Παρούσες δήλωσαν οι ελληνικές εταιρείες που δραστηριοποιούνται στον τομέα της αμυντικής βιομηχανίας στην Διεθνή Έκθεση Αμυντικού Υλικού (IDEX 2025) που πραγματοποιήθηκε στο Άμπου Ντάμπι από τις 17 έως και τις 21 Φεβρουαρίου.
Το εθνικό περίπτερο στην IDEX 2025
Το Ελληνικό Εθνικό Περίπτερο στην IDEX 2025 των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) δημιουργήθηκε υπό την αιγίδα του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας και της Γενικής Διεύθυνσης Αμυντικών Εξοπλισμών και Επενδύσεων (ΥΠΕΘΑ/ΓΔΑΕΕ), με τη συνδιοργάνωση της Ένωσης Ελληνικών Εταιριών Αεροδιαστημικής, Άμυνας και Ασφάλειας (ΕΕΛΕΑΑ-HASDIG) και της ENTERPRISE GREECE.
Στο Ελληνικό Περίπτερο της Έκθεσης IDEX – NAVDEX 2025 στο Άμπου Ντάμπι, το οποίο είχα την τιμή να εγκαινιάσω. Είχα ακόμη την ευκαιρία να διαπιστώσω την εξωστρέφεια και τη σημαντική πρόοδο των ελληνικών επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνται στον χώρο της αμυντικής τεχνολογίας και… pic.twitter.com/VRFp3cKmEG
— Nikos Dendias (@NikosDendias) February 17, 2025
Μία παρουσία που έδειξε πως η ελληνική αμυντική βιομηχανία – στο μέτρο του μεγέθους της – διεκδικεί το δικό της χώρο στο διεθνές στερέωμα και φιλοδοξεί να αναπτυχθεί, με όρους εξωστρέφειας και προσανατολισμό στην καινοτομία.
Κρίστιαν Χατζημηνάς: Θέλουμε να κερδίζουμε συμβόλαια με το σπαθί μας για προϊόντα που έχουμε παράξει και πουλήσει στο εξωτερικό
«Θέλω να πιστεύω ότι βρισκόμαστε βρισκόμαστε στην αρχή μίας αναγέννησης της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας», δήλωσε στο in ο Κρίστιαν Χατζημηνάς, ιδρυτής και CEO της THEON International Advanced Optronics.
«Η THEON είναι μία εταιρεία κατά 95-68% εξαγωγική, δεν πουλάμε σχεδόν καθόλου στην Ελλάδα. Έχουμε καταφέρει σε ένα κομμάτι της αγοράς και πιο συγκεκριμένα στον τομέα των ηλεκτροπτικών που αφορούν τον στρατιώτη να γίνουμε νούμερο ένα στην αγορά. Και ευελπιστούμε και πως μία διαφορετική εταιρεία μας, η SKYTALIS, θα γίνει και αυτή τοπ στον κόσμο στον τομέα της διασύνδεσης διαφορετικών συστημάτων. Τα μυαλά υπάρχουν και αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να αρχίσουμε να επικεντρωνόμαστε σε αυτά που μπορούμε να κάνουμε καλύτερα από άλλους», σημειώνει ο Χατζημηνάς.
Ο ίδιος αναγνωρίζει κάποια πρόοδο στην ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας σημειώνοντας ότι μέχρι σήμερα, «πολλές ξένες εταιρείες έβγαλαν πολλά λεφτά στην Ελλάδα, χωρίς να αφήσουν τίποτα».
Αναγνωρίζει ότι κάποια πράγματα οι Ένοπλες Δυνάμεις δεν μπορούν να τα αγοράσουν από ελληνικές εταιρείες, γιατί δεν τα κατασκευάζουν, ωστόσο υπογραμμίζει πως υπάρχουν πράγματα που αφορούν έξυπνες τεχνολογίες και δεν χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις για να κατασκευαστούν, στα οποία η ελληνική αμυντική βιομηχανία είναι καλή.
