Πιέσεις να καταργηθεί η ευρωπαϊκή προστασία ΠΟΠ (Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης) ειδικά για αγροτικά προϊόντα όπως η φέτα, προϊόν ναυαρχίδα της ελληνικής αγροτικής οικονομίας, ασκούν οι Ηνωμένες Πολιτείες κατά τις διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Ένωση για μια καινούργια εμπορική συμφωνία.
Ειδικότερα, με μια εκτενή έκθεση 92 σελίδων με τίτλο «2025 Special 301 Report» του Γραφείου του Εμπορικού Αντιπροσώπου των Ηνωμένων Πολιτειών (USTR), αναφέρεται πως οι ΗΠΑ εδώ και καιρό προχωρούν σε συστηματικές προσπάθειες προκειμένου να καταργηθούν οι ετικέτες ΠΟΠ, καθώς θεωρούν πως «υπονομεύεται» η αμερικανική πρόσβαση στην αγορά.
Έτσι, στο στόχαστρο των ΗΠΑ, έχουν μπει εκτός από την ελληνική φέτα, και τα ιταλικά τυριά, παρμεζάνα, γκορκοτζόλα, φοντίνα και ασιάγκο, προϊόντα που σύμφωνα με τους Αμερικάνους, παράγονται παντού στον κόσμο και δεν πρέπει να διέπονται από ειδικό καθεστώς προστασίας.
Το «μπρα ντε φερ» των ΗΠΑ με την ΕΕ βάζει στο στόχαστρο και την ελληνική φέτα
«Η ονομασία της δεν είναι γενική και δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί αυθαίρετα από άλλες χώρες», σχολιάζουν χαρακτηριστικά στον ΟΤ εκπρόσωποι της αγοράς, υπενθυμίζοντας την υπόθεση με τη Δανία, όπου το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο την καταδίκασε το 2022 γιατί επέτρεψε εξαγωγές τυρί με την ονομασία «φέτα» εκτός ΕΕ.
Τι ισχυρίζονται οι ΗΠΑ
Στην πολυσέλιδη έκθεση του Γραφείου του Εμπορικού Αντιπροσώπου των Ηνωμένων Πολιτειών (USTR) στο απόσπασμα για τις Γεωγραφικές Ενδείξεις (ΠΟΠ, ΠΓΕ, ΓΕ) αναφέρονται οι προσπάθειες των Ηνωμένων Πολιτειών μέσω διμερών και πολυμερών συμφωνιών να προωθήσουν «τα συμφέροντα των ΗΠΑ όσον αφορά την πρόσβαση στην αγορά σε ξένες αγορές και να διασφαλίσουν ότι οι εμπορικές πρωτοβουλίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ), των κρατών μελών της, των ομοϊδεατών χωρών και των διεθνών οργανισμών που σχετίζονται με τις γεωγραφικές ενδείξεις δεν υπονομεύουν την εν λόγω πρόσβαση στην αγορά».
Την ίδια στιγμή χαρακτηρίζεται ως «εξαιρετικά ανησυχητική» η ατζέντα της ΕΕ για τις γεωγραφικές ενδείξεις, καθώς σύμφωνα με την αμερικανική πλευρά «υπονομεύει σημαντικά την προστασία των εμπορικών σημάτων που κατέχουν οι Αμερικανοί παραγωγοί, θέτοντας φραγμούς στην πρόσβαση στην αγορά για τα αμερικανικά προϊόντα που βασίζονται στη χρήση κοινών ονομασιών, όπως η παρμεζάνα ή η φέτα».
