Η νέα έκθεση της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας – ILO για την απασχόληση, διαπίστωσε ότι τα παγκόσμια ποσοστά ανεργίας το 2024 διατηρήθηκαν σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, στο 5%,. Πιθανόν σε αυτό το επίπεδο θα παραμείνουν και το 2025, ενώ προβλέπεται μικρή μείωση το 2026. Υπάρχει όμως και μια άλλη ανάγνωση, όχι τόσο αισιόδοξη.
Το 2024 πάνω από 402 εκατομμύρια άτομα σε όλο τον πλανήτη θα ήθελαν να έχουν εργασία, αλλά παρέμειναν εκτός απασχόλησης.
Πρόκειται για αυτό που αποκαλούμε «χάσμα θέσεων εργασίας» ή αναξιοποίητο εργατικό δυναμικό. Αφορά τις θέσεις απασχόλησης που λείπουν σε σχέση με την εν δυνάμει προσφορά.
Η ILO εκτιμά ότι το 2024, με βάση τα σταθερά ποσοστά ανεργίας, το παγκόσμιο κενό θέσεων εργασίας ανήλθε σε 402,4 εκατομμύρια άτομα, το οποίο αναλύεται ως εξής: Περίπου 186 εκατομμύρια άτομα που είναι άνεργοι, 137 εκατομμύρια που ανήκουν στο δυνητικό εργατικό δυναμικό, κυρίως αποθαρρημένοι εργαζόμενοι και περίπου 79 εκατομμύρια που θα ήθελαν να εργαστούν αλλά έχουν υποχρεώσεις που τους εμποδίζουν να αναλάβουν εργασία, όπως για παράδειγμα η φροντίδα άλλων ατόμων.
Tι ισχύει στην Ελλάδα
H Εurostat υπολογίζει τα κενά απασχόλησης ως «χαλάρωση της αγοράς εργασίας» – labour market slack. Σύμφωνα με τον ορισμό της ευρωπαϊκής στατιστικής υπηρεσίας, στο αναξιοποίητο εργατικό δυναμικό εκτός από εκείνους που αναζητούν ενεργά απασχόληση αλλά δεν βρίσκουν, περιλαμβάνονται επίσης τα άτομα που είναι διαθέσιμα να εργαστούν, αλλά όχι άμεσα και εκείνοι που δεν αναζητούν ενεργά δουλειά, αλλά είναι διαθέσιμοι να εργαστούν. Επίσης η Εurostat περιλαμβάνει και τους υποαπασχολούμενους και περιστασιακά απασχολούμενους, που θα ήθελαν πλήρη απασχόληση. Στην Ελλάδα το κενό αυτό είναι το 4ο υψηλότερο στην Ευρώπη, στο 16,3% του διευρυμένου εργατικού δυναμικού.
Εργαζόμενοι φτωχοί
Καθώς μειώνεται σταδιακά ο πληθυσμός που συμμετέχει στο εργατικό δυναμικό και αυξάνεται ο οικονομικά ανενεργός πληθυσμός, ανάλογα υποχωρούν και τα κενά απασχόλησης. Ωστόσο, ο ο αριθμός τους αναμένεται να σταθεροποιηθεί την επόμενη διετία. Τα 402 εκατομμύρια άτομα της διεθνούς των ανέργων και των «αναξιοποίητων» είναι ένας πληθυσμός μεγαλύτερος από την μισή Ευρώπη.
Η ILO σημειώνει ότι ενώ το χάσμα θέσεων εργασίας υποχώρησε, σε σχέση με την περίοδο της πανδημίας, δεν υπήρξε μεγάλη πρόοδος στην επίλυση του ελλείμματος θέσεων αξιοπρεπούς εργασίας.
Οι κοινωνικοί δείκτες που αφορούν την εργασία έχουν δείξει ελάχιστα σημάδια βελτίωσης από το 2015, διαπιστώνει η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας. To φαινόμενο των εργαζόμενων φτωχών, αν και βελτιώνεται σε παγκόσμιο επίπεδο, εξακολουθεί να υφίσταται σε χώρες με χαμηλό εισόδημα.