«Η ελληνική αμυντική βιομηχανία είναι η μόνη βαριά βιομηχανία υψηλής τεχνολογίας που έχουμε στην Ελλάδα», όπως επισημαίνει ο Χατζημηνάς. Και βλέπει πως για πρώτη φορά εδώ και αρκετό καιρό υπάρχουν καλά σημάδια. Σημειώνει ωστόσο πως «πρέπει να μην κοιτάζουμε να βγάζουμε ευκαιριακά κέρδη από προμήθειες ελληνικές. Αυτό δεν πρέπει να ξαναγίνει. Και πρέπει να πιέζουμε τις ξένες εταιρείες, τόσο η κυβέρνηση όσο και εμείς να μας δίνουν τεχνογνωσία».
Απαντώντας σε ερώτηση για το παράδειγμα της Τουρκίας, η οποία και στην έκθεση είχε ισχυρή παρουσία, ο Χατζημηνάς τονίζει ότι πέτυχε γιατί είχε προγραμματισμό. Σημειώνει δε τις εξαγγελίες και στην Ελλάδα για το 12ετές πρόγραμμα, και υπογραμμίζει πως έχει τη δική του σημασία και για τις ελληνικές αμυντικές εταιρείες, αφού θα ξέρουν πού να επικεντρωθούν. Όπως επισημαίνει δεν πρέπει να «βασιστούμε μόνο στα κρατικά μαγαζιά όπως τα ΕΑΣ και η ΕΑΒ, αλλά να βασιστούμε αρκετά και στις ιδιωτικές εταιρείες. Μία κρατική βιομηχανία όσο και να τη θρέφεις δεν μπορεί να δημιουργήσει με τον ίδιο τρόπο που μπορούν οι ιδιωτικές εταιρείες».
Θεωρεί δε ότι η αμυντική βιομηχανία μπορεί να γίνει ένας σημαντικός παράγοντας αντιστροφής του brain drain και να αποτελέσει πόλο έλξης για επιστροφή εξειδικευμένου προσωπικού στην Ελλάδα. Σημειώνοντας σε αυτό ότι βοηθά και το γεγονός πως ο αμυντικός τομέας έχει αρχίσει να χρησιμοποιεί για να μειώσει το κόστος και από τεχνολογίες που εφαρμόζονται και στον πολιτικό τομέα.
Με δεδομένο το ενδιαφέρον που έδειξε και ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, Νίκος Δένδιας, επισκεπτόμενος το περίπτερο της THEON στην έκθεση για το «Στρατιώτη του Μέλλοντος», ρωτήσαμε τον Κρίστιαν Χατζημηνά, αν η εταιρεία θα συμμετάσχει στο διαγωνισμό για το «Σύγχρονο Μαχητή».
«Θα συμμετάσχουμε. Παρ όλα αυτά, εμείς παραμένουμε προσηλωμένοι στο εξωτερικό. Ο Γερμανός «Στρατιώτης του μέλλοντος», είναι μία συμφωνία που έχει κλείσει η ΤΗΕΟΝ». Όπως λέει υπάρχουν και άλλες συμφωνίες που θα ανακοινωθούν, με άλλες χώρες.
Για τον Χατζημηνά στοίχημα για τον όμιλο των εταιρειών του είναι να χτίσει ένα οικοσύστημα το οποίο δεν υπάρχει στην Ελλάδα. Όπως λέει drones μπορούν να φτιάξουν όλοι, πλέον, το ζήτημα είναι «πόσο έξυπνα είναι και πώς συνδέονται και με τα άλλα που έχει ο στρατιώτης, πχ τις διόπτρες. Την επικοινωνία. Και πώς θα συνδεθούν αυτά με το κέντρο. Τη διοίκηση επιχειρήσεων. Γι’ αυτό μιλάμε για ένα οικοσύστημα το οποίο δεν υπάρχει, αλλά μπορούμε να χτίσουμε. Θα μάθετε ότι θα επενδύσουμε και ως όμιλος και ως EFA group σε πολλές τέτοιες τεχνολογίες, που είναι στον πολιτικό τομέα, αλλά έχουν και προοπτική για τον αμυντικό τομέα. Υπάρχουν εταιρείες στην Ελλάδα, απλά είναι μικρές, δεν έχουν διεθνές αποτύπωμα και δεν έχουν εμπειρία, πώς να μετατρέψουν ένα καλό προϊόν το οποίο βγαίνει από την έρευνα και την ανάπτυξη, σε ένα προϊόν της αγοράς. Σε αυτό έχουμε τρομερή εμπειρία και γι’ αυτό επενδύουμε σε διάφορες εταιρείες».
