Η γρίπη των πτηνών επιστρέφει με σφοδρότητα και απειλεί ξανά τη σταθερότητα της διατροφικής αλυσίδας στην Ευρώπη. Από τη Γαλλία και τη Γερμανία έως την Ισπανία και την Ιταλία, η εξάπλωση του ιού H5N1 έχει οδηγήσει σε ένα νέο κύμα αυξήσεων στις τιμές των αυγών και ανησυχίας για την ασφάλεια των εκτροφών. Η ισπανική Εθνική Στατιστική Υπηρεσία (INE) καταγράφει άνοδο 18% στις τιμές των αυγών σε σχέση με πέρυσι, ενώ η Ομοσπονδία Καταναλωτών (OCU) εκτιμά ότι το πραγματικό κόστος για τον καταναλωτή έχει αυξηθεί σχεδόν 40% μέσα σε λίγους μήνες.
Τα νέα κρούσματα γρίπης σε οικόσιτες και άγριες πτηνοτροφικές μονάδες αυξάνονται με ανησυχητικό ρυθμό. Στην Ισπανία, μόνο την τελευταία εβδομάδα εντοπίστηκαν 14 εστίες σε επαρχίες όπως το Βαγιαδολίδ, η Μαδρίτη και η Ουέλβα, ενώ συνολικά στην Ευρωπαϊκή Ένωση τα καταγεγραμμένα περιστατικά ξεπερνούν τα 130. Οι αρχές έχουν ήδη λάβει έκτακτα μέτρα: από τη Δευτέρα, απαγορεύεται η εκτροφή πτηνών σε ανοιχτούς χώρους για να περιοριστεί η μετάδοση από άγρια σε οικόσιτα είδη — μια πολιτική που ακολουθούν ήδη και η Γαλλία και η Γερμανία.
Η κατάσταση θυμίζει έντονα την κρίση του 2022, όταν η γρίπη των πτηνών είχε προκαλέσει απώλειες εκατοντάδων εκατομμυρίων ζώων παγκοσμίως. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας των Ζώων (WOAH), από την αρχή της πανδημίας του H5N1 έχουν πεθάνει ή θανατωθεί πάνω από 310 εκατομμύρια πτηνά. Μόνο στις ΗΠΑ, ο αριθμός ξεπερνά τα 80 εκατομμύρια, ενώ στην Ευρώπη περισσότερα από 50 εκατομμύρια οικόσιτα πουλερικά έχουν ήδη καταστραφεί.
Η «θύελλα» στην αγορά αυγών
Η ζήτηση για αυγά παραμένει ισχυρή, αλλά η προσφορά έχει περιοριστεί. Οι τιμές παραγωγής έχουν εκτοξευθεί, καθώς οι εκτροφείς αντιμετωπίζουν αυξημένα κόστη, απώλειες ζωικού κεφαλαίου και αυστηρά μέτρα βιοασφάλειας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της OCU, μια ντουζίνα αυγά μεσαίου μεγέθους (Μ) κοστίζει πλέον περίπου 3,14 ευρώ, έναντι 2,14 ευρώ στις αρχές του έτους.
Η «τέλεια καταιγίδα» για την αγορά αυγών οφείλεται σε τρεις παράγοντες:
1. Εξάπλωση της γρίπης των πτηνών, που μειώνει τη διαθεσιμότητα αυγών.
2. Ανθεκτικότητα των μεσαζόντων, που δεν μετακυλίουν μειώσεις τιμών όταν η αγορά σταθεροποιείται.
3. Αυξημένο κόστος ζωοτροφών και ενέργειας, που εξακολουθεί να πιέζει τα περιθώρια κέρδους των παραγωγών.
Αντίθετα, η αγορά κρέατος πουλερικών εμφανίζεται πολύ πιο ανθεκτική. Οι τιμές του κοτόπουλου έχουν αυξηθεί μόλις 3,6% σε ετήσια βάση, καθώς η παραγωγή βασίζεται σε κλειστά, βιοασφαλή συστήματα εκτροφής και σε έναν τεράστιο όγκο. Έτσι, ένα μεμονωμένο κρούσμα έχει μικρότερο αντίκτυπο.
Η γρίπη των πτηνών, που ξεκίνησε να εξαπλώνεται ραγδαία από το 2020, έχει εξελιχθεί στη χειρότερη επιδημία στην ιστορία της πτηνοτροφίας. Οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ο ιός έχει πλέον περάσει το φράγμα των ειδών, μολύνοντας και θηλαστικά, γεγονός που προκαλεί ανησυχία για πιθανές μεταλλάξεις με επιπτώσεις στη δημόσια υγεία.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ζητήσει ενίσχυση των ελέγχων και της επιτήρησης, ενώ πολλά κράτη έχουν δημιουργήσει ζώνες καραντίνας γύρω από τις εκτροφές και περιοχές με μεγάλο πληθυσμό άγριων πτηνών. Παράλληλα, ενισχύονται τα προγράμματα εμβολιασμού, με τη Γαλλία και την Ολλανδία να ηγούνται των δοκιμών για εμβόλια επόμενης γενιάς.
Οι παραγωγοί ανησυχούν, αλλά τονίζουν πως προς το παρόν δεν υπάρχει έλλειψη αυγών ή κρέατος στα ράφια. «Το ρίσκο εξάπλωσης υπάρχει, καθώς τα άγρια πουλιά είναι φυσικοί φορείς του ιού», παραδέχεται εκπρόσωπος της ισπανικής Avianca, «αλλά με τα κατάλληλα μέτρα βιοασφάλειας μπορούμε να το κρατήσουμε υπό έλεγχο».
Ωστόσο, η συνεχής επαναφορά των επιδημιών, η εξάρτηση της Ευρώπης από περιορισμένο αριθμό προμηθευτών και η αύξηση των διεθνών τιμών ζωοτροφών δείχνουν ότι η κρίση μπορεί να επαναληφθεί αν δεν υπάρξουν μόνιμες λύσεις.
