Στην εποχή μας, η λεγόμενη «Τράπεζα της Μαμάς και του Μπαμπά» —δηλαδή οι οικονομικές ενισχύσεις από γονείς προς τα παιδιά— έχει μετατραπεί σε βασικό μηχανισμό εισόδου στην αγορά ακινήτων.
Η δυνατότητα ενός νέου ανθρώπου να αγοράσει ή ακόμα και να νοικιάσει το πρώτο του σπίτι εξαρτάται συχνά όχι από το εισόδημα ή την επαγγελματική του πρόοδο, αλλά από το αν έχει γεννηθεί στην «σωστή» οικογένεια.
Δεν πρόκειται πλέον για ένα προνόμιο των πλουσίων· αντίθετα, ακόμα και οικογένειες μεσαίας τάξης καλούνται να παίξουν τον ρόλο του χρηματοδότη.
Η ανάγκη αυτή προκύπτει από το ολοένα και μεγαλύτερο χάσμα μεταξύ του κόστους ζωής και των μισθών των νέων, σύμφωνα με το Independent.
Η νέα πραγματικότητα των δανείων και των υποθηκών
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η Τράπεζα της Μαμάς και του Μπαμπά συγκαταλέγεται πλέον στους 10 μεγαλύτερους «δανειστές» της χώρας.
Ειδικοί όπως ο σύμβουλος υποθηκών Adam Rockall διαπιστώνουν ότι σχεδόν οι μισές πρώτες αγορές σπιτιών γίνονται με γονική ενίσχυση.
Το μέσο ποσό υποστήριξης φτάνει τις 55.000 λίρες (63.000 ευρώ) – ποσά που δεν είναι εύκολο να βρεθούν χωρίς ισχυρά οικογενειακά αποθέματα.
Και δεν αφορά μόνο την πρώτη αγορά.
Οι γονείς βοηθούν και στα επόμενα σκαλοπάτια, είτε μέσω εγγυήσεων, είτε μέσω μεταβιβάσεων ιδιοκτησίας.
Χάρτης της Ευρώπης που απεικονίζει το ποσοστό ενηλίκων ηλικίας 25-29 που ζούσαν με τους γονείς τους το 2022
Πηγή: https://landgeist.com/
Η κληρονομιά των baby boomers και το χάσμα με τις νέες γενιές
Η στήριξη αυτή δεν θα ήταν εφικτή αν δεν υπήρχε ο μεγάλος πλούτος που κατέχει η γενιά των baby boomers.
Αυτή η γενιά –παιδιά της μεταπολεμικής ευημερίας– ευνοήθηκε από την οικονομική σταθερότητα, την πρόσβαση στην αγορά ακινήτων σε προσιτές τιμές, και τα ασφαλή συνταξιοδοτικά προγράμματα.
Το αποτέλεσμα είναι μια τεράστια συσσώρευση πλούτου, που τώρα μεταφέρεται μέσω «δωρεών εν ζωή» ή κληρονομιών στις επόμενες γενιές.
Το φαινόμενο αυτό ονομάζεται από ειδικούς όπως η ιστορικός Eliza Filby ως «αριστοκρατία της κληρονομιάς».
Η «αριστοκρατία της κληρονομιάς»
Η ιστορικός Eliza Filby υποστηρίζει στο βιβλίο της, Inheritocracy: It’s Time to Talk About the Bank of Mum and Dad ότι η «αριστοκρατία της κληρονομιάς» στην οποία αναφέρεται στον τίτλο έχει γίνει η κυρίαρχη κοινωνική δύναμη στον 21ο αιώνα, με τις ευκαιρίες να καθορίζονται από τον πλούτο των γονιών και όχι από τη σκληρή δουλειά.
Πιστεύει, ωστόσο, ότι το τρέχον οικονομικό κλίμα έχει κάνει τους γονείς πιο συμπονετικούς προς τα παιδιά τους σε σύγκριση με μια δεκαετία πριν.
Η Filby λέει ότι οι baby boomers έχουν περισσότερη ενσυναίσθηση, καθώς έχουν δει την κρίση του κόστους ζωής να εξελίσσεται.
«Οι γονείς έχουν μεγαλύτερη συνείδηση του κόστους της νεότητας και είναι πιο συνδεδεμένοι με αυτό που περνάνε τα παιδιά τους», λέει.
«Οι περισσότεροι baby boomers λένε: ‘Στην εποχή μας ήταν πολύ πιο εύκολα’, αλλά αυτό δεν ίσχυε πριν από 10 χρόνια».
Αυτό έχει οδηγλησει τους γονείς να αναλάβουν τον ρόλο του γονέα – από οικονομική άποψη – για πολύ περισσότερο χρόνο.
«Τα σχέδια συνταξιοδότησης και τα σχέδια μείωσης των δαπανών αναθεωρούνται, τα σχέδια αποταμίευσης επανεξετάζονται», λέει η Filby.
Meritocracy vs Inheritocracy
Which path actually determines your success?In a meritocracy, success is based on individual talent and hard work.
