«Η Ελλάδα δεν είναι μπανανία, ο πληθωρισμός της απληστίας δεν είναι ανεκτός και πρέπει να το καταλάβουν οι πολυεθνικές» δήλωσε πρόσφατα ο πρωθυπουργός παραδεχόμενος, επί της ουσίας για πρώτη φορά, ότι τα υπερκέρδη των εταιρειών είναι αιτία των έκρηξης των τιμών.
Η παραδοχή αυτή, από έναν φανατικά υπέρμαχο της ελεύθερης αγοράς, βάζει και με τη βούλα στο χρονοντούλαπο της ιστορίας τον μύθο του εισαγόμενου πληθωρισμού και επιβεβαιώνει με τον πλέον σκληρό τρόπο πως χάθηκε πολύτιμος χρόνος από την κυβέρνηση ώστε να παταχθεί το «τέρας» της ακριβείας.
Οι αριθμοί είναι αμείλικτοι και το μέγεθος της ζημιάς για τα ελληνικά νοικοκυριά τεράστιο. Από το 2020 -πρώτη χρονιά της πανδημίας- μέχρι και σήμερα οι τιμές έχουν «πετάξει» και οι παρεμβάσεις της κυβέρνησης -η μία μετά την άλλη- πέφτουν στο κενό.
Ανοδική τροχιά των τιμών εδώ και τέσσερα χρόνια
Στο Μαξίμου γράφουν και σβήνουν με την τελευταία απόπειρα να μπει ένα «φρένο» στο ράλι τιμών να περιλαμβάνει πλαφόν και κόφτες από τον… Μάρτιο.
Πίσω από τις κλειστές πόρτες αναζητούνται λύσεις αλλά… δεν βρίσκονται
Μέχρι τότε, το ελαιόλαδο πωλείται 64,07% ακριβότερα απ’ ό,τι το 2020, η τιμή στα σπορέλαια έχει αυξηθεί 47,9%, η ζάχαρη κατά 169,98%, το βρεφικό γάλα εκτοξεύτηκε και το ψωμί του τοστ τράβηξε την ανηφόρα.
Τα στοιχεία της Circana (πρώην IRI) για την πορεία των τιμών από το 2020 έως και τον Νοέμβριο του 2023 φανερώνουν με τον πλέον εμφατικό τρόπο ότι οι ανατιμήσεις στα ράφια των σούπερ μάρκετ δεν ήταν μόνο αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία. Ακολουθούν ανοδική τροχιά πριν ξεσπάσει ο πόλεμος και συνεχίζονται μέχρι και σήμερα με τον διεθνή παράγοντα να επηρεάζει μεν τις τιμές όμως να μην είναι η μοναδική παραφωνία όπως βολικά ήθελε η κυβέρνηση να πιστέψουμε.
Σήμερα, ο διαρκής «πόλεμος» της κυβέρνησης μοιάζει ολοκληρωτικά χαμένος. Λάδι, φρούτα και λαχανικά, προϊόντα που δεν θα έπρεπε να λείπουν από κανένα τραπέζι, τείνουν να γίνουν είδος πολυτελείας και αναδεικνύονται σε πρωταθλητές της ακρίβειας.
Τις τελευταίες εβδομάδες στις λαϊκές αγορές οι πάγκοι δεν ξεπουλάνε, με τους καταναλωτές να μετρούν και να ξαναμετρούν τα χρήματά τους, αλλά δεν… βγαίνουν.
Λάδι… χρηματιστηρίου
Το σοκ που έχει προκαλέσει στους καταναλωτές η άνοδος της τιμής του ελαιόλαδου, φαίνεται πως θα έχει διάρκεια. «Το Φθινόπωρο του 2022 το λάδι κυμαινόταν στον καταναλωτή το λίτρο 5,45€ έως 5,75€. Τώρα, τον Ιανουάριο του 2024 κυμαίνεται από 16 έως 17€/lt. Μέσα σε 14 μήνες το λάδι πήρε μια αύξηση 212%», δήλωσε (MEGA) ο αντιπρόεδρος Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών Ηρακλείου, Μύρων Χιλετζάκης με την απαραίτητη υποσημείωση ότι 2020 κόστιζε 4,12 ευρώ!
