Από την ημέρα που ο Ντόναλντ Τραμπ ανέλαβε τη δεύτερη θητεία του στον Λευκό Οίκο έχει κηρύξει ανοικτά τον πόλεμο στην Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ (Federal Reserve) και τον πρόεδρό της Τζέι Πάουελ με δημόσιες υπερβολές και λεκτικές απειλές, προσπαθώντας να πετύχει τον στόχο του όσον αφορά τα επιτόκια.
Αλλά τη Δευτέρα το βράδυ, ο πρόεδρος των ΗΠΑ οδήγησε αυτόν τον πόλεμο σε ένα πρωτοφανές επίπεδο, λέγοντας ότι θα απομακρύνει την κυβερνήτη Λίζα Κουκ από το αξίωμά της «άμεσα» .
Όπως υπογραμμίζουν οι Financial Times σε ανάλυσή τους, το «πραξικόπημα» του Τραμπ αργά το βράδυ αντιπροσωπεύει μια από τις σοβαρότερες προκλήσεις για την Fed από τότε που έγινε ανεξάρτητη πριν από 74 χρόνια και σηματοδοτεί μια εκπληκτική κλιμάκωση στην επίθεση του προέδρου στο αμερικανικό οικονομικό κατεστημένο.
Η Κουκ, η πρώτη μαύρη γυναίκα που εντάχθηκε στο διοικητικό συμβούλιο της Fed, έχει ορκιστεί να αντιταχθεί στον Τραμπ και να παραμείνει στο αξίωμα, λέγοντας ότι ο πρόεδρος «δεν είχε καμία εξουσία» να την απολύσει.
Αδίστακτη αποφασιστικότητα
Αλλά η κίνηση του προέδρου έδειξε μια αδίστακτη αποφασιστικότητα να καθορίζει τις αποφάσεις της κεντρικής τράπεζας, ακόμη και με κόστος την ανεξαρτησία που επί δεκαετίες βοήθησε στη διατήρηση της πίστης στη χάραξη οικονομικής πολιτικής των ΗΠΑ και στο καθεστώς του δολαρίου ως αποθεματικού νομίσματος.
«Αυτό είναι πρωτοφανές», αναφέρει στους FT ο Λεβ Μενάντ, καθηγητής στη Νομική Σχολή του Κολούμπια. «Αν αυτή η απομάκρυνση επιμείνει… σηματοδοτεί κάτι που πλησιάζει το τέλος της ανεξαρτησίας των κεντρικών τραπεζών στις ΗΠΑ».
Από την πλευρά του ο Ντέιβιντ Γουέσελ, διευθυντής του Κέντρου Δημοσιονομικής και Νομισματικής Πολιτικής Hutchins στο Ίδρυμα Brookings, εμφανίζεται ακόμα πιο ανήσυχος: «Ο Πρόεδρος Τραμπ φαίνεται αποφασισμένος να ελέγξει την Fed – και θα χρησιμοποιήσει κάθε μοχλό που έχει για να εξασφαλίσει την πλειοψηφία στο Διοικητικό Συμβούλιο της Ομοσπονδιακής Τράπεζας», ανέφερε, υπογραμμίζοντας ότι «αυτός είναι ένας ακόμη τρόπος με τον οποίο ο πρόεδρος υπονομεύει τα θεμέλια της δημοκρατίας μας».
Απολύσεων συνέχεια…
Η επίθεση του Τραμπ στην Κουκ έρχεται λίγες εβδομάδες αφότου απέλυσε την επικεφαλής του Γραφείου Στατιστικών Εργασίας μετά από μηνιαία έκθεση για την απασχόληση που κατέδειξε απότομη επιβράδυνση στις προσλήψεις τους τελευταίους μήνες, κάτι που δεν άρεσε στον Αμερικανό πρόεδρο, καθώς του ακυρώνει το αφήγημα για μείωση του κόστους δανεισμού.
