Σε μείζον εθνικό πρόβλημα αναδεικνύεται το δημογραφικό για την Ελλάδα. Η υπογεννητικότητα και η γήρανση του πληθυσμού δεν επιτρέπουν κανέναν εφησυχασμό. Tο ένα τρίτο του πληθυσμού στη χώρα μας, μέχρι το 2050, θα είναι 65 ετών και άνω.
Ο πληθυσμός της Ελλάδας έφτασε στο μάξιμουμ το 2011, με 11,1 εκατομμύρια κατοίκους. Έπειτα, άρχισε να μειώνεται και σήμερα ζουν στην Ελλάδα λίγο πάνω από 10 εκατομμύρια άνθρωποι (βάσει των στοιχείων του 2023). Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Eurostat, αναμένεται να μειωθούν κατά 14% μέχρι το 2050 και να φτάσουν τα 7,3 εκατομμύρια έως το 2100 – μια συνολική μείωση της τάξης του 30%. Εφόσον αυτές οι προβλέψεις επιβεβαιωθούν, τότε ο πληθυσμός της χώρας θα είναι μικρότερος από αυτόν της δεκαετίας του 1960.
Συρρίκνωση του πληθυσμού τα επόμενα χρόνια. Ο πληθυσμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική αύξηση
Παράλληλα, προ των πυλών βρίσκεται η «βόμβα» του δημογραφικού για τις συντάξεις. Μια ενδεχόμενη αύξηση στα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης δεν μπορεί να αποκλειστεί αλλά αναμένεται να απασχολήσει την ελληνική κυβέρνηση σε μεταγενέστερο χρόνο (2027) αφού δεν κρίνεται αναγκαία μια άμεση παρέμβαση.
Θα επηρεαστούν τα γενικά όρια ηλικίας συνταξιοδότησης; Ο χρόνος θα δείξει…
Το δημογραφικό προφίλ των Ελλήνων
Η χώρα μας, επί του παρόντος, «μετράει» το 23% του πληθυσμού της σε ηλικίες άνω των 65 ετών και εντάσσεται στις πλέον γερασμένες της ΕΕ. Τις επόμενες δεκαετίες αυτή η τάση όχι μόνο δεν θα υποχωρήσει αλλά θα ενταθεί.
Μέχρι το 2050, ο πληθυσμός των ατόμων ηλικίας άνω των 65 ετών αναμένεται να παρουσιάσει σημαντική αύξηση σε Ιταλία, Πορτογαλία Ισπανία και Λιθουανία. Η Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ, θα αναδειχθεί «πρωταθλήτρια» με τουλάχιστον το ένα τρίτο του πληθυσμού (35%) σε αυτή την ηλικιακή ομάδα.
Με βάση τα στοιχεία είναι φανερό πως το δημογραφικό προφίλ των χωρών της ΕΕ και φυσικά της Ελλάδας υφίσταται μεταμόρφωση λόγω της αύξησης του προσδόκιμου ζωής και της μείωσης των ποσοστών γονιμότητας.
Περισσότερη δουλειά συστήνει το ΔΝΤ
Κάπου εδώ έρχεται το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο να ταράξει τα νερά καλώντας τις κυβερνήσεις να ενθαρρύνουν τους υγιείς, ηλικιωμένους εργαζόμενους να καθυστερήσουν τη συνταξιοδότηση, προκαλώντας ανατροπές στα συνταξιοδοτικά προγράμματα όπως τα γνωρίζαμε μέχρι τώρα.
Η σύσταση είναι οι εκπρόσωποι της γενιάς των baby boomers (τα άτομα που έχουν γεννηθεί ανάμεσα στο 1946 και το 1964) να παραμείνουν στην εργασία για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, ώστε να συμβάλουν στην εξισορρόπηση των δημοσιονομικών, με φόντο τις πιέσεις που προκαλούνται από τη γήρανση του παγκόσμιου πληθυσμού.