Μέσα σε 14 μήνες το ελαιόλαδο πήρε μια αύξηση 212%
Και αυτό το ράλι δεν σταματάει εδώ. Μέσω του «μεγάλου καναλιού», οι ελαιοπαραγωγοί προαναγγέλλουν ακόμη μεγαλύτερες αυξήσεις τους επόμενους μήνες, που θα «τινάξουν» στον… αέρα τον οικογενειακό προϋπολογισμό.
«Πέρσι, η μέση τιμή του λαδιού, πουλήθηκε 5 ευρώ στον παραγωγό. Και το πήρε ο καταναλωτής μία μέση τιμή 13 ευρώ. Τώρα που πουλιέται στον παραγωγό από 9,50 μέχρι 10, πόσο θα το πάρει ο καταναλωτής; Θα φτάσει τα 20 ευρώ το λίτρο σίγουρα», υπογράμμισε ο Μύρων Χιλετζάκης.
Πανάκριβα και τα λαχανικά
Καταφύγιο, κάποτε, των πιο αδύναμων νοικοκυριών οι λαϊκές αγορές, σήμερα μοιάζουν με χρυσωρυχεία, καθώς οι τιμές στα λαχανικά εποχής, έχουν πάρει ανεξέλεγκτα την ανηφόρα.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό Κεντρικών Αγορών αλλά και την Ομοσπονδία Πωλητών λαϊκών αγορών: σήμερα κοστίζουν τα καρότα σχεδόν ένα ευρώ το κιλό, ενώ πέρσι είχαν μόλις 70λεπτά και το 2022 55 λεπτά. Το κουνουπίδι σήμερα το αγοράζουμε ενάμιση ευρώ το κιλό. Πέρσι κόστιζε μόνο 80λεπτά και το 2022 60 λεπτά. Ένα μαρούλι σήμερα το αγοράζουμε μισό ευρώ ενώ πέρσι και πρόπερσι το παίρναμε με 40 λεπτά. Ένα κιλό κρεμμύδια κοστίζουν ενάμιση ευρώ, από 90 λεπτά πέρσι και 40 λεπτά πρόπερσι. Οι πατάτες μέσα σε δυο χρόνια, από 55 λεπτά σκαρφάλωσαν στο 1 ευρώ και 20 λεπτά φέτος.
Με την παρεμβατικότητα της κυβέρνησης να είναι υποτονική ένα ακόμα βραχνάς έρχεται να προστεθεί στα ήδη μεγάλα προβλήματα. Η πρόσφατη κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα έρχεται να πυροδοτήσει την εύθραυστη παγκόσμια οικονομία αγγίζοντας και την Ελλάδα. Οι αναλυτές ανησυχούν ότι η κρίση στην Ερυθρά Θάλασσα θα μπορούσε να προκαλέσει νέα έξαρση του πληθωρισμού και προεξοφλούν νέο κύμα ανατιμήσεων σε σειρά προϊόντων, μετά την απόφαση πολλών ναυτιλιακών να κάνουν τον γύρο της Αφρικής αντί να χρησιμοποιούν τη Διώρυγα του Σουέζ.
Όλα εδώ… πληρώνονται
Η αδυναμία της κυβέρνησης να παρέμβει αποφασιστικά εξαργυρώνεται στο έπακρο στο ταμείο. Ο πληθωρισμός τον Δεκέμβριο σημείωσε ετήσια αύξηση 3,5% με τα τρόφιμα να καταγράφουν αύξηση 8,9%.
Ο πρόσφατος πίνακας της ΕΛΣΤΑΤ παρουσιάζει τις κυριότερες μεταβολές των τιμών σε 45 προϊόντα και υπηρεσίες το διάστημα του Δεκεμβρίου 2023 – 2022. Αφήνει απολύτως έκθετη την κυβέρνηση καθώς η αύξηση του κόστους στη διατροφή την τελευταία διετία είναι δραματική και αθροιστικά ξεπερνά το 25% (15,5% το 2022 και 8,9% το 2023).