Ο πρόεδρος αμφισβήτησε επίσης την ανεξαρτησία των δικαστών της χώρας και χρησιμοποίησε την εκτελεστική του εξουσία για να επιτεθεί στο ακαδημαϊκό κατεστημένο, σε ομίλους μέσων ενημέρωσης και σε δικηγορικά γραφεία.
Ωστόσο, οι κινήσεις του εναντίον οικονομικών οργανισμών έχουν ανησυχήσει τους επενδυτές, οι οποίοι φοβούνται ολοένα και περισσότερο για τους θεσμούς που βρίσκονται εδώ και καιρό στην πρώτη γραμμή της ανάλυσης δεδομένων και της χάραξης πολιτικής.
Το ξεπούλημα στα ομόλογα
Η απόφαση Τραμπ έφερε ένα ακόμα πλήγμα στα αμερικανικά ομόλογα, με τους επενδυτές να ξεπουλούν μακροπρόθεσμους τίτλους του αμερικανικού δημοσίου, αυξάνοντας την απόδοση του 30ετούς ομολόγου κατά 0,05 ποσοστιαίες μονάδες στο 4,94%. Το δολάριο υποχώρησε επίσης έναντι των ομολόγων του, αλλά οι κινήσεις ήταν πιο ήπιες από ό,τι κατά τη διάρκεια άλλων πρόσφατων περιόδων αναταραχής στην αγορά.
«Εκτός και μέχρι η αγορά ομολόγων να αντιδράσει άσχημα στις επιθέσεις κατά της ανεξαρτησίας της Fed, δεν υπάρχει λόγος η κυβέρνηση να αλλάξει στάση: σιγά σιγά αποκτούν τον έλεγχο του θεσμού και φαίνεται ότι δεν υπάρχουν πολλά που θα τους σταθούν εμπόδιο», υπογράμμισε ο Eric Winograd, ανώτερος οικονομολόγος σταθερού εισοδήματος στην AllianceBernstein.
Το αποτύπωμα του Τραμπ
Το αποτύπωμα του Τραμπ είναι ήδη παρόν στην Fed. Δύο από τα επτά μέλη του διοικητικού συμβουλίου της, ο Κρίστοφερ Γουόλερ και η Μισέλ Μπόουμαν, επιλέχθηκαν από αυτόν κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του.
Αυτόν τον μήνα, η Αντριάνα Κούγκλερ, η οποία είχε προταθεί για τη θέση του κυβερνήτη από τον πρώην πρόεδρο Τζο Μπάιντεν, ανακοίνωσε ότι παραιτείται πριν από το τέλος της θητείας της τον επόμενο χρόνο, ωθώντας τον Τραμπ να επιλέξει τον Στίβεν Μίραν , έναν από τους στενότερους οικονομικούς συμβούλους του, για να τη διαδεχθεί.
Εάν ο Τραμπ καταφέρει να απομακρύνει την Κουκ, η θητεία της οποίας διαρκεί έως το 2038, αυτό θα δώσει στους υποψηφίους του τον έλεγχο του επταμελούς συμβουλίου διοικητών. Επιπλέον, οι πρόεδροι των 12 περιφερειακών Ομοσπονδιακών Ομάδων, οι οποίοι υπηρετούν όλοι πενταετείς θητείες, θα πρέπει να ανανεωθούν στα τέλη Φεβρουαρίου 2026. Η απόφαση για την ανανέωση της θητείας τους εναπόκειται στο διοικητικό συμβούλιο της Ομοσπονδιακής Ομοσπονδίας.
«Εάν ο πρόεδρος καταφέρει [να απομακρύνει την Κουκ], το αποτέλεσμα θα είναι μνημειώδες», δήλωσε ο Μάικλ Φερόλι, επικεφαλής οικονομολόγος των ΗΠΑ στην JPMorgan.
