Επιστήμονες ανακαλύπτουν «φλέβα χρυσού» στα βλαστοκύτταρα που κρύβονται μέσα στους φρονιμίτες, καθώς έχουν τη δύναμη να θεραπεύουν πολλές ασθένειες. Πώς μπορεί να αξιοποιηθούν για την επούλωση οστών και νεύρων. Ποια τα αποτελέσματα της νέας μελέτης.
Νέα πηγή ισχυρών βλαστοκυττάρων οι φρονιμίτες – Προοπτική για νέες θεραπείες
Εκατομμύρια άνθρωποι υποβάλλονται κάθε χρόνο σε εξαγωγή φρονιμίτη, θεωρώντας συχνά αυτούς τους τρίτους γομφίους απλώς ως κάτι που δεν έχει χρήση. Ωστόσο, στο εσωτερικό τους βρίσκονται πολύτιμα οδοντικά βλαστοκύτταρα που θα μπορούσαν να παίξουν κρίσιμο ρόλο στη θεραπεία σοβαρών ασθενειών.
Αυτό που κάποτε θεωρούνταν μία απλή επίσκεψη στον οδοντίατρο, μπορεί σύντομα να γίνει η αρχή μιας εξατομικευμένης ιατρικής διαδικασίας, καθώς οι ερευνητές επιβεβαίωσαν ότι αυτά τα δόντια περιέχουν βλαστοκύτταρα ικανά να αναγεννούν οστά, χόνδρους και ακόμη και νευρικό ιστό. Η πρωτοποριακή αυτή έρευνα πραγματοποιήθηκε από τον Dr. Gaskon Ibarretxe, αναπληρωτή καθηγητή στο Τμήμα Κυτταρικής Βιολογίας και Ιστολογίας του University of the Basque Country.
Θεραπεύουν διαφορετικές παθήσεις βλαστοκύτταρα από διαφορετικά σημεία του σώματος;
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα βλαστοκύτταρα από διαφορετικά μέρη του σώματος βοηθούν στη θεραπεία διαφορετικών παθήσεων:
- Μιτοχόνδρια από μακροφάγα Μ2 προστέθηκαν σε βλαστοκύτταρα του ανθρώπινου περιοδοντικού συνδέσμου. Σε φλεγμονώδη ούλα, αυτό ενίσχυσε την παραγωγή ενέργειας και τη δραστηριότητα σχηματισμού οστού, θεραπεύοντας κατεστραμμένο οστό.
- Εξωκυτταρικά κυστίδια (EVs) από βλαστοκύτταρα λιπώδους ιστού βοήθησαν στην ταχύτερη επούλωση διαβητικών τραυμάτων σε αρουραίους. Μείωσαν τη φλεγμονή, ενίσχυσαν τη δημιουργία νέων αιμοφόρων αγγείων και βελτίωσαν την επιδιόρθωση του δέρματος.
Άρα ναι – η προέλευση των βλαστοκυττάρων έχει σημασία. Τα μιτοχόνδρια από βλαστοκύτταρα της οδοντικής επένδυσης είναι ιδανικά για αναγέννηση οστών στο στόμα, ενώ τα EVs από βλαστοκύτταρα λίπους είναι εξαιρετικά για επούλωση διαβητικών δερματικών πληγών.
Τα «κρυμμένα κύτταρα» στα δόντια
Κάθε φρονιμίτης προστατεύει έναν μαλακό πυρήνα που ονομάζεται οδοντικός πολφός – μία κοιλότητα που κρατά το δόντι ζωντανό. Οι επιστήμονες έχουν απομονώσει κύτταρα που κατοικούν στον πολφό και συμπεριφέρονται σαν ανώριμοι κατασκευαστές του σώματος, ικανοί να μετατραπούν σε νευρώνες, καρδιακό μυ και οστά, όταν υποστούν ειδική επεξεργασία στο εργαστήριο.