Οι 14 πηγές της ακρίβειας
Σα να μην έφτανε αυτό, σύμφωνα με το βασικό σενάριο της Circana, φέτος αναμένονται ανατιμήσεις 4,5%. Ειδικότερα, στα τρόφιμα εκτιμάται ότι οι ανατιμήσεις θα κινηθούν στο +4,6%, στα προϊόντα προσωπικής υγιεινής και φροντίδας στο +4% και στα προϊόντα για το σπίτι στο +5,7%.
Στο μεταξύ, έρευνα του ΟΤ που βασίζεται σε στατιστικά στοιχεία, αναλύσεις οικονομολόγων και επιστημονικών φορέων καταγράφει 14 πηγές της ακρίβειας. Οι οκτώ εξ αυτών τροφοδοτούν μόνιμα τον πληθωρισμό και πρόκειται για διαχρονικές παθογένειες της ελληνικής οικονομίας και αγοράς, ενώ η απληστία για κέρδη από τις επιχειρήσεις, η εξάρτηση της εγχώριας παραγωγής και κατανάλωσης από τις εισαγωγές, η πανδημία, η ενεργειακή και κλιματική κρίση αλλά και οι χαμηλοί μισθοί συνθέτουν το κοκτέιλ που ποτίζει την ακρίβεια.
Εφιάλτης στο δρόμο της… λαϊκής αγοράς
Θορυβημένο από τις ανεξέλεγκτες διαστάσεις που έχει πάρει η κατάσταση το οικονομικό επιτελείο λαμβάνοντας κατευθύνσεις από το Μαξίμου ανακοίνωσε νέα μέτρα που αφορούν κυρίως στην επιβολή πλαφόν στο περιθώριο μεικτού κέρδους στο βρεφικό γάλα, αλλά αφήνουν εκτός τις «τρελές» ανατιμήσεις σε βασικά είδη διατροφής, με πρώτο και καλύτερο το ελαιόλαδο που ανατιμήθηκε 58,5%.
Μέτρα Χ4 με την προσδοκία να πέσουν οι τιμές
Από το νέο πακέτο μέτρων που ανακοίνωσε ο πρωθυπουργός και εξειδίκευσε ο υπουργός Ανάπτυξης Κώστας Σκρέκας ξεχωρίζουν το πλαφόν στο περιθώριο κέρδους του βρεφικού γάλακτος και η μείωση κατά 30% των εκπτώσεων και πιστωτικών των προμηθευτών προς τα σούπερ μάρκετ με την προσδοκία για αντίστοιχη μείωση της τιμής στο ράφι.
Αναλυτικά, το πλέγμα των νέων μέτρων προβλέπει:
1. Μείωση των παροχών προς τα σούπερ μάρκετ. Περιορίζονται οι συνολικές εκπτώσεις των προμηθευτών κατά 30%, με αντίστοιχη μείωση των τιμών των προϊόντων αυτών στα ράφια. Το μέτρο αυτό θα εφαρμοστεί στις κατηγορίες που σύμφωνα με την Επιτροπή Ανταγωνισμού παρατηρήθηκαν αποκλίσεις. Τα προϊόντα αυτά είναι: απορρυπαντικά, καθαριστικά σπιτιού, οδοντόκρεμες, αφρόλουτρα/σαμπουάν και βρεφικές πάνες. [Εφαρμογή: Μάρτιος]
2. Αποτροπή αδικαιολόγητων ανατιμήσεων. Δεν επιτρέπεται στους προμηθευτές που αυξάνουν τις τιμές των προϊόντων να υλοποιούν προωθητικές ενέργειες για τα προϊόντα που έχουν ανατιμήσει για τρεις μήνες. Αυτό το μέτρο αφορά όλα τα προϊόντα που πωλούνται στα σούπερ μάρκετ. [Τέθηκε σε ισχύ]
3. «Καθαρές» τιμές από το χωράφι στο ράφι. Υποχρεώνονται οι προμηθευτές να πωλούν τα προϊόντα στο λιανεμπόριο σε «καθαρές» τιμές (net – pricing). Επιτρέπεται μόνο πιστωτικό τιμολόγιο ύψους έως 3% για επιστροφές προϊόντων ή φύρας. Το μέτρο αφορά νωπά φρούτα, λαχανικά και κρέατα. [Εφαρμογή: Μάρτιος]
4. Πλαφόν στο μικτό περιθώριο κέρδους για το βρεφικό γάλα. Για τις τιμές πώλησης του βρεφικού γάλακτος ορίζεται πλαφόν στο περιθώριο μικτού κέρδους των εταιρειών που εισάγουν, παράγουν και διακινούν το βρεφικό γάλα στην Ελλάδα. Το πλαφόν ορίζεται ως το άθροισμα του λειτουργικού κόστους της εταιρείας για τη συγκεκριμένη κατηγορία προϊόντων και εμπορικού κέρδους 7%. [Εφαρμογή: Μάρτιος]
Απογοήτευση…
Με τα τρόφιμα στα ύψη και τους μισθούς καθηλωμένους στην Ελλάδα, μια σύγκριση τιμών σε βασικά αγαθά, με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, είναι αποκαρδιωτική.