Σημασία για τον Χατζημηνά άλλωστε έχει να ξεφύγουν οι ελληνικές εταιρείες από τη φιλοσοφία του να περιμένουν το μάννα εξ ουρανού. Να διεκδικούν συμβόλαια με βάση τις θέσεις εργασίας που διαθέτουν. Και τονίζει για τον όμιλο των δικών του εταιρειών, πως «αν είναι να πάρουμε κάποια δουλειά θέλουμε να την πάρουμε με το σπαθί μας. Και το πιο σημαντικό θα την πάρουμε γιατί θα είναι μια δουλειά την οποία ήδη την έχουμε ή την έχουμε πουλήσει στο εξωτερικό. Ή γιατί είμαστε σε θέση είμαστε σε θέση να μετατρέψουμε αυτή την εσωτερική πώληση σε εξαγωγές. Αυτοί είναι για μένα οι όροι τους οποίους η ελληνική αμυντική βιομηχανία μπορεί να ανθίσει με υγεία».
Δημήτρης Σκαλαίος: Η ελληνική αμυντική βιομηχανία θα πρέπει να συμμετάσχει στα εξοπλιστικά προγράμματα
Ο Δημήτρης Σκαλαίος, πρόεδρος της ΕΕΛΕΑΑ και εντεταλμένος Σύμβουλος Αναδιάρθρωσης στην Ελληνική Αεροπορική Βιομηχανία (ΕΑΒ) μιλώντας στο in σημειώνει ότι υπάρχει ένα οικοσύστημα ελληνικών εταιρειών που δραστηροποιούνται στο χώρο της άμυνας, ακόμα και με εξαγωγές. Βλέπει δυνατότητες συνεργασίας και συμμετοχής τους στο έργο του θόλου που έχει εξαγγείλει ο Νίκος Δένδιας, σημειώνοντας ότι αυτή θα είναι σημαντική. Υπενθυμίζει τη συνεργασία της ΕΑΒ με την Lockheed Martin στην αναβάθμιση των F-16 στην έκδοση Viper, αλλά και στα C-130, υπογραμμίζοντας πως «πέραν των αναγκών της Πολεμικής Αεροπορίας, που σημαίνει ότι ήδη υπάρχει εμπειρία στην Ελλάδα για ουσιαστική συμμετοχή σε αμυντικά έργα».
Ο Σκαλαίος τάσσεται ακόμα υπέρ και μίας ενδεχομένως νομοθετικής πρωτοβουλίας που να κατοχυρώνει την ελληνική συμμετοχή σε προγράμματα πχ follow and support, ή κατασκευής μερών οπλικών συστημάτων και πλατφορμών που αγοράζονται από την Ελλάδα σε βιομηχανίες στον ελλαδικό χώρο, διεκδικώντας και μεταφορά τεχνογνωσίας. Σημειώνει ότι στην Ελλάδα υπάρχει εξειδικευμένο προσωπικό το οποίο τελικά φεύγει στο εξωτερικό και σημειώνει πως η ανάπτυξη της αμυντικής βιομηχανίας μπορεί να φέρει πίσω μυαλά.
Νικόλαος Παπάτσας: Αναγκαία η ελληνική συμμετοχή στα συστήματα που προμηθεύονται οι Ένοπλες Δυνάμεις και για εθνικούς λόγους
Για τον Νικόλαο Παπάτσα, αντιπρόεδρο της ΕΕΛΕΑΑ και Senior Partner του EFA Group, «θα πρέπει πραγματικά και το Υπουργείο Άμυνας να βρει τρόπους με τους οποίους μπορεί να ενισχυθεί η ελληνική αμυντική βιομηχανία, γιατί πραγματικά μπορούμε να παράξουμε συστήματα. Έχουμε πάρα πολύ καλό εργατικό δυναμικό, έμπειρο. Οι προκλήσεις είναι πολύ μεγάλες και για την περιοχή μας. Νομίζω ότι είμαστε σε μια φάση που πραγματικά και μετά τα μαθήματα που έχουμε από τους τελευταίους πολέμους για την ασφάλεια εφοδιασμού και επίσης για την ανάγκη υποστήριξης από τοπικές εταιρείες, είναι πάρα πολύ σημαντική».
