Η κλιμάκωση των παγκόσμιων εμπορικών εντάσεων, με σημείο αφετηρίας την αύξηση των δασμών από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αποτελεί ένα σημαντικό σημείο καμπής για τις παγκόσμιες οικονομικές προοπτικές. Εν μέσω αυξημένης αβεβαιότητας και εύθραυστων γεωπολιτικών συνθηκών, η προστατευτική εμπορική πολιτική έχει επανεμφανιστεί ως βασική πηγή καθοδικού κινδύνου για την παγκόσμια ανάπτυξη, αστάθειας στη δυναμική του πληθωρισμού και τις διασυνοριακές ροές κεφαλαίων. Οι ΗΠΑ έχουν αναστείλει προσωρινά την επιβολή δασμών πέραν ενός βασικού δασμού 10% σε όλες τις εισαγωγές μέχρι τον Ιούλιο (εκτός από τις εισαγωγές από την Κίνα, όπου ο συντελεστής μειώθηκε στο 30%), για να δοθεί χρόνος για διαπραγματεύσεις, ενώ εφαρμόζουν και ειδικούς δασμούς σε κρίσιμους κλάδους. Αυτή η προσωρινή 90ήμερη δασμολογική εκεχειρία με την Κίνα έχει προσφέρει μια ανακούφιση στις αγορές.
Ωστόσο, ο κίνδυνος παρατεταμένων εμπορικών τριβών έχει αυξηθεί σημαντικά, δεδομένου ότι οι εμπορικές διαπραγματεύσεις λαμβάνουν χώρα σε πολλαπλά μέτωπα σε μικρό χρονικό διάστημα και συχνά με παλίνδρομη ρητορική, με απειλές για νέα αύξηση των δασμών εάν οι διαπραγματεύσεις αποτύχουν (π.χ. κατά της ΕΕ), οι οποίοι αποσύρονται αργότερα. Ως εκ τούτου, η ευρύτερη πορεία των παγκόσμιων εμπορικών σχέσεων παραμένει σκιασμένη από αβεβαιότητα, ειδικά μετά την απόφαση του αμερικανικού δικαστηρίου στις 28 Μαΐου ότι πολλοί από τους δασμούς είναι παράνομοι.
Οι προβλέψεις για τις συνέπειες των δασμών
Λόγω αυτών των εξελίξεων, το ΔΝΤ και η αγορά έχουν αναθεωρήσει τις προβλέψεις τους για την παγκόσμια ανάπτυξη προς τα κάτω, γεγονός που αντανακλά τις διαταραχές στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, την αποδυνάμωση της δυναμικής των επενδύσεων και την αρνητική επίδραση της αβεβαιότητας στην καταναλωτική εμπιστοσύνη. Η επίδραση στον πληθωρισμό εξακολουθεί να υπόκειται σε αντίρροπες δυνάμεις: αφενός, διαταραχές στην πλευρά της προσφοράς και υψηλότερο κόστος εισαγωγών και αφετέρου, πιο ασθενής συνολική ζήτηση και ανατιμήσεις κάποιων νομισμάτων.
Σε ό,τι αφορά την Ευρωζώνη, ειδικότερα, δεδομένου ότι έχει υψηλό βαθμό ενσωμάτωσης στο παγκόσμιο εμπόριο, οι αυξανόμενοι δασμοί και ο κίνδυνος αποτυχίας στις εμπορικές συνομιλίες ΕΕ-ΗΠΑ επηρεάζουν σημαντικά την εξωτερική ζήτηση και την ανταγωνιστικότητα ως προς τις τιμές από την ανατίμηση του ευρώ. Οι οικονομετρικές μας εκτιμήσεις υποδηλώνουν ότι σε ένα ευνοϊκό σενάριο όπου οι δασμοί σταθεροποιούνται, η αύξηση του ΑΕΠ της Ευρωζώνης το 2025 θα μπορούσε να επιβραδυνθεί κατά 0,4 ποσοστιαίες μονάδες σωρευτικά το 2025-26 σε σχέση με το προ δασμών επίπεδο. Αυτό είναι αποτέλεσμα του άμεσου αντίκτυπου των δασμών στο διεθνές εμπόριο της Ευρωζώνης, της υψηλότερης αβεβαιότητας και της ανατίμησης του ευρώ. Σε ένα πιο δυσμενές σενάριο, το πλήγμα θα μπορούσε να διπλασιαστεί σε μέγεθος, ενώ ο πληθωρισμός θα μειωνόταν λόγω των αποπληθωριστικών επιπτώσεων της μειωμένης ζήτησης, γεγονός που θα μπορούσε να μεταφραστεί σε συνέχιση των μειώσεων επιτοκίων από την ΕΚΤ. Οι εξελίξεις του τελευταίου διαστήματος έχουν μειώσει τις πιθανότητες εμφάνισης του δυσμενούς σεναρίου.
