Η οικονομική ανάπτυξη σε όλη την Ευρώπη επιβραδύνεται, αλλά οι περιοχές παραμένουν ουσιαστικά ανθεκτικές. Η Παγκόσμια Τράπεζα προειδοποιεί ότι η δημιουργία θέσεων εργασίας από μόνη της δεν θα στηρίξει την ανάπτυξη σε μια περιοχή που διχάζεται μεταξύ ενός εργατικού δυναμικού που γερνάει και των ταχέως αναπτυσσόμενων αγορών εργασίας.
Παρόμοια φαίνεται ότι είναι η κατάσταση και στην Κεντρική Ασία.
Πιθανή η επιβάρυνση της ανάπτυξης στην Ευρώπη
Ο πληθυσμός σε ηλικία εργασίας σε όλη την Ευρώπη και την Κεντρική Ασία (Europe and Central Asia/ECA) προβλέπεται να μειωθεί κατά 17 εκατομμύρια τις επόμενες δεκαετίες – μια δημογραφική μεταβολή που θα μπορούσε να επιβαρύνει σημαντικά την ανάπτυξη, εκτός εάν οι χώρες επενδύσουν πιο αποφασιστικά σε δεξιότητες, καινοτομία και ιδιωτικές επιχειρήσεις, προειδοποίησε η Παγκόσμια Τράπεζα στην τελευταία της περιφερειακή οικονομική ενημέρωση.
Η πρόκληση, σύμφωνα με την Τράπεζα, δεν είναι μόνο η δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και η βελτίωση της ποιότητας.
Η ανάπτυξη στην περιοχή προβλέπεται να επιβραδυνθεί στο 2,4% το 2025, από 3,7% πέρυσι, με τις περισσότερες νέες θέσεις εργασίας να συγκεντρώνονται σε τομείς χαμηλής ειδίκευσης και χαμηλών αμοιβών, ιδίως στον τομέα των υπηρεσιών, σύμφωνα με δημοσίευμα του Euractiv.
Η πρόκληση, σύμφωνα με την Τράπεζα, δεν είναι μόνο η δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και η βελτίωση της ποιότητας, της παραγωγικότητας και της βιωσιμότητάς τους.
Η πηγή του προβλήματος
Για τον επικεφαλής οικονομολόγο της Παγκόσμιας Τράπεζας, Ιβαΐλο Ιζβόρσκι, το επίμονο πρόβλημα παραγωγικότητας της περιοχής πηγάζει από την άνιση ανταγωνιστική θέση που θέτει σε μειονεκτική θέση τις μικρότερες ιδιωτικές επιχειρήσεις.
«Το ανταγωνιστικό περιβάλλον είναι συχνά στραμμένο υπέρ των υφιστάμενων επιχειρήσεων, τόσο των κρατικών όσο και των ιδιωτικών», δήλωσε ο Ιζβόρσκι στο Euractiv. «Η πειθαρχία των υφιστάμενων επιχειρήσεων, η άρση των φραγμών εισόδου και η εγγύηση της ανταγωνιστικής ουδετερότητας είναι απαραίτητες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη των επιχειρήσεων».
Ιδιαίτερα κρίσιμη είναι η απόκτηση δεξιοτήτων από τους εργαζόμενους.
Είπε ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να απλοποιήσουν τους κανονισμούς, να διευρύνουν την πρόσβαση στη χρηματοδότηση και να αντιμετωπίσουν την έλλειψη δεξιοτήτων μέσω καλύτερων εκπαιδευτικών συστημάτων.
«Η κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων είναι ζωτικής σημασίας για τη διεύρυνση της πρόσβασης σε κεφάλαια κινδύνου και για να μπορέσουν οι ιδιωτικές επιχειρήσεις να επενδύσουν, να καινοτομήσουν και να αναπτυχθούν», πρόσθεσε.
Οι χώρες θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τη μεγαλύτερη περιφερειακή κινητικότητα του εργατικού δυναμικού.
Ο Ιζβόρσκι επεσήμανε επίσης τις αποκλίνουσες δημογραφικές τάσεις στην περιοχή – με τη γήρανση του πληθυσμού στα Δυτικά Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη και την αύξηση του νεανικού πληθυσμού στην Κεντρική Ασία – ως κίνδυνο και ευκαιρία.
Οι χώρες θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τη μεγαλύτερη περιφερειακή κινητικότητα του εργατικού δυναμικού, η οποία βασίζεται σε συμφωνίες μετανάστευσης που επενδύουν στην κατάρτιση και την εκπαίδευση στις χώρες προέλευσης, είπε.
Ο Ιζβόρσκι πρόσθεσε ότι οι παγκόσμιες συνεργασίες για την απόκτηση δεξιοτήτων θα μπορούσαν να συμβάλουν στην κάλυψη των ελλείψεων σε μια χώρα, ενώ οι εργαζόμενοι σε άλλες χώρες θα αναβαθμίζουν τις ικανότητές τους.
Οι προκλήσεις
Στην Αλβανία, για παράδειγμα, ο κατασκευαστικός τομέας – ένας από τους κύριους οικονομικούς κινητήρες της χώρας – αντικατοπτρίζει πολλές από τις διαρθρωτικές προκλήσεις της περιοχής.