Δικαστική διαμάχη
Στην επιστολή του προς την Κουκ, ο Τραμπ επικαλέστηκε τους ισχυρισμούς που είχε καταθέσει ο Μπιλ Πουλτ, επικεφαλής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Χρηματοδότησης Στέγασης, για απάτη σε στεγαστικά δάνεια πριν από τη θητεία της στην Fed, ως δικαιολογία για την απομάκρυνσή της. Το υπουργείο Δικαιοσύνης κάλεσε την περασμένη εβδομάδα τον Πάουελ να απολύσει την Κουκ , αλλά οι εισαγγελείς δεν της απήγγειλαν κατηγορίες για αδίκημα.
Ο δικηγόρος της Κουκ, Άμπε Ντέιβιντ Λόουελ, ανακοίνωσε τη Δευτέρα το βράδυ ότι «θα λάβουμε όποια μέτρα χρειαστεί».
Το πρώτο βήμα της Κουκ στην αντεπίθεση είναι πιθανό να είναι η υποβολή αίτησης για προσωρινή διαταγή από ομοσπονδιακό περιφερειακό δικαστήριο. Αυτή η πορεία δόθηκε από την Γκουίν Γουίλκοξ του Εθνικού Συμβουλίου Εργασιακών Σχέσεων και την Κάθι Χάρις, την πρόεδρο του Συμβουλίου Προστασίας Συστημάτων Αξιοκρατίας, οι οποίες και οι δύο απολύθηκαν από τον Τραμπ νωρίτερα φέτος.
Εάν εκδοθούν ασφαλιστικά μέτρα, η κυβέρνηση Τραμπ σχεδόν σίγουρα θα ασκήσει έφεση κατά της απόφασης σε ανώτερο δικαστήριο, με την υπόθεση να φτάνει τελικά στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Ειλημμένη απόφαση
Η πίεση του Τραμπ να απολύσει την Κουκ έρχεται παρά το γεγονός ότι η Fed κινείται προς την κατεύθυνση της νομισματικής πολιτικής που ο ίδιος υποστηρίζει — μείωση των επιτοκίων ήδη από τον Σεπτέμβριο.
Θα μπορούσε να πει κανείς ότι πρόκειται για μία επίδειξη δύναμης του Τραμπ, αλλά και των προθέσεών του ότι είναι αποφασισμένος να κάνει τα πάντα προκειμένου να πετύχει τους στόχους του. Εξάλλου, μία μείωση επιτοκίων κατά 25 μονάδες βάσης, η οποία θεωρείται ως το πιο πιθανό σενάριο για τον Σεπτέμβριο, είναι «πολύ λίγη» για τον Τραμπ ο οποίος επιθυμεί να δει τα επιτόκια στο 1% από το εύρος του 4,25%-4,5% που είναι σήμερα.
«Από την άποψη των επενδυτών ομολόγων, απλώς προσθέτει λίγη περισσότερη αβεβαιότητα και υπερβολική έμφαση στην Fed, σε αντίθεση με την υποκείμενη οικονομία και αυτά που μας λένε τα δεδομένα», δήλωσε ο Jack McIntyre, διαχειριστής χαρτοφυλακίου της Brandywine Global Investment Management.
Ο Steven Englander, επικεφαλής στρατηγικός αναλυτής για τη Βόρεια Αμερική στην Standard Chartered, δήλωσε ότι η κίνηση του Trump θα μπορούσε να ερμηνευτεί ως προειδοποίηση προς τους αξιωματούχους της Fed ότι θα «αντιμετωπίσουν πολλές νομικές, οικονομικές και πολιτικές πιέσεις αν απομακρυνθούν πολύ από τη γραμμή Τραμπ». Αυτό θα μπορούσε να φέρει χαμηλότερα επιτόκια και ένα φθηνότερο δολάριο, πρόσθεσε.