Η έκθεση της Ελλάδας στις ΗΠΑ
Για την Ελλάδα, η άμεση έκθεση στις ΗΠΑ παραμένει χαμηλή, καθώς οι εξαγωγές αγαθών προς τις ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν μόλις το 1% του ΑΕΠ της και ο εισερχόμενος τουρισμός από τις ΗΠΑ αντιπροσώπευε το 2024 μόλις το 7,7% των συνολικών εισπράξεων. Ωστόσο, οι έμμεσες επιπτώσεις, μέσω της χαμηλότερης ανάπτυξης στην ΕΕ, τον κύριο εμπορικό εταίρο της Ελλάδας, και της αυξημένης αβεβαιότητας, δημιουργούν μη αμελητέους κινδύνους για τη ζήτηση εξαγωγών, τις ροές τουρισμού και τα ευρύτερα κανάλια εμπιστοσύνης. Παρ ‘όλα αυτά, η Ελλάδα εισέρχεται σε αυτή τη νέα περίοδο αστάθειας που προκαλείται από το διεθνές εμπόριο σε μια θέση σχετικής ισχύος σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν της κατά τη διάρκεια της κρίσης δημοσίου χρέους της περιόδου 2008-2018.
Πλεονάσματα
Τα ισχυρά πρωτογενή πλεονάσματα, η αποκλιμάκωση του δημόσιου χρέους, τα σημαντικά αποθέματα ρευστότητας, η επιστροφή στην πιστοληπτική αξιολόγηση επενδυτικής βαθμίδας, η συνεχιζόμενη εισροή κεφαλαίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και τα υπόλοιπα διαρθρωτικά ταμεία της ΕΕ, τα οποία λειτουργούν ως ισχυρό αντι-κυκλικό εργαλείο, σε συνδυασμό με την εφαρμογή του νέου δημοσιονομικού πλαισίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενισχύουν την ανθεκτικότητα της χώρας. Επιπλέον, οι προοπτικές του τουρισμού παραμένουν ισχυρές και, μέχρις στιγμής, ο προγραμματισμός αεροπορικών θέσεων δείχνει ανοδική τάση για τη φετινή τουριστική περίοδο, συμπεριλαμβανομένων των ταξιδιωτών από τις ΗΠΑ. Οι αυξανόμενες επενδύσεις στην άμυνα, σε εθνικό κι ευρωπαϊκό επίπεδο, θα μπορούσαν επίσης να προσφέρουν ώθηση στη συνολική ζήτηση, καθώς και διαχύσεις υψηλής τεχνολογίας στην οικονομία. Τέλος, οι ελληνικές τράπεζες παραμένουν καλά κεφαλαιοποιημένες και διαθέτουν υψηλή ρευστότητα, με ελάχιστη άμεση έκθεση σε κίνδυνο που συνδέεται με τις ΗΠΑ.
Κόκκινα δάνεια
Ο δείκτης μη εξυπηρετούμενων δανείων, αν και εξακολουθεί να είναι υψηλότερος σε σύγκριση με την Ευρωζώνη, έχει υποχωρήσει στο χαμηλότερο επίπεδο που έχει καταγραφεί, και η εξυπηρέτηση των δανείων έχει επιδείξει αξιοσημείωτη ανθεκτικότητα έναντι μίας σειράς από κραδασμούς (πανδημία, ενεργειακή κρίση, επίμονος πληθωρισμός), μετριάζοντας τις πιθανές ανησυχίες για ένα νέο κύμα καθυστερήσεων. Τούτων δοθέντων, εκτιμάται ότι η ελληνική οικονομία θα συνεχίσει και την παρούσα χρονιά να υπεραποδίδει αναπτυξιακά έναντι της Ευρωζώνης.
Η μελέτη περιλαμβάνει επίσης αναλύσεις των πιθανών επιπτώσεων των εμπορικών εντάσεων στις -συνδεόμενες με την Ελλάδα- οικονομίες της Κύπρου και της Βουλγαρίας. Αμφότερες οι χώρες έχουν περιορισμένη άμεση έκθεση στο εμπόριο με τις ΗΠΑ αλλά πιο σημαντικούς δευτερογενείς κίνδυνους μέσω των εμπορικών σχέσεων με την ΕΕ, καθώς κι ευρύτερες επιπτώσεις στην ανταγωνιστικότητα. Ωστόσο, υπάρχουν επίσης κι ορισμένες θετικές πιθανές επιπτώσεις: i) αποκλιμάκωση του πληθωρισμού στη Βουλγαρία από την ανατίμηση του ευρώ, που υποβοηθά την αξιολόγηση για την ένταξη της χώρας στο ευρώ, ii) ενδιαφέρον των ξένων επενδυτών για την Κύπρο ως ασφαλές καταφύγιο, δεδομένων αντίστοιχων εξελίξεων κατά τον πρώτο γύρο των δασμών Τραμπ το 2018-2019.
Πηγή: ΟΤ