Everyone has the chance to rise through their own efforts.Whereas, Inheritocracy relies on inherited resources and family… pic.twitter.com/r1khAGQIEe
— @ElizaFilby (@ElizaFilby) August 7, 2024
Το προνόμιο που κανείς δεν θέλει να παραδεχτεί
Παρότι η συζήτηση για τα προνόμια έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια, το οικονομικό προνόμιο συνεχίζει να αποτελεί ταμπού.
Πολλοί νέοι αποφεύγουν να παραδεχτούν ότι τα κατάφεραν χάρη στην οικονομική στήριξη των γονιών τους – είτε πρόκειται για ενοίκιο, είτε για αγορά ακινήτου.
Ωστόσο, είναι σαφές πως δύο γενιές –οι millennials και η Gen Z– ζουν σε μια πραγματικότητα όπου η οικονομική ανεξαρτησία είναι πιο δύσκολη από ποτέ, και η βοήθεια από την οικογένεια έχει μετατραπεί σε αναγκαιότητα.
Οι συνέπειες για την κοινωνική δικαιοσύνη
Η τεράστια μεταβίβαση του πλούτου από τη μία γενιά στην άλλη που αναμένεται τις επόμενες δύο δεκαετίες θα επιδεινώσει ακόμη περισσότερο την ανισότητα, σύμφωνα με τον David Sturrock, αναπληρωτή διευθυντή του Ινστιτούτου Δημοσιονομικών Μελετών (IFS).
Καταρχάς, όσοι θα λάβουν μεγάλα χρηματικά ποσά θα προέρχονται από σχετικά ευνοημένα κοινωνικά στρώματα.
«Και αυτοί οι άνθρωποι είναι πιο πιθανό να έχουν ήδη λάβει καλύτερη εκπαίδευση και να έχουν υψηλότερα εισοδήματα», εξηγεί.
Η βοήθεια με μια εφάπαξ κατάθεση επιτρέπει λοιπόν στους πλουσιότερους να κατοικούν σε πιο ακριβά περιοχές – εκείνες που έχουν καλύτερη πρόσβαση σε αγορές εργασίας με υψηλότερους μισθούς – διαιωνίζοντας έτσι τον κύκλο της ανισότητας.
«Το μέγεθος του σπιτιού σας μπορεί να μην μεταμορφώσει ολόκληρη την πορεία της ζωής σας», προσθέτει ο Sturrock, «αλλά η πρόσβαση σε μια πολύ παραγωγική αγορά εργασίας ή η είσοδος σε μια καριέρα που οδηγεί σε μεγάλη πρόοδο και ανάπτυξη δεξιοτήτων μπορεί να είναι πιο καθοριστική, και γνωρίζουμε ότι αυτό συμβαίνει σε ορισμένες αγορές εργασίας και όχι σε άλλες».
Λέει ότι η αλυσιδωτή αντίδραση των τεράστιων μεταβιβάσεων πλούτου μπορεί να οδηγήσει τους νέους να πρέπει να ανταγωνίζονται μεταξύ τους.
«Υπάρχει ουσιαστικά ένας σταθερός αριθμός διαθέσιμων σπιτιών, οπότε αν κάποιος έχει επιπλέον χρήματα, όλοι απλώς ανταγωνίζονται μεταξύ τους.
Καταλήγει σε ένα βασικό ζήτημα δικαιοσύνης. Θέτει το ερώτημα: ποιος θα πάει στο Λονδίνο; Ποιος θα μπει σε αυτές τις αγορές εργασίας με πολλές ευκαιρίες;»
Πηγή: www.moneytalkgo.com
Η επιμήκυνση της γονικής φροντίδας
Ακόμη και εκείνοι οι γονείς που δεν έχουν μεγάλα ποσά στη διάθεσή τους, συχνά προσφέρουν κάτι άλλο: στέγη.
Το «ξενοδοχείο της μαμάς και του μπαμπά» είναι πλέον ο κανόνας, με όλο και περισσότερους 25-34χρονους να επιστρέφουν στο πατρικό για εξοικονόμηση.
Αυτό όμως έχει ψυχολογικές και πρακτικές συνέπειες, τόσο για τους νέους όσο και για τους γονείς.
Οι οικογενειακές ισορροπίες αλλάζουν, τα σχέδια συνταξιοδότησης αναβάλλονται και η ανεξαρτησία καθυστερεί – δημιουργώντας μια νέα, παρατεταμένη εφηβεία.
Ωστόσο, πολλοί γονείς δηλώνουν πως θα ένοιωθαν ενοχές αν δεν βοηθούσαν τα παιδιά τους οικονομικά, ενώ έχουν την δυνατότητα.
Η αλήθεια είναι πως, σε μια εποχή που η αγορά κατοικίας μοιάζει με απροσπέλαστο φρούριο, η «Τράπεζα της Μαμάς και του Μπαμπά» είναι – για πολλούς – η μόνη σανίδα σωτηρίας.
