Τα μετρητά εξαφανίζονται σε όλη την Ευρώπη με ρυθμό αδιανόητο πριν από λίγα χρόνια.
Το 2016, σχεδόν το 80% των συναλλαγών χρησιμοποιούσε φυσικό χρήμα. Σήμερα, μόνο το 50% το χρησιμοποιεί, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ).
Η πτώση των 30 μονάδων επιταχύνθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας Covid-19, όταν τα lockdown και οι ανησυχίες για την υγιεινή ώθησαν εκατομμύρια ανθρώπους προς τις ψηφιακές πληρωμές.
Ενώ το 62% των Ευρωπαίων θεωρεί σημαντικό να διατηρήσουν τα μετρητά ως επιλογή, οι περισσότεροι πλέον προτιμούν τις κάρτες ή τα τηλέφωνα.
Στην Ελλάδα, η χρήση καρτών αυξήθηκε 25 φορές ανάλογα με τις συναλλαγές την τελευταία δεκαετία, σύμφωνα με έρευνα του ΙΟΒΕ.
Σε ποιες χώρες οι ευρωπαίοι προτιμούν να πληρώνουν με μετρητά
Σε πολλές χώρες της ευρωζώνης, τα μετρητά εξακολουθούν να αποτελούν την πιο κοινή μέθοδο πληρωμής, τόσο ως προς τον αριθμό όσο και ως προς την αξία των συναλλαγών.
Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), το μέσο ποσό μετρητών που διατηρούν οι άνθρωποι στα πορτοφόλια τους στην ευρωζώνη είναι 59 ευρώ από το 2024.
Το ποσό αυτό ποικίλλει σημαντικά από 35 ευρώ στην Ολλανδία έως 82 ευρώ στο Λουξεμβούργο και την Κύπρο.
Μεταξύ των «Μεγάλων Τεσσάρων» οικονομιών της ΕΕ, η Γερμανία έχει το υψηλότερο μέσο ποσό μετρητών που μεταφέρονται ημερησίως στα 69 ευρώ, ενώ η Γαλλία έχει το χαμηλότερο στα 50 ευρώ. Η Ιταλία βρίσκεται πιο κοντά στο κατώτερο άκρο, ενώ η Ισπανία βρίσκεται λίγο πάνω από τον μέσο όρο της ευρωζώνης.
Ακολουθεί ο μέσος όρος μετρητών που έχουν οι Ευρωπαίοι στο πορτοφόλι τους:
Μιλώντας στο Euronews Business, ο καθηγητής Jakub Górka από το Πανεπιστήμιο της Βαρσοβίας υπογράμμισε ότι η χρήση μετρητών επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την εθνική κουλτούρα.
«Οι χώρες της Νότιας Ευρώπης, που ζουν σε θερμότερο κλίμα και έχουν τη συνήθεια να ανταλλάσσουν και να πραγματοποιούν συναλλαγές πιο συχνά σε πρόσωπο με πρόσωπο αλληλεπιδράσεις, είναι φυσικά περισσότερο προσανατολισμένες στα μετρητά, ενώ οι χώρες του Βορρά, όπως η Σκανδιναβία, ιστορικά είχαν μια ισχυρότερη τάση να μεταβαίνουν ταχύτερα στην ηλεκτρονική τραπεζική και στις πληρωμές χωρίς μετρητά», είπε.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Η Ελλάδα βρίσκεται στην πρώτη πεντάδα. Οι Έλληνες έχουν στο πορτοφόλι τους μέσο όρο 70 ευρώ καθημερινά.
Νέα μελέτη του ΙΟΒΕ καταγράφει την εξέλιξη, την ένταση και τα αποτελέσματα της διεύρυνσης των ηλεκτρονικών συναλλαγών στην Ελλάδα την τελευταία δεκαετία.
Ειδικότερα σύμφωνα με την μελέτη του Ιδρύματος Οικονομικών και Βιομηχανικών Ερευνών, στη μελέτη με τίτλο: «Ηλεκτρονικές πληρωμές στην Ελλάδα: μια δεκαετία (2015-2024) ταχείας εξάπλωσης», η Ελλάδα καταγράφει τη δεύτερη ταχύτερη εξάπλωση της χρήσης καρτών στην ΕΕ των 27.
Η χρήση καρτών αυξήθηκε 25 φορές ανάλογα με τις συναλλαγές την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα
Στη μελέτη καταγράφονται αφενός η πτωτική πορεία στη συνολική χρήση μετρητών, αφετέρου η διαφορετική ένταση χρήσης ηλεκτρονικών πληρωμών ανά επιλεγμένες κατηγορίες συναλλαγών, ενώ αναδεικνύεται η συνεχιζόμενη επίδραση της χρήσης καρτών πληρωμών στη βελτίωση της φορολογικής συμμόρφωσης.
Ειδικότερα, οι ηλεκτρονικές πληρωμές συνέχισαν να επεκτείνονται συστηματικά στην Ελλάδα και μετά την εποχή της πανδημίας, ενώ παρέμεινε αμείωτη η θετική επίδραση στα δημοσιονομικά έσοδα.