Η ομάδα του Ibarretxe μετέτρεψε πρόσφατα κύτταρα πολφού σε κύτταρα όμοια με νευρώνες με ηλεκτρική διεγερσιμότητα, τα οποία μπορούσαν να παράγουν ηλεκτρικά σήματα, όπως κάνουν οι πραγματικοί νευρώνες για να επικοινωνήσουν. «Αυτό το άλμα από την έκφραση δεικτών στη γνήσια ηλεκτρική δραστηριότητα είναι ουσιώδες, επειδή τα κατεστραμμένα κυκλώματα του εγκεφάλου χρειάζονται κύτταρα που μπορούν να στείλουν σήματα», σημείωσε ο Ibarretxe, σύμφωνα με το Earth.
Περίπου 10 εκατομμύρια φρονιμίτες αφαιρούνται κάθε χρόνο στις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι περισσότεροι καταλήγουν κατευθείαν στον κάδο βιοϊατρικών αποβλήτων, ωστόσο κάθε φρονιμίτης που έχει εξαχθεί πρόσφατα, μπορεί να προσφέρει μία ανώδυνη συγκομιδή ζωντανού ιστού.
Οι οδοντίατροι συνήθως πραγματοποιούν αυτές τις επεμβάσεις σε εφήβους και νέους ενήλικες – μία ηλικιακή περίοδο όπου τα κύτταρα του πολφού διαιρούνται ζωηρά και φέρουν λίγα σφάλματα στο DNA.
Εργαστήρια συνεργάζονται ήδη με κλινικές στοματικής χειρουργικής για την αποθήκευση δοντιών σε ξηρό πάγο και στη συνέχεια την αποστολή τους σε καταψύκτες κατάλληλους για Καλή Πρακτική Παραγωγής (GMP), όπου ο πολφός επεξεργάζεται και αποθηκεύεται σε υγρό άζωτο. Μία από αυτές τις υπηρεσίες, αποκαλεί την πρακτική «βιολογική ασφάλιση».
Τα βλαστοκύτταρα από τα δόντια αξιοποιούνται ως ιατρικά εργαλεία
Οι περισσότεροι φρονιμίτες απορρίπτονται χωρίς δεύτερη σκέψη, αλλά κάποιες εταιρείες πλέον προσφέρουν κιτ διατήρησης, για να μετατρέψουν αυτό το απόβλητο σε ιατρικό πόρο. Τα κιτ αποστέλλονται εκ των προτέρων στα οδοντιατρεία και περιλαμβάνουν όλα τα υλικά που απαιτούνται ώστε τα βλαστοκύτταρα του πολφού να παραμείνουν βιώσιμα κατά τη μεταφορά.
Σε αντίθεση με τα βλαστοκύτταρα από έμβρυα ή από αίμα του ομφάλιου λώρου, τα βλαστοκύτταρα του οδοντικού πολφού συλλέγονται χωρίς σημαντικά ηθικά ζητήματα, αφού ο ιστός έτσι κι αλλιώς θα πεταχτεί. Αυτό τα καθιστά πρακτική επιλογή για τη διεύρυνση της πρόσβασης σε εξατομικευμένες αναγεννητικές θεραπείες – ειδικά καθώς το κόστος αποθήκευσης των βλαστοκυττάρων μειώνεται σταθερά.
Πώς μπορούν να θεραπεύσουν ασθένειες
Προκλινικές μελέτες δείχνουν ότι τα κύτταρα του οδοντικού πολφού μπορούν να μειώσουν κινητικά συμπτώματα σε πρότυπα τρωκτικών με νόσο Πάρκινσον, αντικαθιστώντας τα νευρικά κύτταρα που παράγουν ντοπαμίνη.
Στην έρευνα για τη νόσο Αλτσχάιμερ, τα ίδια κύτταρα εκκρίνουν αυξητικούς παράγοντες που προστατεύουν τις συνάψεις και ενδέχεται να επιβραδύνουν τη συσσώρευση τοξικών πρωτεϊνών. Ανασκόπηση του 2024 περιέγραψε πώς τα κύτταρα που προέρχονται από τον πολφό βοηθούν στην απομάκρυνση της πλάκας αμυλοειδούς και στη μείωση της φλεγμονής του εγκεφάλου.