Μάλιστα, εγκαλεί την ΕΕ ότι στις διαπραγματεύσεις για τις εμπορικές συμφωνίες «ασκεί πιέσεις στους εμπορικούς εταίρους της για να εμποδίσει οποιονδήποτε παραγωγό, εκτός από εκείνους που βρίσκονται σε ορισμένες περιοχές της ΕΕ, να χρησιμοποιεί ορισμένες ονομασίες προϊόντων, όπως fontina, gorgonzola, parmesan, asiago ή φέτα. Αυτό συμβαίνει παρά το γεγονός ότι οι όροι αυτοί είναι οι κοινές ονομασίες για προϊόντα που παράγονται σε χώρες σε όλο τον κόσμο».
Σε άλλο σημείο της έκθεσης αναφέρεται το γεγονός ότι στην ΕΕ και σε άλλες αγορές που έχουν προστατεύσει τις γεωγραφικές ενδείξεις «οι παραγωγοί και οι έμποροι των ΗΠΑ είτε αποκλείονται ουσιαστικά από τις εν λόγω αγορές είτε πρέπει να υιοθετήσουν επαχθείς παρακάμψεις» και «είτε δεν μπορούν να χρησιμοποιήσουν καθόλου τους περιγραφικούς χαρακτήρες, ή οτιδήποτε έστω τους παραπέμπει, στην αγορά, είτε στην καλύτερη περίπτωση μπορούν να πωλούν τα προϊόντα τους μόνο ως «τύπου fontina», «τύπου gorgonzola», «τύπου asiago-style» ή «απομίμηση φέτας».
«Αυτό είναι δαπανηρό, περιττό και μπορεί να μειώσει τη ζήτηση των καταναλωτών για τα προϊόντα εκτός ΕΕ, καθώς και να μειώσει τις επιλογές των καταναλωτών, προκαλώντας τους σύγχυση», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Επίσης, στην ίδια έκθεση χρησιμοποιείται το επιχείρημα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες καταγράφουν έλλειμμα στο εμπόριο τροφίμων και αγροτικών προϊόντων με την ΕΕ, το οποίο τροφοδοτείται από το σύστημα των γεωγραφικών ενδείξεων.
Αναφέροντας χαρακτηριστικά την περίπτωση του τυριού, παραθέτει ως παράδειγμα, ότι το γεγονός «πολλά προϊόντα της ΕΕ απολαμβάνουν προστασία βάσει του συστήματος ΓΕ της ΕΕ, η ΕΕ εξήγαγε πέρυσι τυρί αξίας άνω των 1,4 δισεκατομμυρίων δολαρίων στις Ηνωμένες Πολιτείες. Αντίθετα, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξήγαγαν μόνο περίπου 6,3 εκατομμύρια δολάρια τυριού στην ΕΕ πέρυσι».
Το «μπρα ντε φερ»
Ιδιαίτερα καθησυχαστικός για την τελική έκβαση των διαπραγματεύσεων ΗΠΑ και ΕΕ για την προστασία των ΠΟΠ, εμφανίστηκε με δηλώσεις του στον ΟΤ, ο πρόεδρος της Εθνικής Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών (ΕΘΕΑΣ) Παύλος Σατολιάς, και πρόεδρος του Αγροτικός Γαλακτοκομικός Συνεταιρισμός Καλαβρύτων, που παράγει και εμπορεύεται την περίφημη φέτα ΠΟΠ Καλαβρύτων.
Επισημαίνει δε, ότι με βάση το γεγονός ότι η επικοινωνία και η γνώση του ΠΟΠ υπάρχει μόνο εντός της ΕΕ και όχι στις τρίτες αγορές, η συγκεκριμένη πίεση που ασκούν οι ΗΠΑ εντάσσεται στο γενικότερο μπρα ντε φερ, που εξελίσσεται το τελευταίο διάστημα.
«Οι ΗΠΑ ζητούν και κάποια αντίμετρα για να κερδίσουν κάτι άλλο. Δε νομίζω όμως να προχωρήσει μια τέτοια απαίτηση», σημειώνει στον ΟΤ ο κ. Σατολιάς, εκτιμώντας ότι δεν καταργείται έτσι απλά μια εμπορική συμφωνία.
