Πρόβατα ικανά να αντέξουν την κλιματική αλλαγή και να προσφέρουν αυξημένη παραγωγή σε γάλα φιλοδοξούν να δημιουργήσουν οι επιστήμονες στην Ελλάδα. Ένα πρωτοποριακό πρόγραμμα που στοχεύει στη δημιουργία μιας νέας, συνθετικής φυλής προβάτου ξεκινά η Περιφέρεια Θεσσαλίας σε συνεργασία με το Εργαστήριο Ζωικής Παραγωγής και Προστασίας του Περιβάλλοντος της Κτηνιατρικής Σχολής του ΑΠΘ και το Τμήμα Γεωπονίας του Διεθνούς Πανεπιστημίου της Ελλάδας. Για τη δημιουργία της νέας φυλής θα αξιοποιηθούν η θεσσαλική φυλή Καραγκούνικο, που θεωρείται μία από τις καλύτερες εγχώριες φυλές προβάτων, και η φυλή Λακόν, που αποτελεί την πλέον διαδεδομένη ξενική φυλή στις ελληνικές εκτροφές. Όπως επισημαίνουν οι εμπλεκόμενοι, στόχος τους είναι να δημιουργήσουν ένα είδος προβάτου που θα έχει μεγάλη αντοχή σε ασθένειες, θα προσαρμόζεται εύκολα στις ραγδαίες αλλαγές που έχει επιφέρει η κλιματική κρίση και θα χαρακτηρίζεται από σημαντικά βελτιωμένη παραγωγικότητα. Πρόκειται για μια προσπάθεια ζωτικής σημασίας για την ελληνική κτηνοτροφία, η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με σοβαρές προκλήσεις.
«Στόχος μας είναι να δημιουργήσουμε μια καινούργια φυλή που θα βασίζεται στη βελτίωση του καραγκούνικου προβάτου, μιας φυλής που κάποτε είχε 2-3 εκατομμύρια ζώα στη Θεσσαλία, ενώ τώρα έχει μόνο 3.000, καθώς έχει αντικατασταθεί από βελτιωμένες ξενικές ράτσες. Για να μην ξανασυμβεί ούτε η πανώλη ούτε η ευλογιά αποφασίσαμε να ξεκινήσουμε μια προσπάθεια με τις Κτηνιατρικές Σχολές του ΑΠΘ και του Πανεπιστημίου της Θεσσαλίας και σε συνεργασία με μια μεγάλη μονάδα στον Αλμυρό. Η χρηματοδότηση αυτής της ερευνητικής προσπάθειας θα γίνει από την Περιφέρεια. Το υπουργείο δεν έχει δείξει ιδιαίτερη ζέση για να συμμετάσχει», λέει στα «ΝΕΑ» ο περιφερειάρχης Θεσσαλίας Δημήτρης Κουρέτας.
Πριν από 30 χρόνια
Η ιδέα για τη νέα συνθετική φυλή ξεκίνησε πριν από 30 χρόνια, όταν το 1994 ο αείμνηστος Κωνσταντίνος Χατζάκος, ιδιοκτήτης γνωστής μεγάλης γαλακτοβιομηχανίας, «διαβλέποντας ότι στην Ελλάδα σε μερικά χρόνια δεν θα έχουμε πρόβατα για να παίρνουμε γάλα, αποφάσισε να κάνει μια δοκιμή», λέει ο Γιώργος Αρσένος, καθηγητής στην Κτηνιατρική Σχολή του ΑΠΘ. «Έφερε από τη Γαλλία 200 πρόβατα της φυλής Λακόν και 10 κριάρια και τα έβαλε σε μια μονάδα μαζί με 200 πρόβατα και 10 κριάρια καραγκούνικα, δηλαδή δημιούργησε έναν πυρήνα ζώων με σκοπό να ξεκινήσει πιλοτικά μια φυλετική σύνθεση. Τελικά αυτό δεν προχώρησε και πλέον αποφασίσαμε να το δοκιμάσουμε εμείς σε συνεργασία με την Περιφέρεια Θεσσαλίας», εξηγεί. «Πρόκειται για ένα δύσκολο εγχείρημα. Για τη δημιουργία νέων φυλών επιτυγχάνει μία στις επτά προσπάθειες, ενώ για να είσαι σίγουρος ότι το εγχείρημα έχει απόλυτη επιτυχία χρειάζεται μία 10ετία, να έχεις φτάσει στην 5η γενιά προβάτων και να έχει σταθεροποιηθεί ο γενότυπός τους». Σε πρώτη φάση θα αναζητηθεί ο απαραίτητος αριθμός καθαρόαιμων καραγκούνικων προβάτων, τα οποία θεωρούνται ζώα με πολύ καλά χαρακτηριστικά, όμως ο αριθμός τους στη χώρα μας έχει μειωθεί δραματικά τα τελευταία χρόνια και κατατάσσονται πλέον στις «σπάνιες φυλές».
