Ο εμπορικός πόλεμος της ελιάς, που ξεκίνησε επί της πρώτης προεδρίας Τραμπ, αναβιώνει εν όψει της δεύτερης θητείας του στον Λευκό Οίκο. Σύμφωνα με δηλώσεις ευρωπαίων αξιωματούχων, η Κομισιόν έχει σχεδόν έτοιμο έναν κατάλογο με αμερικανικά προϊόντα, στα οποία θα επιβάλλει δασμούς, ως αντίποινα στους δασμούς που επιβλήθηκαν στις ισπανικές μαύρες ελιές από τις ΗΠΑ.
Πρόκειται για μια διαμάχη που κρατάει χρόνια, αλλά τώρα επανέρχεται δυναμικά ως «πρελούδιο» στο δεύτερο κεφάλαιο ενός πιθανού νέου εμπορικού πολέμου μεταξύ ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ο Τραμπ έχει προαναγγείλει ότι θα επιβάλλει δασμούς ως 20% στις ευρωπαϊκές εισαγωγές, προκαλώντας έντονες ανησυχίες στις αγορές και στις δύο όχθες του Ατλαντικού.
Ο εμπορικός πόλεμος της ελιάς
Ο εμπορικός πόλεμος της ελιάς χρονολογείται από το 2017, όταν οι ΗΠΑ επέβαλαν πρόσθετους δασμούς στις εισαγωγές ισπανικών μαύρων ελιών, ύψους 30% ως 44% – στα πλαίσια της πολιτικής κατά των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων και του αντι-ντάμπινγκ.
Δασμός αντι-ντάμπινγκ είναι ο πρόσθετος δασμός που επιβάλλεται στα εισαγόμενα αγαθά, από ορισμένες χώρες ή επιχειρήσεις, οι οποίες θωρείται ότι διαθέτουν τα εμπορεύματά τους σε τιμές χαμηλότερες του πραγματικού κόστους παραγωγής.
Το επιχείρημα των ΗΠΑ ήταν ότι οι Αμερικανοί αγρότες ζημιώνονταν από τις επιδοτήσεις που παρείχε η ΕΕ στους Ισπανούς ελαιοπαραγωγούς, στο πλαίσιο της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής.
Η ΕΕ αμφισβήτησε τα μέτρα στον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου (ΠΟΕ), οδηγώντας σε μια νομική διαμάχη που διήρκεσε πάνω από τέσσερα χρόνια. Η διαμάχη ολοκληρώθηκε επίσημα τον Νοέμβριο του 2021, όταν σε πρωτοβάθμιο επίπεδο κρίθηκε ότι οι ενέργειες της αμερικανικής κυβέρνησης παραβίαζαν τους κανόνες του ΠΟΕ.
Η ΕΕ αντεπιτίθεται
Παρά την επίλυση της αρχικής υπόθεσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ισχυρίστηκε ότι οι ΗΠΑ δεν συμμορφώθηκαν με τις συστάσεις του ΠΟΕ. ‘Ετσι, την περασμένη Παρασκευή, 15 Νοεμβρίου, η Κομισιόν υπέβαλε νέο αίτημα στο Όργανο Επίλυσης Διαφορών (DSB) του ΠΟΕ για την έγκριση των ανταποδοτικών δασμών.
Ο ΠΟΕ αναμένεται να το συζητήσει και να το εγκρίνει κατά τη συνεδρίαση της επόμενης Δευτέρας (25 Νοεμβρίου).
«Αυτό θα επιτρέψει στην ΕΕ να επιβάλει εισαγωγικούς δασμούς σε αμερικανικά προϊόντα προκειμένου να αντισταθμίσει τις αρνητικές οικονομικές επιπτώσεις των παράνομων αμερικανικών δασμών, μέχρις ότου οι ΗΠΑ συμμορφωθούν με την απόφαση του ΠΟΕ για το θέμα αυτό», δήλωσε στο Euronews ο εκπρόσωπος της Επιτροπής.
Ετοιμάζεται ο κατάλογος για τα «αντίποινα»
Η ΕΕ οριστικοποιεί επί του παρόντος έναν κατάλογο συγκεκριμένων προϊόντων που θα αποτελέσουν στόχο των αντιμέτρων της, συμπλήρωσε ο εκπρόσωπος.
Η γενική αρχή σε επίπεδο ΠΟΕ είναι ότι το καταγγέλλον μέρος πρέπει πρώτα να επιδιώκει να πλήξει προϊόντα στον ίδιο τομέα με εκείνα που υπόκεινται σε παράνομους δασμούς.