Συγκρίσεις…
Ωστόσο, η επίθεση του Τραμπ θα αφήσει το στίγμα της, προκαλώντας περισσότερες συγκρίσεις με αυταρχικούς ηγέτες στις αναδυόμενες αγορές – όπως ο Τούρκος ισχυρός άνδρας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν – οι οποίοι προσπάθησαν να προσαρμόσουν τη νομισματική πολιτική στη θέλησή τους, συντρίβοντας την εμπιστοσύνη στη διαχείριση της οικονομίας τους.
«Η κατάσταση στις ΗΠΑ και αυτά που έχουμε δει στην Τουρκία είναι τρομακτικά οικεία», δήλωσε ο Λαρς Κρίστενσεν, επικεφαλής της συμβουλευτικής εταιρείας Paice. «Χρειάζεται λίγος χρόνος για να διαβρωθεί η αξιοπιστία ενός ιδρύματος. Αλλά όταν η εμπιστοσύνη διαρραγεί, το κόστος είναι τεράστιο».
Τι διακυβεύεται
Επί δεκαετίες, οι οικονομικά προηγμένες χώρες έχουν αναγνωρίσει την ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών ως απαραίτητη εγγύηση που επιτρέπει στους ειδικούς υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να καθορίζουν τα επιτόκια με βάση τις ανάγκες της οικονομίας. Στις ΗΠΑ, η ανεξαρτησία της Fed έχει γίνει σε μεγάλο βαθμό σεβαστή από τους νομοθέτες στη σύγχρονη εποχή. Η συνεχιζόμενη δημόσια πίεση του Τραμπ στη Fed σηματοδοτεί μια εντυπωσιακή πρόκληση για την ανεξαρτησία των κεντρικών τραπεζών σε μια ανεπτυγμένη οικονομία.
Με ποιον τρόπο είναι ανεξάρτητη η Fed;
Η ανεξαρτησία της Fed έχει τις ρίζες της στη Συμφωνία μεταξύ του Υπουργείου Οικονομικών και της Fed του 1951, η οποία διαχώρισε τη νομισματική πολιτική, τη διαχείριση της προσφοράς χρήματος, από τη δημοσιονομική πολιτική, τις κυβερνητικές αποφάσεις σχετικά με τη φορολογία και τις δαπάνες. Αυτό έθεσε τέλος σε μια περίοδο κατά την οποία η κεντρική τράπεζα πιέστηκε από το Υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ να διατηρήσει τα επιτόκια τεχνητά χαμηλά.
Η Fed καθορίζει τα επιτόκια χωρίς να χρειάζεται την έγκριση του προέδρου ή του Κογκρέσου. Ενώ είναι υπόλογη στους νομοθέτες και η ηγεσία της διορίζεται από τον πρόεδρο και επιβεβαιώνεται από τη Γερουσία, οι μακροχρόνιες, κλιμακωτές θητείες του Διοικητικού Συμβουλίου και του προέδρου βοηθούν στην προστασία της Fed από βραχυπρόθεσμες πολιτικές πιέσεις. Επιπλέον, η Fed χρηματοδοτεί τις δικές της δραστηριότητες – κυρίως μέσω τόκων που εισπράττονται από κρατικούς τίτλους – επομένως δεν βασίζεται σε πιστώσεις του προϋπολογισμού του Κογκρέσου, γεγονός που ενισχύει περαιτέρω την ανεξαρτησία της.
Ενώ οι πρόεδροι με την πάροδο των ετών έχουν εκφράσει κατ’ ιδίαν την απογοήτευσή τους προς την ηγεσία της Fed για το επίπεδο των επιτοκίων, γενικά απέφυγαν να ασκήσουν δημόσια κριτική στην κεντρική τράπεζα. Στις δεκαετίες που μεσολάβησαν από την ανεξαρτησία της Fed, άλλες κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο έχουν αποκτήσει παρόμοια αυτονομία στον καθορισμό των επιτοκίων χωρίς πολιτικές παρεμβάσεις.
Πηγή: ot