Το νέο πρόβατο, που θα πάρει το όνομα ΚάρΛα από τον συνδυασμό των φυλών Καραγκούνικο και Λακόν, εκτιμάται ότι θα μπορεί να αντέξει τις υψηλές θερμοκρασίες που παρατηρούνται για παρατεταμένο χρονικό διάστημα όλο και συχνότερα και λόγω της κλιματικής αλλαγής. «Στην Ελλάδα τα επόμενα χρόνια λόγω της κλιματικής αλλαγής θα έχουμε μείωση των βοσκοτόπων και της ζωοτροφής καθώς οι καλλιέργειες θα απαιτούν πολύ μεγαλύτερες ποσότητες νερού. Αυτά πρέπει να τα λάβουμε υπόψη μας», λέει ο Αρσένος.
Η καραγκούνικη φυλή εκτρέφεται κυρίως στο δυτικό τμήμα της Θεσσαλίας. Τα άτομα της φυλής θεωρούνται ανθεκτικά σε ακραίες θερμοκρασίες και σε ασθένειες που προσβάλλουν τα αιγοπρόβατα, με υψηλές αποδόσεις και με ικανοποιητική αναπαραγωγή. Το πρόβατο της φυλής Λακόν έχει πάρει το όνομά του από τα υψίπεδα του Λακόν στη Γαλλία, όπου είναι η πιο διαδεδομένη φυλή γαλακτοπαραγωγής. Στη Γαλλία υπολογίζεται ότι ζουν περισσότερα από 1 εκατομμύρια πρόβατα Λακόν και αποτελούν την κυρίαρχη φυλή για την παραγωγή του τυριού ροκφόρ. Εκτιμάται ότι τα πρόβατα αυτά έφτασαν στη Γαλλία πριν από 4.000 με 6.000 χρόνια, ενώ τον 19ο αιώνα έγιναν διασταυρώσεις με άλλες τοπικές φυλές ώστε να αυξηθεί η παραγωγικότητά τους και να καταστεί ακόμη πιο ποιοτικό το κρέας τους. Τη δεκαετία του ΄60 μέσα από ειδικό πρόγραμμα η φυλή βελτιώθηκε γενετικά και μέσα σε δύο δεκαετίες η παραγωγή τους διπλασιάστηκε. Από τη δεκαετία του ΄90 πρόβατα της φυλής Λακόν έχουν εξαχθεί σε περισσότερες από 15 χώρες, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα.
Σημειώνεται ότι η χώρα μας έχει μία ακόμη εμπειρία δημιουργίας συνθετικής φυλής προβάτου, της φυλής Φριζάρτα, η οποία φτιάχτηκε την περίοδο 1960-1980, με τη διασταύρωση του εγχώριου πεδινού προβάτου με κριούς της φυλής Ανατολικής Φρισλανδίας.