Εάν αυτό δεν είναι εφικτό ή αποτελεσματικό, είναι δυνατόν να ληφθούν αντίμετρα για προϊόντα σε άλλους τομείς ή προϊόντα που καλύπτονται από άλλες συμφωνίες του ΠΟΕ.
«Δεν χρειάζεται να αφορά τη γεωργία», δήλωσε ο πρώην ανώτερος υπάλληλος της Επιτροπής Τζον Κλαρκ.
Ο κανόνας που ακολουθείται είναι «αγαθά έναντι αγαθών» – δήλωσε ο αξιωματούχος. Αυτό σημαίνει ότι η Επιτροπή θα πρέπει να εντοπίσει εξαγωγές αμερικανικών αγαθών συνολικής αξίας 35 εκατομμυρίων δολαρίων (32,5 εκατ. ευρώ), ώστε να ισοδυναμούν με τις απώλειες που υφίσταται από τους αμερικανικούς δασμούς στις ελιές.
«Ελιές εσείς; Μπέρμπον εμείς», απαντάει η Κομισιόν, ετοιμάζοντας αντίποινα για τους δασμούς των ΗΠΑ
Μπέρμπον και Χάρλεϊ
Ωστόσο, ο κατάλογος με τα αμερικάνικα προϊόντα που είναι «υποψήφια» για επιβολή δασμών, κρατείται προς το παρόν επτασφράγιστο μυστικό. Στο παρελθόν η Κομισιον είχε στοχεύσει αγαθά που θεωρούνται «στρατηγικά» για τις ΗΠΑ, όπως το αμερικάνικο ουίσκι μπέρμπον και οι μοτοσικλέτες Harley Davidson, που παράγονται σε πολιτείες – προπύργια του αμερικανικού Ρεπουμπλικανικού κόμματος.
Οι ΗΠΑ παραμένουν η μεγαλύτερη αγορά για τις ισπανικές ελιές, αντιπροσωπεύοντας περίπου το 35% των συνολικών εξαγωγών.
Αφωνία από την Ελλάδα
Οι νέες αυτές εξελίξεις έρχονται εν μέσω ευρύτερων ανησυχιών για τις εμπορικές σχέσεις, καθώς ο πρώην πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ έχει πρόσφατα διατυπώσει σχέδια για την επιβολή γενικών δασμών έως και 20% στις ευρωπαϊκές εισαγωγές, αναζωπυρώνοντας τους φόβους για έναν διατλαντικό εμπορικό πόλεμο.
Οποιαδήποτε κλιμάκωση θα μπορούσε να έχει ευρύτερες επιπτώσεις, ιδίως καθώς οι ανανεωμένες εμπορικές πολιτικές του Τραμπ απειλούν να θέσουν σε κίνδυνο βασικές ευρωπαϊκές αγορές, συμπεριλαμβανομένης της Ισπανίας.
«Λυπούμαστε που οι ΗΠΑ δεν έχουν συμμορφωθεί και που οι διπλωματικές προσπάθειες δεν έχουν οδηγήσει στην εξάλειψη των δασμών που επιβλήθηκαν στους Ισπανούς παραγωγούς από το 2018», δήλωσε στο Euronews εκπρόσωπος του λόμπι των αγροτών της ΕΕ Copa Cogeca.
Σύμφωνα με την ομάδα, οι Ισπανοί ελαιοπαραγωγοί έχουν δαπανήσει 17 εκατομμύρια ευρώ για νομικά έξοδα και έχουν χάσει σχεδόν 300 εκατομμύρια ευρώ σε εξαγωγές προς τις ΗΠΑ από τότε που επιβλήθηκαν οι δασμοί.
Ο εκπρόσωπος των ισπανών αγροτών δήλωσε ότι υποστηρίζουν τη δράση της Επιτροπής, καθώς στέλνει ένα σαφές μήνυμα στους εταίρους τρίτων χωρών ότι η στήριξη της ΚΑΠ είναι σύμφωνη με τους σχετικούς κανόνες του ΠΟΕ και ότι η Επιτροπή θα ενεργήσει για την υπεράσπισή της.
Προς το παρόν δεν έχει υπάρξει κάποια επίσημη ανακοίνωση για το θέμα από την Ελλάδα, μολονότι η χώρα μας είναι η δεύτερη μεγαλύτερη εξαγωγός επιτραπέζιας ελιάς στις ΗΠΑ, μετά την Ισπανία, με τρίτο το Μαρόκο.