Όπως προκύπτει από τη μελέτη του ΙΟΒΕ, η χρήση καρτών έχει διευρυνθεί συστηματικά μετά το 2014, σε συνέχεια της επιβολής κεφαλαιακών περιορισμών, των μέτρων προώθησης των ηλεκτρονικών πληρωμών (νόμοι 4446/2016, 4646/2019, 4876/2021), της κρίσης πανδημίας, αλλά και διοικητικών μέτρων όπως η σύνδεση των τερματικών POS με την ΑΑΔΕ το 2024. Η ταχύτητα εξάπλωσης της χρήσης καρτών πληρωμών τη δεκαετία 2015-2024 είναι η δεύτερη υψηλότερη στην ΕΕ-27.
Ενδεικτικά, μεταξύ των ετών 2014 και 2024, η σωρευτική αύξηση στη χρήση καρτών αγγίζει τις 25 φορές ως προς τον αριθμό συναλλαγών και τις 10 φορές ως προς την αξία συναλλαγών.
Η χρήση μετρητών συνεχίζει να μειώνεται
Το μερίδιο των πληρωμών με μετρητά στα σημεία πώλησης (POS) μειώνεται σταδιακά στην ευρωζώνη. Ο αριθμός των συναλλαγών με μετρητά μειώθηκε κατά 27 ποσοστιαίες μονάδες από 79% το 2016 σε 52% το 2024.
Κατά την ίδια περίοδο, η αξία των πληρωμών με μετρητά μειώθηκε κατά 15 μονάδες, από 54% σε 39%.
Περισσότερες από τις μισές συναλλαγές σε μετρητά
Λίγο πάνω από το ήμισυ όλων των συναλλαγών στην ευρωζώνη (52%) πληρώθηκαν σε μετρητά το 2024.
Σε 14 από τις 20 χώρες της ευρωζώνης, τα μετρητά παρέμειναν η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη μέθοδος πληρωμής. Αντιπροσώπευαν μεταξύ 45% και 55% των συναλλαγών σε περίπου τις μισές από αυτές. Η χρήση μετρητών κυμαινόταν σε μεγάλο βαθμό, από μόλις 22% στην Ολλανδία έως 67% στη Μάλτα. Είναι επίσης πάνω από 60% στη Σλοβενία, την Αυστρία και την Ιταλία.
«Σε χώρες με ισχυρή ιστορική προσκόλληση στα μετρητά — όπως η Γερμανία, η Αυστρία και η Ιταλία — τα μετρητά παραμένουν βαθιά ενσωματωμένα στις καθημερινές συναλλαγές λόγω της μακροχρόνιας εμπιστοσύνης στο φυσικό νόμισμα, της ιστορικής εμπειρίας των τραπεζικών κρίσεων, των ανησυχιών για την ιδιωτικότητα και της αντίστασης στην ψηφιακή παρακολούθηση», δήλωσε στο Euronews Business ο Guillaume Lepecq, πρόεδρος της CashEssentials.
Όσον αφορά την αξία, τα μετρητά αντιπροσωπεύουν μικρότερο μερίδιο των πληρωμών. Αντιπροσωπεύουν το 39% όλων των συναλλαγών στην ευρωζώνη. Τα εθνικά μερίδια κυμαίνονται από 17% στην Ολλανδία έως 59% στη Λιθουανία.
Οι κάρτες, εν τω μεταξύ, αντιπροσωπεύουν το 39% των συναλλαγών και το 45% της συνολικής αξίας των πληρωμών στην ευρωζώνη. Η χρήση τηλεφώνων και smartwatch για ψώνια αυξάνεται επίσης.
Γιατί η χρήση μετρητών διαφέρει σημαντικά;
Η καθηγήτρια διοίκησης επιχειρήσεων Olive McCarthy από το University College Cork σημείωσε ότι υπάρχουν ποικίλες εξηγήσεις για τις διακυμάνσεις στη χρήση μετρητών μεταξύ των χωρών, οι οποίες συνδέονται με κοινωνικές, οικονομικές και πολιτισμικές διαφορές.
«Ορισμένοι λόγοι μπορεί να περιλαμβάνουν διαφορετικά επίπεδα αποδοχής μετρητών, το ποσοστό υιοθέτησης της ψηφιακής τεχνολογίας και ανησυχίες σχετικά με το απόρρητο των ψηφιακών πληρωμών, μεταξύ πολλών άλλων», δήλωσε στο Euronews Business.
Στην ευρωζώνη, η Ολλανδία και η Φινλανδία είναι οι δύο χώρες με τα χαμηλότερα μερίδια πληρωμών με μετρητά και τα μικρότερα μέσα ποσά μετρητών που μεταφέρονται. Χρησιμοποιώντας τες ως παραδείγματα, ο McCarthy σημείωσε ότι η Ολλανδία έχει ποσοστό αποδοχής μετρητών κάτω του μέσου όρου, με μόνο το 79% των επιχειρήσεων να δέχονται μετρητά. Έχει επίσης το χαμηλότερο ποσοστό αποδοχής μετρητών μεταξύ των εστιατορίων και των καφέ, το οποίο μειώθηκε από 98% το 2021 σε 85% το 2024.
Εν τω μεταξύ, η Φινλανδία έχει το χαμηλότερο ποσοστό μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων που προτιμούν τις πληρωμές με μετρητά — μόλις 8%.
«Και όπως ήταν αναμενόμενο, και οι δύο χώρες έχουν από τα υψηλότερα ποσοστά υιοθέτησης της ψηφιακής τεχνολογίας παγκοσμίως», πρόσθεσε.