Το κλινικό ενδιαφέρον αυξάνεται. Το περιοδικό Nature Medicine ανέφερε πρόσφατα δοκιμές πρώιμης φάσης όπου εμφυτεύματα βλαστοκυττάρων επέζησαν και απελευθέρωσαν ντοπαμίνη σε άτομα με Πάρκινσον. Αν και σε αυτές τις δοκιμές χρησιμοποιήθηκαν εμβρυϊκές σειρές, τα οδοντικά βλαστοκύτταρα μπορεί να προσφέρουν παρόμοια οφέλη χωρίς τα ηθικά διλήμματα.
Δημιουργία προσωπικής βιοτράπεζας
Η αποθήκευση των δικών μας οδοντικών βλαστοκυττάρων εξαλείφει τις ανησυχίες απόρριψης από το ανοσοποιητικό σύστημα και μπορεί να μειώσει τον χρόνο θεραπείας κατά μήνες που θα απαιτούσε διαφορετικά εύρεση κατάλληλου δότη.
Η διαδικασία εξαγωγής είναι απλή – ο στοματοχειρουργός τοποθετεί κάθε δόντι σε αποστειρωμένο φιαλίδιο, το πακέτο αποστέλλεται ταχύτατα σε εργαστήριο και οι τεχνικοί αποψύχουν, απομονώνουν και καταψύχουν τα κύτταρα του πολφού σε λιγότερο από 24 ώρες.
Το αρχικό κόστος είναι συγκρίσιμο με αυτό της αποθήκευσης αίματος από τον ομφάλιο λώρο, όμως η δυνητική αξία διαρκεί δεκαετίες, καθώς οι σειρές ενηλίκων βλαστοκυττάρων μπορούν να επεκτείνονται επανειλημμένα για πολλαπλές θεραπείες.
Πολλές οι ασθένειες που μπορούν να αντιμετωπιστούν
Πέρα από το νευρικό σύστημα, τα οδοντικά βλαστοκύτταρα κατασκευάζουν ταχύτερα ανοργανοποιημένο ιστό από τα κύτταρα μυελού των οστών, καθιστώντας τα ελκυστικά για χρήση στην αποκατάσταση γνάθου μετά από χειρουργική αφαίρεση όγκου.
Καρδιολόγοι δοκίμασαν εκκρίματα του πολφού σε ποντίκια με καρδιακή ανεπάρκεια και διαπίστωσαν βελτίωση στα ποσοστά εξώθησης αίματος, υποδεικνύοντας πιθανή χρήση στο μέλλον για εμφυτεύσιμα καρδιακά επιθέματα από τους ίδιους τους γομφίους του ασθενούς.
Οι ορθοπεδικοί ερευνητές βλέπουν επίσης προοπτική – in vitro, τα κύτταρα δημιουργούν κολλαγόνο και ασβέστιο σε οργανωμένα στρώματα που μιμούνται τον υγιή χόνδρο, μία ιδιότητα που θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στα μοσχεύματα για αποκατάσταση αρθρώσεων.
Το άρθρο συνοπτικά
- Οι φρονιμίτες περιέχουν πολύτιμα βλαστοκύτταρα που μπορούν να αναγεννήσουν οστά, νευρικό ιστό και χόνδρο, ανοίγοντας νέες δυνατότητες για εξατομικευμένες θεραπείες.
- Τα κύτταρα του οδοντικού πολφού έχουν ήδη δείξει προκλινικά αποτελέσματα στη θεραπεία νόσου Πάρκινσον και Αλτσχάιμερ.
- Νέα κιτ επιτρέπουν τη συλλογή και αποθήκευση βλαστοκυττάρων από εξαγόμενους φρονιμίτες χωρίς ηθικά διλήμματα.
- Η διαδικασία είναι απλή και προσφέρει μακροχρόνια ιατρικά οφέλη, μειώνοντας τον χρόνο θεραπείας και τον κίνδυνο απόρριψης από το ανοσοποιητικό.
Πηγή: oloygeia.gr
Καρδιολόγος προειδοποιεί: Αυτά είναι τα 5 κοινά συμπληρώματα που μπορεί να προκαλέσουν έμφραγμα και ηπατική ανεπάρκεια
