγαθών και υπηρεσιών. Αυτό το καλάθι είναι αντιπροσωπευτικό για όλα τα νοικοκυριά. Ωστόσο, τα νοικοκυριά που έρχονται αντιμέτωπα με αυξήσεις τιμών που υπερβαίνουν τον μέσο όρο μπορεί να αντιλαμβάνονται αυτή την κατάσταση πιο έντονα σε σχέση με νοικοκυριά που ωφελούνται από αυξήσεις τιμών χαμηλότερες του μέσου όρου.Παράδειγμα: εάν οι τιμές της βενζίνης σημειώσουν πολύ μεγαλύτερη άνοδο σε σχέση με άλλα αγαθά και υπηρεσίες, όσοι χρησιμοποιούν συχνά το αυτοκίνητό τους μπορεί να έχουν την «αίσθηση» ότι ο ρυθμός πληθωρισμού υπερβαίνει τον ΕνΔΤΚ, καθώς τα προσωπικά τους έξοδα για βενζίνη είναι υψηλότερα από τον μέσο όρο. Αντίθετα, για όσους χρησιμοποιούν σπάνια ή δεν χρησιμοποιούν καθόλου αυτοκίνητο ο «προσωπικός» πληθωρισμός θα είναι χαμηλότερος.
- Οι ρυθμοί πληθωρισμού είναι ετήσιοι, αλλά η μνήμη μας ανατρέχει σε παλαιότερες περιόδους – Ο ΕνΔΤΚ ορίζεται συνήθως ως ετήσιος ρυθμός αύξησης. Αυτό σημαίνει ότι συγκρίνουμε το γενικό επίπεδο τιμών συγκεκριμένης περιόδου, π.χ. του Ιανουαρίου 2009, με την αντίστοιχη περίοδο του προηγούμενου έτους, δηλ. τον Ιανουάριο 2008. Όταν διαμορφώνουμε τις εκτιμήσεις μας για τον πληθωρισμό, μπορεί να σκεφτόμαστε τιμές περασμένων ετών. Σε βάθος χρόνου, οι τιμές τείνουν να αυξάνονται σημαντικά, ακόμη και αν ο ετήσιος ρυθμός πληθωρισμού είναι χαμηλός. Για παράδειγμα, εάν ο ετήσιος ρυθμός μεταβολής του ΕνΔΤΚ είναι 2%, μετά από μια δεκαετία το γενικό επίπεδο τιμών θα έχει αυξηθεί κατά περισσότερο από 20%.
- Μεταβολή τιμών έναντι μεταβολής ποιότητας – Συχνά θεωρούμε ότι η μεταβολή της τιμής ενός προϊόντος ταυτίζεται με τον πληθωρισμό. Ορισμένες φορές όμως μεταβάλλεται ταυτόχρονα η ποιότητα του προϊόντος. Ο ΕνΔΤΚ λαμβάνει υπόψη αυτό το γεγονός αφαιρώντας τη μεταβολή που οφείλεται στην ποιότητα.Παράδειγμα: Μπορεί οι τιμές των αυτοκινήτων να έχουν σημειώσει άνοδο, τα νέα όμως μοντέλα συχνά περιλαμβάνουν στον εργοστασιακό εξοπλισμό τους πολλές δυνατότητες που παλαιότερα παρέχονταν προαιρετικά (όπως δορυφορικά συστήματα πλοήγησης, κλιματισμός και αερόσακοι). Στις περιπτώσεις αυτές, η αύξηση των τιμών δεν οφείλεται μόνο στον πληθωρισμό αλλά και στη βελτίωση της ποιότητας. Εάν υποθέσουμε ότι οι τιμές των αυτοκινήτων σημείωσαν άνοδο 5% κατά μέσο όρο, αλλά ταυτόχρονα η βελτίωση της ποιότητας αντιπροσώπευε το 1%, τότε ο ΕνΔΤΚ θα αντανακλούσε αύξηση 4% για τα προϊόντα αυτά.
Πηγή ΟΤ
