Πρόσφατα, η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι, μιλώντας στην ετήσια συνέλευση της Confindustria, κατηγόρησε την Ευρωπαϊκή Ένωση ότι έχει υψώσει εσωτερικά εμπορικά εμπόδια τα οποία εμποδίζουν τις ανταλλαγές και την οικονομική ανάπτυξη. Ανέφερε στοιχεία από μελέτη του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, σύμφωνα με την οποία ισχύουν σήμερα εσωτερικά «δασμολογικά ισοδύναμα» έως και 45% στις εμπορικές συναλλαγές και έως 110% στις υπηρεσίες. Ωστόσο, κατά την Corriere, αυτό που δεν είπε είναι ότι η βασική αιτία γι’ αυτό είναι η ατελής εφαρμογή της ελευθερίας κυκλοφορίας προϊόντων και υπηρεσιών εντός της Ε.Ε. Η ιταλική «Κοριέρε» την κατηγόρησε έμμεσα πλην όμως σαφώς για το πρόβλημα αναφέροντας:
«Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία παγκοσμίως, με 450 εκατομμύρια καταναλωτές και 26 εκατομμύρια επιχειρήσεις. Η ενιαία αγορά, που εγκαινιάστηκε το 1993, αύξησε το ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 3% και δημιούργησε 3,6 εκατομμύρια θέσεις εργασίας. Όμως, μετά την κρίση του 2008, η οικονομική ενοποίηση έπαψε να είναι ο κύριος μοχλός ανάπτυξης.
Κοινή θεωρία, διαφορετική εφαρμογή
Η Κομισιόν θεσπίζει είτε κανονισμούς, που είναι δεσμευτικοί σε όλα τα κράτη, είτε οδηγίες, που αφήνουν ευελιξία στα κράτη για το πώς θα επιτύχουν έναν στόχο. Αυτά συχνά εφαρμόζονται με εντελώς διαφορετικούς τρόπους: για παράδειγμα, η υποχρεωτική σήμανση στα πλαστικά ή χάρτινα συσκευαστικά υλικά ποικίλλει από χώρα σε χώρα, με αποτέλεσμα οι εξαγωγείς να πρέπει να εκτυπώνουν διαφορετικές ετικέτες για κάθε αγορά.
Μόλις το 2025 θεσπίστηκε κανονισμός για ενιαία ευρωπαϊκή ετικέτα που θα γίνει υποχρεωτική από τον Αύγουστο του 2028.
Παράδειγμα τα τρακτέρ
Αν και η έγκριση τύπου για γεωργικά μηχανήματα ρυθμίζεται σε επίπεδο Ε.Ε., κάθε κράτος έχει διαφορετικά πρότυπα για κυκλοφορία στο δρόμο. Στην Ιταλία, για παράδειγμα, απαιτείται επιπλέον τεχνικός έλεγχος και πιστοποίηση για να επιτραπεί το «ζευγάρωμα» τρακτέρ και ρυμουλκούμενων. Στην Αυστρία απαιτείται φυσική παρουσία σε εγκεκριμένο γραφείο με επιπλέον χρέωση.
Οι ειδικοί φόροι και οι εμπορικές πρακτικές
Παρόλο που η οδηγία για τις ειδικές φορολογίες (accise) ρυθμίζει το πλαίσιο, κάθε κράτος μέλος μπορεί να ανεβάζει ή να προσαρμόζει τους φόρους όπως θέλει. Για παράδειγμα, μια ιταλική εταιρεία που εξάγει Prosecco στη Γερμανία χρειάζεται τοπικό αντιπρόσωπο καταχωρημένο στο τελωνείο, κάτι που συνεπάγεται εμπόδια, κόστη και μεσάζοντες.
Εμπόδια στις υπηρεσίες και στη δημιουργία εταιρειών
Σύμφωνα με την Business Europe, το 60% των εμποδίων στον τομέα των υπηρεσιών είναι τα ίδια που υπήρχαν πριν από 20 χρόνια. Για να δραστηριοποιηθεί μια επιχείρηση σε άλλη χώρα, πρέπει να ιδρύσει νέα νομική οντότητα. Μια γερμανική εταιρεία που θέλει να ανοίξει κατάστημα στο Μιλάνο χρειάζεται έως και 2 μήνες και τουλάχιστον 6.000 ευρώ για την ίδρυση S.r.l., νομικό εκπρόσωπο, συμβολαιογράφο, εγγραφή, τραπεζικό λογαριασμό με ελάχιστο κεφάλαιο, κ.λπ. Αντίστοιχα και για ιταλικές εταιρείες στη Γερμανία, με ακόμα υψηλότερο ελάχιστο κεφάλαιο.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τη δημιουργία 28ου νομικού καθεστώτος για ευρωπαϊκές εταιρείες που θα επιτρέπει λειτουργία σε όλη την Ε.Ε. με μία μόνο εγγραφή. Ωστόσο, η πρόταση δεν χαίρει θερμής υποδοχής από τα κράτη.
Αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων
Σήμερα υπάρχουν 5.700 ρυθμιζόμενα επαγγέλματα στην Ε.Ε., αλλά μόνο 7 αναγνωρίζονται αυτόματα: γιατροί, νοσηλευτές, φαρμακοποιοί, αρχιτέκτονες, κ.ά. Για όλα τα υπόλοιπα απαιτούνται ξεχωριστές και συχνά χρονοβόρες διαδικασίες. Ένας Ισπανός δικηγόρος που θέλει να εργαστεί στη Ρώμη πρέπει να εγγραφεί στον ιταλικό Δικηγορικό Σύλλογο ως «δικηγόρος εγκατεστημένος» και να συνεργάζεται για τρία χρόνια με τοπικό δικηγόρο. Ένας μηχανικός από τη Γερμανία πρέπει να περάσει διαδικασία αναγνώρισης και μπορεί να υποχρεωθεί σε πρακτική ή επιπλέον εξετάσεις.
Η Επιτροπή και τα κράτη: σύγκρουση συμφερόντων
Η Κομισιόν έχει ζητήσει επανειλημμένα την επιτάχυνση και απλοποίηση των διαδικασιών αναγνώρισης προσόντων, αλλά τα κράτη-μέλη συχνά αντιστέκονται, υπερασπιζόμενα τα δικά τους επαγγελματικά λόμπι και συντεχνίες. Τον Δεκέμβριο του 2024, η Κομισιόν ξεκίνησε διαδικασία παράβασης κατά 22 κρατών, μεταξύ αυτών και της Ιταλίας.
Σύμφωνα με πρόσφατη έκθεση του ΔΝΤ (Ιούνιος 2025), η πλήρης εναρμόνιση της ενιαίας αγοράς, η δημιουργία κοινού εμπορικού δικαίου, η ολοκλήρωση της Ένωσης Κεφαλαιαγορών και η αυτόματη αναγνώριση επαγγελματικών προσόντων θα μπορούσαν να αυξήσουν το ΑΕΠ της Ε.Ε. κατά 3% μέσα σε 10 χρόνια.
Όμως την απόφαση για αλλαγή πορείας την έχουν μόνο οι πολιτικοί που στέλνονται στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οι κυβερνήσεις που διαπραγματεύονται στο Συμβούλιο Υπουργών», καταλήγει η «Κοριέρε».
