Το 2025 εξελίσσεται σε χρονιά ασυνήθιστα υψηλής γεωπολιτικής και οικονομικής αβεβαιότητας. Τα πρώτα σημάδια επιβράδυνσης των μεγάλων οικονομιών έχουν κάνει την εμφάνιση τους. Μέσα σε αυτό το διεθνές περιβάλλον η ελληνική οικονομία διατηρεί την ανοδική της πορεία. Όμως, σε αυτό το περιβάλλον, η παραοικονομία παραμένει σε υψηλό επίπεδο, ενισχύοντας την ανισότητα και υπονομεύοντας την εμπιστοσύνη στους θεσμούς.
Η παραοικονομία στερεί τη δυνατότητα εφαρμογής ευρύτερων φορολογικών ελαφρύνσεων
Παρά τις προσπάθειες επέκτασης των υποχρεωτικών ηλεκτρονικών συναλλαγών και τους ελέγχους, η φοροδιαφυγή εξακολουθεί να αποτελεί σημαντικό πρόβλημα στερώντας δημόσια έσοδα,περιορίζοντας τον δημοσιονομικό χώρο και τη δυνατότητα εφαρμογής ευρύτερων φορολογικών ελαφρύνσεων την ώρα που η ακρίβεια «σαρώνει» τα νοικοκυριά.
Η παραοικονομία βρίσκεται μεταξύ 16% και 18% του ΑΕΠ
Σύμφωνα με υπολογισμούς του επικεφαλής του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κράτους στη Βουλή, Ιωάννη Τσουκαλά, το μέγεθος της παραοικονομίας στην Ελλάδα υπολογίζεται κοντά στα 41 δισ. ευρώ. Σε ποσοστό του ΑΕΠ αυτό μεταφράζεται μεταξύ 16% και 18%.
Όπως διευκρίνισε το συνολικό ποσό της παραοικονομίας, δηλαδή το ύψος των εισοδημάτων που δεν καταγράφονται στην επίσημη οικονομία, προκύπτει αν αφαιρεθεί από το συνολικό ποσό των εισοδημάτων που δηλώθηκαν στη φορολογική διοίκηση για το έτος 2023 το ποσό της ιδιωτικής κατανάλωσης για το ίδιο έτος. Η κατανάλωση των νοικοκυριών κυμάνθηκε σε 151 δισ. ευρώ και των δηλωθέντων εισοδημάτων που καταγράφηκαν στα 110 δισ. ευρώ.
Μια πρόσφατη έκθεση του Κέντρου Οικονομικής Πολιτικής Έρευνας (CEPR) από τους οικονομολόγους Francesco Pappadà και Kenneth Rogoff ανέδειξε «πρωταθλήτρια» την χώρα μας συγκρίνοντάς την με τις άλλες χώρες της Ε.Ε..
Η παραοικονομία αποτελεί μεγάλο «αγκάθι» και τροφοδοτείται από παράνομες δραστηριότητες, «μαύρη» εργασία, διακίνηση αγαθών που δεν δηλώνονται στις αρμόδιες αρχές, αποφυγή φορολογίας και κοινωνικών εισφορών, παράνομες δραστηριότητες, αλλά και νόμιμες που απλώς δεν δηλώνονται και συναλλαγές με μετρητά χωρίς αποδείξεις. Αν και τα τελευταία χρόνια έχει μειωθεί σημαντικά παραμένει κρίσιμο ζήτημα που επηρεάζει αρνητικά τα δημόσια οικονομικά.
Προτάσεις για αλλαγές στη φορολογική κλίμακα
Με αφορμή τα παραπάνω δεδομένα, το Γραφείο Προϋπολογισμού προτείνει σημαντικές αλλαγές στη φορολογική κλίμακα, κυρίως προς όφελος των μισθωτών και της μεσαίας τάξης. Συγκεκριμένα:
- Να μειωθεί η απότομη διαφορά μεταξύ του πρώτου φορολογικού συντελεστή 9% (για εισοδήματα έως 10.000 ευρώ) και του επόμενου 22% (για εισοδήματα από 10.000 έως 20.000 ευρώ), με την εισαγωγή ενός ενδιάμεσου φορολογικού συντελεστή, ώστε η κλίμακα να γίνει πιο ομαλή και προοδευτική.
- Να αυξηθεί το όριο εισοδήματος από το οποίο επιβάλλεται ο ανώτατος συντελεστής φόρου 44%, που σήμερα ξεκινά από τα 40.000 ευρώ, ή εναλλακτικά να μειωθεί ο ίδιος ο συντελεστής.
Οι προτεινόμενες παρεμβάσεις αναμένεται να χρηματοδοτηθούν από το υπερπλεόνασμα του φετινού προϋπολογισμού, το οποίο υπολογίζεται στα 1,5 δισ. ευρώ, προερχόμενο από υπερέσοδα και την εξαίρεση αμυντικών δαπανών.
Παράλληλα, το Γραφείο επισημαίνει ότι οι μειώσεις έμμεσων φόρων (π.χ. ΦΠΑ) δεν αποτελούν αποτελεσματικό εργαλείο φορολογικής ελάφρυνσης στη φάση αυτή, καθώς τα οφέλη δεν φτάνουν στους τελικούς καταναλωτές, αλλά μένουν στους ενδιάμεσους.
Μεγέθυνση του ΑΕΠ
Έχοντας δεδομένα τα παραπάνω, η επικαιροποιημένη βασική εκτίμηση του Γραφείου για τον ρυθμό μεγέθυνσης του ΑΕΠ για το 2025 αναθεωρήθηκε οριακά προς τα κάτω, στο 2,2%, με εύρος πρόβλεψης μεταξύ 2,1% και 2,3%.
Η αναθεώρηση οφείλεται σε δύο πηγές αβεβαιότητας που ενδεχομένως θα επιδεινώσουν το επενδυτικό κλίμα και την καταναλωτική εμπιστοσύνη. «Αφενός η συνεχιζόμενη ρητορική περί επιβολής δασμών και αφετέρου η πρόσφατη ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή».