Ενδεικτικά, σύμφωνα με την ηλεκτρονική πλατφόρμα Numbeo, ένα λίτρο γάλα στο Άμστερνταμ της Ολλανδίας κάνει 1.18 ευρώ και στην Αθήνα 1.63 ευρώ. Οι Αθηναίοι αγοράζουν μια δωδεκάδα αυγά ακριβότερα από τους Μαδριλένους ενώ ένα κιλό τυρί είναι 3% ακριβότερο σε σχέση με το τίμημα που καλείται να πληρώσουν οι Ρωμαίοι.
Φθηνότερα από άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες είναι τα νωπά προϊόντα στην Αθήνα, όπως μήλα, πορτοκάλια, ντομάτες, πατάτες, κρεμμύδια, αγγούρια.
Άνοδος στις τιμές, στασιμότητα στους μισθούς
Και ενώ το σπιράλ ανατιμήσεων δεν έχει τέλος οι μισθοί στην Ελλάδα παραμένουν καθηλωμένοι με τις συγκρίσεις να μην είναι καθόλου κολακευτικές. Σύμφωνα με τον ΟΟΣΑ, ο μέσος ετήσιος μισθός στην Ελλάδα είναι 23.700 ευρώ, όταν στην Ιταλία είναι 40.950 ευρώ, στην Ισπανία είναι 39.095 ευρώ, στο Βέλγιο είναι 59.154 και στην Γαλλία είναι 48.131 ευρώ.
«Μία συνεχή φτωχοποίηση του ελληνικού λαού»
Σε αυτό σκηνικό, με την αγορά διχασμένη και τους καταναλωτές «ζαλισμένους», η Παναγιώτα Καλαποθαράκου, πρόεδρος ΕΚΠΟΙΖΩ, μίλησε (MEGA) για το πρόβλημα της ακρίβειας αλλά και της αισχροκέρδειας.
«Η μείωση πρέπει να είναι δραστική»
«Η ακρίβεια είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα που αντιμετωπίζει αυτή τη στιγμή η ελληνική κοινωνία. Είναι η τρίτη δέσμη μέτρων προκειμένου να αναχαιτίσει την ακρίβεια το υπουργείο. Διατηρούμε επιφυλάξεις και για τη νέα δέσμη εάν δεν εξειδικευτούν και δεν εφαρμοστούν. Το κρίσιμο είναι να εφαρμοστούνε και μπορεί να δούμε μείωση τιμών. Η μείωση όμως, πρέπει να είναι δραστική», είπε αρχικά.
«Δεν δικαιολογείται να έχουμε τέτοιες τιμές σε σχέση με τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Μόνο με ελέγχους μπορεί να λυθεί αυτό. Έλεγχοι συγκριτικά με τις ευρωπαϊκές χώρες. Η αγοραστική δύναμη του καταναλωτή είναι υποπολλαπλάσιο σε σχέση με του ευρωπαίου καταναλωτή. Αυτό που διαπιστώνουμε είναι μία συνεχή φτωχοποίηση του ελληνικού λαού», πρόσθεσε.
