Απογοητευτική παραμένει η εικόνα με τη σπατάλη τροφίμων στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Eurostat. To 2023 παρήχθησαν στο σύνολο της ΕΕ περισσότεροι από 58 εκατομμύρια τόνοι τροφικών αποβλήτων (βρώσιμα και μη βρώσιμα μέρη τροφίμων), που σημαίνει 130 κιλά ανά Ευρωπαίο κατά μέσο όρο.
Σύμφωνα με την ανάλυση – εξαιρούνται τρόφιμα που δεν συγκομίστηκαν ή δεν επιτράπηκε να διατεθούν στην αγορά για λόγους ασφαλείας -, για το 53% των αποβλήτων (69 κιλά ανά άτομο) ευθύνονται τα νοικοκυριά, ενώ το υπόλοιπο 47% προέρχεται από ανώτερα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ειδικότερα για τα ελληνικά νοικοκυριά, το ποσοστό της σπατάλης πέφτει στο 44% σε σύγκριση με τον ευρωπαϊκό μέσο όρο που ξεπερνά το 50%.
Εκατόν τριάντα κιλά τρόφιμα ανά κάτοικο καταλήγουν στα σκουπίδια στο σύνολο της ΕΕ
Η Ελλάδα στο σύνολό της εξακολουθεί να κατέχει μία από τις υψηλότερες θέσεις στην Ευρώπη όσον αφορά την ποσότητα τροφίμων που πετιούνται ανά κάτοικο, μαζί με τη Δανία και την Κύπρο.
Στους τομείς λιανεμπορίου, εστίασης και νοικοκυριών, τα απορριπτόμενα τρόφιμα αντιστοιχούν περίπου στο 9% των τροφίμων που φτάνουν στους καταναλωτές. Παράλληλα, οι χώρες της ΕΕ βελτιώνουν σταδιακά τις μεθοδολογίες μέτρησης για μεγαλύτερη ακρίβεια και συγκρισιμότητα.
Τα απόβλητα των νοικοκυριών είναι σχεδόν διπλάσια από εκείνα της πρωτογενούς παραγωγής (12 κιλά ανά άτομο – 10%) και της παραγωγής και μεταποίησης τροφίμων και ποτών (24 κιλά – 19%), τομείς στους οποίους εφαρμόζονται στρατηγικές μείωσης, όπως η αξιοποίηση απορριπτόμενων τμημάτων ως υποπροϊόντων. Οι τομείς της εστίασης και του λιανεμπορίου/διανομής τροφίμων ευθύνονται για 14 κιλά (11%) και 10 κιλά (8%) αποβλήτων ανά άτομο αντίστοιχα.
Σπατάλη τροφίμων: Τρίτη στην Ευρώπη η Ελλάδα
Η Ελλάδα το 2023 πέταξε περισσότερο από δύο εκατομμύρια τόνους φαγητού (2.091.442 τόνοι), αριθμός που παραμένει σχεδόν αμετάβλητος σε σχέση με το 2020. Κάθε Έλληνας σπαταλά περίπου 201 κιλά τροφίμων ετησίως, επίδοση που την κατατάσσει τρίτη στην Ευρώπη.
Το 44,3% της σπατάλης οφείλεται στα νοικοκυριά, με 926.509 τόνους να καταλήγουν στα σκουπίδια των ελληνικών σπιτιών. Το υπόλοιπο 56% προέρχεται από την πρωτογενή παραγωγή, τη μεταποίηση, το εμπόριο και την εστίαση.
Στην Τσεχία που έχει παρόμοιο πληθυσμό καταλήγουν στα σκουπίδια μόλις οι μισοί τόνοι φαγητού. Υψηλή είναι και η ποσότητα τροφίμων που πετιέται στην Ολλανδία, αν και ο πληθυσμός της είναι σχεδόν διπλάσιος.
Σε επίπεδο ΕΕ, από τη συνολική ποσότητα τροφικών αποβλήτων (58 εκατ. τόνοι νωπής μάζας), τα 31 εκατ. τόνοι (53%) προέρχονται από νοικοκυριά, λιγότεροι από 11 εκατ. τόνοι (19%) από τον τομέα μεταποίησης και παραγωγής, και το υπόλοιπο 29% από την πρωτογενή παραγωγή (κάτω από 6 εκατ. τόνους, 10%), την εστίαση (κάτω από 7 εκατ. τόνους, 11%) και το λιανεμπόριο (λίγο κάτω από 5 εκατ. τόνους, 8%).
Σημειώνεται ότι χώρες με πληθυσμό κάτω των 10 εκατομμυρίων κατοίκων και με καθαρό εξαγωγικό ισοζύγιο σε τρόφιμα ενδέχεται να εμφανίζουν υψηλότερα επίπεδα αποβλήτων, ιδίως στη μεταποίηση.
Τα κράτη-μέλη της ΕΕ μετρούν την ποσότητα τροφικών αποβλήτων σε όλα τα στάδια της εφοδιαστικής αλυσίδας. Ως «τρόφιμο» θεωρείται κάθε ουσία ή προϊόν (επεξεργασμένο, μερικώς ή μη επεξεργασμένο) που προορίζεται ή αναμένεται να καταναλωθεί από ανθρώπους.
Τα απορρίμματα περιλαμβάνουν τόσο βρώσιμα όσο και μη βρώσιμα μέρη. Ένα τρόφιμο καταγράφεται ως απόβλητο όταν εισέλθει στην εφοδιαστική αλυσίδα, αφαιρεθεί ή απορριφθεί σε οποιοδήποτε στάδιο και τελικά προορίζεται για επεξεργασία ως απόβλητο.
Αρκετά κράτη μέλη βελτίωσαν τη μεθοδολογία τους, υποβάλλοντας 30 αναθεωρήσεις για τα έτη 2020–2022. Τέσσερα κράτη μέλη και η Νορβηγία αναθεώρησαν και τα τρία έτη, ενώ τέσσερα κράτη μέλη και η Ισλανδία δεν έχουν ακόμη αποστείλει στοιχεία για το 2023.
Σε κάθε περίπτωση, απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας και εφαρμογή πολιτικών εκ μέρους των κυβερνήσεων με στόχο τη μείωση της συνεχούς σπατάλης τροφίμων, η οποία προκαλεί τόσο περιβαλλοντικές όσο και οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις.