Όπως λέει το EFA Group ασχολείται και με διάφορα συστήματα τον τομέα της άμεσης ασφάλειας, «επενδύσαμε σε UAS συστήματα drones, επενδύσαμε σε target drones και μέσω της SKYTALIS, όλα αυτά τα πράγματα δένουν μεταξύ τους ώστε να μπορούν να δημιουργηθεί ένα αμυντικό οικοσύστημα, θα έλεγα πολύ παρόμοιο με το αμυντικό οικοσύστημα που θέλουμε να φτιάξουμε και ως χώρα. Υπάρχουν πάρα πολλές εταιρείες οι οποίες έχουν τεχνολογίες. Αλλά το άλφα και το ωμέγα σε όλα αυτά είναι ότι πρέπει να έχεις ολοκληρωμένα προϊόντα. Άρα εμείς και σαν EFA Group προσπαθούμε να βρούμε ολοκληρωμένες λύσεις». Δίνει έμφαση δε τόσο στα συστήματα που μπορούν να παραχθούν από τον ίδιο τον όμιλο όσο και σε συνέργειες.
Σχολιάζοντας τη συμμετοχή που θα μπορούσαν να διεκδικήσουν οι ελληνικές εταιρείες στο θόλο που έχει εξαγγελθεί από τον Νίκο Δένδια, σημειώνει πως «αποτελεί ένα πρόγραμμα που για πρώτη φορά βλέπω ότι έχει ωριμάσει με ένα τέτοιο τρόπο και βρίσκεται μέσα στις δυνατότητες ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας. Νομίζω ότι ορισμένα από τα πράγματα τα οποία θα αφορούν το θόλο και όσον αφορά κυρίως τα συστήματα τα οποία έχουν να κάνουν σε σχέση με τη διοίκηση, τον έλεγχο στις επικοινωνίες, είναι πράγματα τα οποία πραγματικά, πέραν όλων των άλλων, τα οποία μπορούμε να φτιάξουμε εμείς σαν ελληνική αμυντική βιομηχανία για λογαριασμό του προγράμματος».
Τονίζει δε πως «ένα κομμάτι του συστήματος διοίκησης ελέγχου στο κομμάτι των επικοινωνιών θα πρέπει να είναι εθνικά για πολλούς λόγους».
Για τον Παπάτσα «είναι πάρα πολύ σημαντικό ότι η εμπλοκή της χώρας μας σε αυτά τα συστήματα από τεχνολογικό επίπεδο, όπως είναι τα συστήματα διοίκησης, ελέγχου, επικοινωνίας ή κάποια εξειδικευμένα από αυτά τα hardware. Πρέπει οπωσδήποτε να έχει μεγάλη εμπλοκή ελληνική αμυντική βιομηχανία για να μπορέσουμε να βοηθήσουμε στην υλοποίηση αυτών και στη σημαντική μακροπρόθεσμη υποστήριξή τους σε βάθος χρόνου».
Αναφερόμενος στα όσα έχει να παρουσιάσει η Τουρκία, επισημαίνει πως εκεί υπήρξε ένας προγραμματισμός που ξεκίνησε 25 χρόνια περίπου πριν. «Όταν η Τουρκία αγόραζε κάτι που κόστιζε πχ 100, το πλήρωνε 120. Τα 20 επιπλέον ήταν μια επένδυση. Αυτή η επένδυση μέσα στην 25ετία έφερε μία ανάπτυξη στην τουρκική στην αμυντική βιομηχανία, η οποία σήμερα μπορεί και φτιάχνει τουλάχιστον έναν πάρα πολύ μεγάλο αριθμό από συστήματα. Θέλω να πω ότι είναι όλα θέμα επένδυσης και πάντα πρέπει να κοιτάμε σε βάθος χρόνου».
