Η «μαύρη οικονομία» κάνει πάρτι στην Ευρώπη. Περιλαμβάνει όλες τις οικονομικές δραστηριότητες που δεν δηλώνονται και συνεπώς αποφεύγουν τους φόρους. Στην Ισπανία, εκτιμάται ότι αυτή αντιπροσωπεύει περίπου το 17% του ΑΕΠ, φτάνοντας τα 230-240 δισεκατομμύρια ευρώ. Η εφορία και στη χώρα της Ιβηρικής προσπαθεί να καταπολεμήσει αυτό το φαινόμενο μέσω της παρακολούθησης χρηματικών συναλλαγών, ιδιαίτερα αυτών άνω των 3.000 ευρώ σε μετρητά. Οι τραπεζικές δραστηριότητες που θεωρούνται ύποπτες αναφέρονται αυτόματα στις αρχές, ενώ οι αυτόνομοι επαγγελματίες ελέγχονται πιο αυστηρά σε τομείς όπου οι πληρωμές γίνονται με μετρητά.
Η κύρια μέθοδος αποφυγής φόρων γίνεται με μετρητά, γνωστά ως «μαύρο χρήμα». Οι τράπεζες πλέον υποχρεούνται να ενημερώνουν την εφορία για συναλλαγές άνω των 3.000 ευρώ, ενώ οι ελεύθεροι επαγγελματίες, κυρίως σε τομείς με πολλές πληρωμές μετρητών, ελέγχονται πιο συστηματικά.
Η ισπανική Εφορία (Agencia Tributaria) παρακολουθεί στενά συναλλαγές που αφορούν μεγάλες καταθέσεις ή αναλήψεις μετρητών, καθώς και τη χρήση μεθόδων πληρωμής που ενδέχεται να αποφεύγουν τις υποχρεώσεις αναφοράς. Αυτές οι συναλλαγές μπορούν να πυροδοτήσουν έρευνες εάν θεωρηθούν ύποπτες. Οι αυτόνομοι επαγγελματίες είναι ιδιαίτερα στο στόχαστρο, ειδικά σε τομείς όπου η χρήση μετρητών είναι κοινή πρακτική, όπως στον τομέα των υπηρεσιών, τη φιλοξενία και το λιανικό εμπόριο. Η Εφορία εφαρμόζει επίσης ελέγχους στις διεθνείς συναλλαγές, ιδίως σε όσες χρησιμοποιούν ηλεκτρονικά μέσα πληρωμής, προκειμένου να εντοπίσει προσπάθειες φοροδιαφυγής.
Οι ύποπτες συναλλαγές περιλαμβάνουν κυρίως πληρωμές ή αναλήψεις σε μετρητά άνω των 3.000 ευρώ, όπως και συναλλαγές με έγγραφα πληρωμής (π.χ. επιταγές) που ξεπερνούν αυτό το ποσό. Ωστόσο, η αναφορά από τις τράπεζες δεν σημαίνει ότι θα γίνει απαραίτητα έρευνα από την Εφορία για κάθε συναλλαγή. Οι αρχές επικεντρώνονται σε συγκεκριμένους τομείς και περιπτώσεις που παρατηρείται μεγαλύτερος κίνδυνος φοροδιαφυγής.
Η Ισπανία συνεχίζει τις προσπάθειες να ελέγξει τη σκιώδη οικονομία μέσω ενός προγράμματος ελέγχου και φορολογικών μηχανισμών που αποσκοπούν στη μείωση της φοροδιαφυγής και στη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις φορολογικές υποχρεώσεις.
Η σκιώδης οικονομία είναι ένα παγκόσμιο φαινόμενο που παρατηρείται σε πολλές χώρες, όχι μόνο στην Ισπανία. Στην Ελλάδα, σύμφωνα με διάφορες αναφορές, η μαύρη οικονομία αντιπροσωπεύει ένα μεγάλο ποσοστό του ΑΕΠ, με εκτιμήσεις να κυμαίνονται από 20% έως και 25%. Στην Ελλάδα, η χρήση μετρητών για φοροδιαφυγή είναι ιδιαίτερα διαδεδομένη σε τομείς όπως η εστίαση, οι τουριστικές υπηρεσίες, και η κατασκευή. Η ελληνική κυβέρνηση λαμβάνει μέτρα, όπως η προώθηση ηλεκτρονικών πληρωμών και η αυστηροποίηση των φορολογικών ελέγχων, για την καταπολέμηση της μαύρης οικονομίας.
Η σκιώδης οικονομία παρατηρείται σε πολλές χώρες, και είναι κοινό πρόβλημα στην Ευρώπη και παγκοσμίως. Στη Γερμανία και την Ιταλία, για παράδειγμα, η μαύρη οικονομία εκτιμάται σε περίπου 10-15% του ΑΕΠ, ενώ σε χώρες όπως η Βουλγαρία και η Ρουμανία τα ποσοστά μπορεί να είναι υψηλότερα, αγγίζοντας το 30%. Οι κυβερνήσεις αυτών των χωρών, όπως και στην Ισπανία και την Ελλάδα, προωθούν μέτρα για την καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, όπως η υποχρεωτική χρήση ηλεκτρονικών πληρωμών και αυξημένοι έλεγχοι.
Τα μεγέθη της μαύρης οικονομίας διαφέρουν σημαντικά μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών. Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στις ανεπτυγμένες οικονομίες της Ευρώπης, η σκιώδης οικονομία κυμαίνεται γύρω στο 10-15% του ΑΕΠ, όπως στη Γερμανία και τη Γαλλία. Σε χώρες της Νότιας και Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Βουλγαρία και η Ρουμανία, το ποσοστό αυτό μπορεί να φτάνει ή να ξεπερνά το 20-30%. Οι διαφορές οφείλονται σε διάφορους παράγοντες, όπως η αποτελεσματικότητα των φορολογικών αρχών, η χρήση μετρητών, και το επίπεδο της φορολογικής συμμόρφωσης.
Οι χώρες με πιο ανεπτυγμένο φορολογικό σύστημα, όπως οι σκανδιναβικές, παρουσιάζουν χαμηλότερα ποσοστά μαύρης οικονομίας, γύρω στο 8-10%. Στην άλλη άκρη, οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης αντιμετωπίζουν μεγαλύτερα ποσοστά, λόγω της πιο περιορισμένης διαφάνειας στις συναλλαγές και των αυξημένων συναλλαγών σε μετρητά. Συνολικά, η Ευρώπη αντιμετωπίζει ένα μέσο ποσοστό σκιώδους οικονομίας γύρω στο 15-20% του ΑΕΠ, με μεγάλες διακυμάνσεις μεταξύ των κρατών.
Για όλες όμως είναι πια μονόδρομος το «τέλος στα μαύρα»…