Παρά τις δυσκολίες που έχει το εγχείρημα για τη δημιουργία της νέας φυλής ΚάρΛα, ο καθηγητής Γιώργος Αρσένος επισημαίνει πως η προσπάθεια αξίζει καθώς η ελληνική κτηνοτροφία κινδυνεύει με αφανισμό. «Θεωρώ ότι ο συνδυασμός των δύο συγκεκριμένων φυλών είναι ο καλύτερος αφενός για να διατηρηθεί ένας σημαντικός αριθμός καθαρόαιμων καραγκούνικων προβάτων και αφετέρου για να αποκτήσουμε έναν δικό μας γονότυπο που θα ανταποκριθεί στις απαιτήσεις για αυξημένη παραγωγή ώστε να μην εισάγουμε συνέχεια ζώα από το εξωτερικό», λέει. «Θέλουμε τα προϊόντα που παράγονται στη χώρα να παράγονται από ζώα που εκτρέφονται στη χώρα, που μεγαλώνουν εδώ, και να μην έχουμε διαρκή εξάρτηση από τις εισαγωγές, οι οποίες ενίοτε είναι και αμφιβόλου ποιότητος. Αυτή είναι η ιδανική εθνική στρατηγική για την κτηνοτροφία, η οποία όμως, δυστυχώς, δεν στηρίζεται από την πολιτεία». «Χωρίς γενετική βελτίωση στη χώρα, χωρίς τη δυνατότητα να αναπαράγουμε το δικό μας γενετικό υλικό, το υγιές γενετικό υλικό των ζώων, δεν θα μπορέσουμε να πάμε μπροστά. Αν συνεχίσουμε έτσι, σε 15 χρόνια δεν θα υπάρχουν κτηνοτρόφοι στην Ελλάδα, το 90% των εκτροφών θα έχει σβήσει. Είναι ενδεικτικό ότι σήμερα κανείς δεν γνωρίζει ποιος είναι ο πραγματικός αριθμός αιγοπροβάτων που υπάρχουν στην Ελλάδα. Υπάρχουν βάσεις δεδομένων με άλλα στοιχεία η καθεμία. Τι γίνεται με την ενιαία βάση δεδομένων για την οποία συζητούμε χρόνια με το υπουργείο Γεωργίας; Εφόσον παράγουμε κάτι καλό στη χώρα, ας κάνουμε κάτι για να το διατηρήσουμε…».
Ανακοινώσεις για τη νέα συνθετική φυλή προβάτου επρόκειτο να γίνουν την Παρασκευή στην Πανελλήνια Έκθεση Γεωργίας και Κτηνοτροφίας Agrothessaly Expo.
Ελληνικές φυλές
Οι ελληνικές φυλές προβάτων εγκαταλείπονται τα τελευταία χρόνια, με αποτέλεσμα κάποιες να έχουν σχεδόν εξαφανιστεί και άλλες να κατατάσσονται στην κατηγορία «σπάνιες», αριθμώντας από ελάχιστα έως και μερικές χιλιάδες ζώα. Είναι χαρακτηριστικό ότι στα μέσα της δεκαετίας του ΄90 εκτρέφονταν στον ελληνικό χώρο 26 αυτόχθονες φυλές, ενώ σήμερα σε μεγάλους πληθυσμούς εκτρέφονται μόνο πέντε. Οι πιο διαδεδομένες ελληνικές φυλές προβάτων, εκτός από το Καραγκούνικο, είναι οι εξής:
– Χίου. Προήλθε πιθανόν από διασταυρώσεις προβάτων της Χίου με πρόβατα της Μικράς Ασίας και θεωρείται μία από τις πιο περιζήτητες φυλές για την αναβάθμιση των ποιμνίων. Εκτρέφεται σε πολλές περιοχές της Βόρειας Ελλάδας.
– Λέσβου. Έχει μεγάλη γαλακτοπαραγωγή και είναι λιτοδίαιτο. Μπορεί να αξιοποιήσει φτωχούς ημιορεινούς βοσκοτόπους και προσαρμόζεται σε ακραίες κλιματολογικές συνθήκες.
– Άρτας. Εξαιτίας των πολύ καλών του αποδόσεων έχει εξαπλωθεί, εκτός από την Ήπειρο, στην Πελοπόννησο και την Αιτωλοακαρνανία. Έχει μεγάλες αποδόσεις, αλλά είναι ευαίσθητο σε υψηλές θερμοκρασίες. Ο πρώτος του τοκετός σημειώνεται συνήθως στην ηλικία των 13-15 μηνών.
– Σφακίων. Εκτρέφεται στο δυτικό τμήμα της Κρήτης, κυρίως στον Νομό Χανίων, και ο αριθμός τους υπολογίζεται σε μερικές δεκάδες χιλιάδες.
Premium έκδοση ΤΑ ΝΕΑ