Για τον Παπάτσα δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι «οι θέσεις εργασίας στον αμυντικό τομέα δημιουργούν και δύο παράπλευρες θέσεις στην στον πολιτικό τομέα. Άρα είναι μια δραστηριότητα η οποία έχει μεγάλη προστιθέμενη αξία και άμα το κοιτάξεις έτσι και οικονομικά, προφανώς κάποιο από τα χρήματα αυτά τα οποία επενδύονται στον τομέα της άμυνας, γυρίζουν πίσω και στην ελληνική οικονομία. Εφόσον υπάρχει εμπλοκή ελληνικών εταιρειών δουλεύοντας πάνω σ’ αυτά».
Γιάννης Καλύβας: Πρέπει να δείξουμε εμπιστοσύνη στα ελληνικά μυαλά
Ο Γιάννης Καλύβας, αντιπρόεδρος του ΔΣ της MILTECH, πτέραρχος εν αποστρατεία και πρώην αναπληρωτής Γενικός Διευθυντής της ΓΔΑΕΕ, τονίζει στο in ότι η παρουσία της εταιρείας αποδεικνύει πως η Ελλάδα έχει να δείξει πράγματα στην αμυντική βιομηχανία. «Οι Έλληνες μηχανικοί είναι πρωτοπόροι. Οι ικανότητές τους είναι φοβερές και το έχουν αποδείξει χρόνια τώρα» σημειώνει.
Όπως λέει η ανάπτυξη της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, το να επιτραπεί στους έλληνες μηχανικούς να αποδείξουν τι μπορούν να κάνουν, να εξελίξουν νέες ιδέες, θα αποτελέσει και πολλαπλασιαστή ισχύος για τις Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας, καθώς και ένα σημαντικό όφελος για την ελληνική οικονομία. Κάτι που όπως αναγνωρίζει δεν γίνεται. Σημειώνει την κίνηση Δένδια που θα μπορούσε να δώσει κίνητρα και βοήθεια μέσω του ΕΛΚΑΚ να υποστηρίζει και να βοηθάει την ικανοποίηση των επιχειρησιακών αναγκών των Ενόπλων Δυνάμεων.
Όπως λέει η Miltech καθώς και άλλες εταιρείες έχουν άριστη συνεργασία με την ακαδημαϊκή κοινότητα, και τονίζει πως μαζί με ότι παίρνουμε απ’ έξω, όπως προβλέπεται και από το νόμο, θα έπρεπε «να χρηματοδοτήσουμε την ελληνική αμυντική βιομηχανία να φτιάξουμε και ελληνικά προϊόντα, έστω συμπληρωματικά των άλλων. Έχουμε αποδείξει ότι έχουμε τις δυνατότητες». Υπογραμμίζει δε την ανάγκη διεκδίκηση τεχνογνωσίας και καλεί την Πολιτεία να δείξει εμπιστοσύνη στην ελληνική αμυντική βιομηχανία. Ενώ σημειώνει και τα ιδιαίτερα σημαντικά προβλήματα της γραφειοκρατίας που αποτελούν σημαντικό ανασταλτικό παράγοντα.
Χρήστος Χατζής: Είναι δύσκολο να επιβιώσει μία ελληνική εταιρεία στο χώρο της αμυντικής βιομηχανίας
Για τον Χρήστο Χατζή, ιδρυτή της εταιρείας HED, «είναι πάρα πολύ δύσκολο να επιβιώσει μία ελληνική εταιρεία στο χώρο της αμυντικής βιομηχανίας, με δικά της κεφάλαια και ευχαριστημένους εργαζόμενους». Πιστεύει ότι η Ελλάδα πρέπει να σταματήσει να αγοράζει από το ράφι και να επενδύσει στην καινοτομία, σημειώνοντας ωστόσο πως θα έπρεπε να είναι πιο απλουστευμένες οι διαδικασίες για τις ελληνικές εταιρείες, να υπάρχουν επιδοτήσεις και να προσανατολίζεται ο κόσμος στο πιο πρακτικό και όχι στη γραφειοκρατία.