Ένα άτομο ηλικίας 70 ετών το 2022 είχε την ίδια γνωστική λειτουργία με τον μέσο 53χρονο το 2000. Η σωματική υγεία είχε βελτιωθεί σημαντικά, διαπιστώνει το IMF και μπαίνει στο «ψητό»…
Οι κυβερνήσεις που επιβαρύνονται με ιστορικά υψηλά επίπεδα δημόσιου χρέους δεν έχουν την πολυτέλεια να αφήσουν τους αυξανόμενους αριθμούς ηλικιωμένων εργαζομένων να αποχωρήσουν από το εργατικό δυναμικό όσο είναι ακόμη υγιείς και ικανοί να εργαστούν. Αντ’ αυτού, οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν να ενθαρρύνουν τους εργαζόμενους να καθυστερήσουν τη συνταξιοδότησή τους, να περικόψουν τις παροχές πρόωρης συνταξιοδότησης και να αυξήσουν τα όρια ηλικίας για να εξισορροπήσουν την όλο και πιο επισφαλή αναλογία εργαζομένων και συνταξιούχων.
Κάτι αντίστοιχο πρότεινε και η Morgan Stanley που ξεθάβει από το συρτάρι νεοφιλελεύθερες συνταγές: Αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης και η αύξηση των ωρών απασχόλησης.
Οι προτάσεις του ΔΝΤ και της Morgan Stanley δεν ακούγονται καλά στους εργαζομένους
«Γελοίο και άδικο»
Άνθρωποι από όλο τον κόσμο μοιράστηκαν με τον Guardian το πώς αισθάνονται με τις προτάσεις του ΔΝΤ. Αν και ορισμένοι θεώρησαν ότι η ιδέα ήταν καλή, η συντριπτική πλειοψηφία εξέφρασε την οργή της, περιγράφοντας χαρακτηριστικά την ιδέα ότι οι ηλικιωμένοι θα πρέπει να συνταξιοδοτηθούν αργότερα για να μειωθούν οι δημοσιονομικές πιέσεις ως «αηδιαστική», «γελοία» και «άδικη».
Αρνητικό το φυσικό ισοζύγιο
Πίσω στην Ελλάδα, σύμφωνα με την έκθεση του ΙΟΒΕ, το φυσικό ισοζύγιο, δηλαδή η διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων, καταγράφεται πλέον αρνητική και στις 13 περιφέρειες της χώρας, κυρίως λόγω σημαντικής μείωσης των γεννήσεων σε συνδυασμό με αναβολή των γεννήσεων σε μεγαλύτερη ηλικία.
Με βάση τα στοιχεία του Ινστιτούτο Δημογραφικών Ερευνών και Μελετών η Ελλάδα κινδυνεύει με έναν εκρηκτικό συνδυασμό γήρανσης και υπεργηρίας σε σχεδόν από μία στις τέσσερις Περιφερειακές Ενότητες της χώρας με αποτέλεσμα σύντομα (πολύ πριν από το 2050) να έχουμε μια ομάδα όπου το 1/3 του πληθυσμού θα είναι 65 ετών και άνω, ενώ ταυτόχρονα το 1/4 των ηλικιωμένων θα είναι υπέργηροι.
Η διαφορά μεταξύ γεννήσεων και θανάτων καταγράφεται πλέον αρνητική και στις 13 περιφέρειες της χώρας
Οι αριθμοί
Το 2024 είχαμε 62.624 γεννήσεις. Καταγράφεται δηλαδή μια σημαντική πτώση από το 2023 και τις 71.455 γεννήσεις του. Δύο χρόνια πιο πριν, οι γεννήσεις ήταν 85.346, ενώ το 2009, 119.500. Από την άλλη μεριά, οι θάνατοι είναι διπλάσιοι – κυμαίνονται από 124.538 το 2019 έως 143.668 το 2021.
Με τα υπάρχοντα δεδομένα το δημογραφικό αποτελεί ένα μεγάλο «πονοκέφαλο» κάτι που αναδεικνύουν και τα νούμερα με την αναλογία συνταξιούχων – ασφαλισμένων να είναι σήμερα 1 προς 1,66 και σε 15 χρόνια, αναμένεται να υποχωρήσει στο 1,25. Αυτό σημαίνει ότι, ενώ σήμερα για κάθε 100 συνταξιούχους υπάρχουν 166 ασφαλισμένοι να τους συντηρούν με τις εισφορές τους, το 2040 σε κάθε 100 συνταξιούχους θα αναλογούν μόνο 125 ασφαλισμένοι για την πληρωμή των συντάξεών τους.