Ο Ένις Σέχου, επικεφαλής της ανάπτυξης επιχειρήσεων σε μια ιδιωτική εταιρεία του κλάδου των χημικών και των κατασκευών, δήλωσε ότι το κλειδί για την υψηλότερη ποιότητα της απασχόλησης βρίσκεται στην εκπαιδευτική μεταρρύθμιση και στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των σχολείων και του ιδιωτικού τομέα.
«Αν και η Αλβανία διαθέτει εξειδικευμένα σχολεία και κέντρα κατάρτισης, πολλά από αυτά εξακολουθούν να εστιάζουν στις παραδοσιακές πρακτικές και δεν ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες του κλάδου», δήλωσε ο Σέχου στο Euractiv.
«Η επέκταση των προγραμμάτων μαθητείας σε ιδιωτικές εταιρείες και η δημιουργία συνεργασιών μεταξύ πανεπιστημίων, τεχνικών σχολών και κατασκευαστικών εταιρειών θα συμβάλουν στη γεφύρωση του χάσματος μεταξύ θεωρίας και πράξης», πρόσθεσε.
«Για να διατηρήσουμε την ανάπτυξη, πρέπει να προσελκύσουμε, να εκπαιδεύσουμε και να διατηρήσουμε τα ταλέντα».
Ο Σέχου δήλωσε ότι η έλλειψη εργατικού δυναμικού είναι ήδη οξεία, με τους ειδικευμένους εργαζόμενους να μεταναστεύουν στο εξωτερικό και τους νέους να δείχνουν περιορισμένο ενδιαφέρον για τις καριέρες στον κατασκευαστικό τομέα.
«Για να διατηρήσουμε την ανάπτυξη, πρέπει να προσελκύσουμε, να εκπαιδεύσουμε και να διατηρήσουμε τα ταλέντα», είπε. «Οι εταιρείες προωθούν τις κατασκευές ως ένα σύγχρονο, ψηφιακό επάγγελμα – χρησιμοποιώντας τρισδιάστατη μοντελοποίηση, τοπογραφική αποτύπωση με drones και έξυπνες τεχνολογίες δόμησης – αλλά για να διατηρήσουν τους εργαζομένους στην Αλβανία απαιτούνται καλύτερες αμοιβές, εργασιακή ασφάλεια και ασφαλέστεροι χώροι εργασίας».
Αναγκαίο κρίνεται να σταματήσει η εφαρμογή παραδοσιακών τακτικών που δεν ταιριάζουν στο «σήμερα».
Προέτρεψε την κυβέρνηση να χρησιμοποιήσει τα δημόσια έργα υποδομής ως μοχλό για την ανάπτυξη δεξιοτήτων – προσφέροντας φορολογικά κίνητρα στις εταιρείες που επενδύουν στην κατάρτιση και απαιτώντας από τους εργολάβους να προσλαμβάνουν μαθητευόμενους ή να παρέχουν πιστοποιημένη εκπαίδευση.
Η κατάσταση αυτή δεν αφορά μόνο την Αλβανία, καθώς παρόμοιες είναι οι συνθήκες και σε άλλες χώρες, όπως και η Ελλάδα, παρότι πραγματοποιούνται προσπάθειες για την σύνδεση των επαγγελματικών σχολείων με την αγορά εργασίας.
Απαραίτητες οι μεταρρυθμίσεις
Ο Ιζβόρσκι τόνισε ότι η μακροπρόθεσμη ανθεκτικότητα της αγοράς εργασίας θα εξαρτηθεί από μια πολυδιάστατη στρατηγική μεταρρυθμίσεων που θα συνδέει την εκπαίδευση, τις επενδύσεις και τη διακυβέρνηση.
«Η καλύτερη προστασία είναι η ενίσχυση της ανθεκτικότητας των νοικοκυριών, των επιχειρήσεων και των κυβερνήσεων», δήλωσε.
Αυτό σημαίνει ισχυρές επενδύσεις σε φυσικές και ψηφιακές υποδομές, καλύτερη διακυβέρνηση και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που διευκολύνουν την επιχειρηματική δραστηριότητα.
Κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων, εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης και εξισορρόπηση των όρων ανταγωνισμού για τις μικρές επιχειρήσεις.
Με τους πολέμους, τις κυρώσεις και τις μεταβαλλόμενες εμπορικές οδούς να αναδιαμορφώνουν την οικονομική γεωγραφία της περιοχής, η πρόκληση δεν είναι πλέον μόνο η δημιουργία θέσεων εργασίας, αλλά και η μετατροπή τους σε παραγωγικές, καινοτόμες και προσαρμόσιμες.
Σε όλη την Ευρώπη, η πολιτική κατεύθυνση είναι σαφής: κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων, εκσυγχρονισμός της εκπαίδευσης και εξισορρόπηση των όρων ανταγωνισμού για τις μικρές επιχειρήσεις.
Το αποτέλεσμα, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, θα είναι μια περιοχή που όχι μόνο δημιουργεί περισσότερες θέσεις εργασίας, αλλά και καλύτερες, ικανές να διατηρήσουν την ευημερία σε έναν όλο και πιο αβέβαιο κόσμο.
Και καθώς η γειτονιά της Ευρώπης μεταμορφώνεται, η οικονομική της ανθεκτικότητα μπορεί να εξαρτηθεί από το πόσο αποτελεσματικά αυτές οι νέες θέσεις εργασίας θα μετατραπούν σε κινητήριες δυνάμεις καινοτομίας – όχι μόνο για την ανάκαμψη, αλλά και για την ανανέωση.