Οι ακραίες μορφές φτώχειας των εργαζομένων επηρεάζουν 240 εκατομμύρια εργαζόμενους ή το 7% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού. Η άτυπη εργασία παραμένει υψηλή και διαρκής σε πολλά μέρη του κόσμου. Πάνω από το 50% του παγκόσμιου εργατικού δυναμικού δεν καλύπτεται επαρκώς από ρυθμίσεις κοινωνικής ασφάλισης, νομική προστασία ή μέτρα ασφαλείας στον χώρο εργασίας. Η ανισότητα έχει αυξηθεί.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Οι χώρες στις οποίες μειώθηκε η φτώχεια των εργαζομένων και η άτυπη εργασία (μαύρη, ανασφάλιστη ή υποασφαλιζόμενη) είναι λίγες και βρίσκονται κυρίως στη Λατινική Αμερική και τη Ανατολική και Νοτιοανατολική Ασία. Πολλές περισσότερες είναι οι χώρες που ακόμα ζουν στον αστερισμό της εργασιακής φτώχειας και ακόμα δεν έχουν κατορθώσει να εξασφαλίσουν αξιοπρεπείς συνθήκες εργασίας και μισθούς.
Στην Ελλάδα, όπου η αγοραστική δύναμη του μισθού έχει είναι χαμηλότερη από τη Βουλγαρία, το φαινόμενο των εργαζομενων φτωχών έχει γιγαντωθεί. Σύμφωνα με έρευνα του ΚΕΠΕ, σχεδόν ο ένας στους τέσσερις μισθωτούς ή αυτοαπασχολούμενους (23%) το 2022 είχε εισοδήματα κάτω από το κατώφλι της «προμνημονιακής» φτώχειας – δηλαδή λιγότερα από το εισόδημα που σε κατέτασσε στους φτωχούς το 2009. Αντίστοιχα, όπως διαπιστώνει και η τελευταία έκθεση της Εurostat, oι ονομαστικές αυξήσεις μισθών την τελευταία πενταετία ήταν χαμηλότερες από τη σωρευτική αύξηση του πληθωρισμού, με αποτέλεσμα το πραγματικό εισόδημα να μειώνεται.
Προκλήσεις για την ανάκαμψη
Η έκθεση επισημαίνει ότι προκλήσεις όπως οι γεωπολιτικές εντάσεις, το αυξανόμενο κόστος της κλιματικής αλλαγής και τα ανεπίλυτα ζητήματα χρέους, θέτουν τις αγορές εργασίας υπό πίεση. Η οικονομική ανάπτυξη επιβραδύνεται, γεγονός που καθιστά δυσκολότερη την πλήρη ανάκαμψη.
Αν και ο πληθωρισμός έχει μειωθεί, παραμένει υψηλός, μειώνοντας την αξία των μισθών, διαπιστώνει η έκθεση. Οι πραγματικοί μισθοί αυξήθηκαν μόνο σε ορισμένες προηγμένες οικονομίες και οι περισσότερες χώρες εξακολουθούν να ανακάμπτουν από τις επιπτώσεις της πανδημίας και του πληθωρισμού.
Αύξηση των NEET’s
Η συμμετοχή στο εργατικό δυναμικό μειώνεται, ιδίως μεταξύ των νέων.
Τα ποσοστά συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό έχουν μειωθεί στις χώρες με χαμηλό εισόδημα, ενώ έχουν αυξηθεί στις χώρες με υψηλό εισόδημα, κυρίως μεταξύ των εργαζομένων μεγαλύτερης ηλικίας και των γυναικών, διαπιστώνει η έκθεση.
Ωστόσο, οι διαφορές μεταξύ των δύο φύλων παραμένουν μεγάλες, με λιγότερες γυναίκες στο εργατικό δυναμικό, περιορίζοντας την πρόοδο στο βιοτικό επίπεδο. Μεταξύ των νέων ανδρών η συμμετοχή έχει μειωθεί απότομα, με πολλούς να μην βρίσκονται στην εκπαίδευση, την απασχόληση ή την κατάρτιση (NEETs).
Η τάση αυτή είναι ιδιαίτερα έντονη στις χώρες χαμηλού εισοδήματος, όπου τα ποσοστά NEETs για τους νέους άνδρες έχουν αυξηθεί κατά σχεδόν τέσσερις ποσοστιαίες μονάδες πάνω από τον προ της πανδημίας ιστορικό μέσο όρο, αφήνοντάς τους ευάλωτους στις οικονομικές προκλήσεις. H Eλλάδα έχει το δεύτερο υψηλότερο ποσοστό NEETs στην Ευρώπη, μαζί με την Ιταλία και το υψηλότερο στους νέους άντρες – πάνω από 15%.
