Οι τιμές του χρυσού στο Ιράν έχουν εκτοξευθεί, ξεπερώντας την παγκόσμια αύξηση των τιμών. Οι επιχειρήσεις στη χώρα αγοράζουν χρυσό, για να παρακάμψουν τις κυρώσεις. Οι απλοί πολίτες επενδύουν για να προστατεύσουν τις αποταμιεύσεις τους εν μέσω των απειλών για στρατιωτική δράση από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ.
Έχει σχηματιστεί μια επισφαλής φούσκα
Η τιμή των χρυσών νομισμάτων στο Ιράν έχει αυξηθεί περισσότερο από 80% τους τελευταίους 12 μήνες σε όρους του εθνικού νομίσματος ριάλ: από 401 εκατομμύρια ριάλ σε 735 εκατομμύρια ριάλ (περίπου 900 δολάρια). Στη διεθνή αγορά, η τιμή του πολύτιμου νομίσματος έχει αυξηθεί 45%.
Αυτό που φοβούνται πολλοί, είναι ότι έχει σχηματιστεί μια επισφαλής φούσκα καθώς η οικονομία της χώρας εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από τον χρυσό. Άλλωστε, ορισμένοι Ιρανοί έχουν ήδη χάσει χρήματα, από την πτώση της τιμής του, μετά την έναρξη των συνομιλιών με τις ΗΠΑ για το πυρηνικό πρόγραμμα και τις ελπίδες για άρση των κυρώσεων.
Ώθηση στην παγκόσμια αγορά
Η πτώση της τιμής ήταν μια διόρθωση από τα εθνικά ιστορικά υψηλά, αλλά ο κίνδυνος παραμένει.
Ωστόσο, καθώς οι τιμές των πολύτιμων λίθων σημειώνουν ιστορικό παγκόσμιο ρεκόρ, η ζήτηση από το Ιράν έχει δώσει επιπλέον ώθηση στην παγκόσμια αγορά. Το Ιράν είναι ο πέμπτος μεγαλύτερος καταναλωτής χρυσών ράβδων και νομισμάτων στον κόσμο.
Το 12μηνο Απριλίου 2024-Μαρτίου 2025, το Ιράν εισήγαγε ρεκόρ ποσότητας χρυσού: 100 τόνοι, αξίας περίπου 8 δισεκατομμυρίων δολαρίων, σύμφωνα με κυβερνητικά στοιχεία. Οι αναλυτές λένε ότι ο πραγματικός όγκος μπορεί να είναι διπλάσιος, με μεγάλο μέρος να προέρχεται από κοντινές αγορές όπως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Τουρκία.
Ο χρυσός ως όπλο
Ο Ματζιντρέζα Χαρίρι, επικεφαλής του Εμπορικού Επιμελητηρίου Ιράν-Κίνας, παρομοίασε τον χρυσό με όπλο που θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει η Τεχεράνη για να υπερασπιστεί την οικονομία της. «Αν άλλες χώρες διευθύνουν τις οικονομίες τους όπως οι συμβατικοί στρατοί, εμείς λειτουργούμε σαν αντάρτες», είπε. «Σήμερα μπορεί να είναι ο χρυσός, αύριο το Tether (κρυπτονόμισμα), και ούτω καθεξής». Οι αναλυτές πιστεύουν επίσης ότι η Κεντρική Τράπεζα του Ιράν έχει συσσωρεύσει σημαντικά αποθέματα χρυσού, πιθανώς μεγαλύτερα από ποτέ. Σκοπεύει να τα χρησιμοποιήσει ως προστατευτικό μέσο έναντι μελλοντικών κυρώσεων. Η τράπεζα αρνήθηκε να σχολιάσει το θέμα.
«Κανείς στον κόσμο δεν μπορεί να εμποδίσει το Ιράν να εισάγει χρυσό», δήλωσε οικονομολόγος, ο οποίος μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας. «Η παγκόσμια αγορά χρυσού είναι αδιαφανής. Ο χρυσός καταλαμβάνει λίγο χώρο και μεγάλο μέρος του φτάνει μέσω γειτονικών χωρών», εξήγησε.
Η ιρανική κυβέρνηση μέχρι πρόσφατα ενθάρρυνε ενεργά τις επιχειρήσεις που δεν εξάγουν πετρέλαιο να αποδέχονται πληρωμές σε πολύτιμους λίθους. Και να αποφεύγουν τις πληρωμές μέσω τραπεζικών λογαριασμών. Η τάση αυτή φαίνεται ότι αναστρέφεται σιωπηρά από τα τέλη Μαρτίου.
Λόγω της αστάθειας που έχει προκαλέσει η σύγκρουση με τις ΗΠΑ, έχει ζημιώσει κάποιους που επένδυσαν στον χρυσό. Η Φατίμα, 24 ετών, οικιακή βοηθός από την Τεχεράνη, αγόρασε 16 γραμμάρια ακατέργαστου χρυσού την εποχή που η τιμή κορυφωνόταν. Αλλά όταν ήρθε η διόρθωση, έχασε, γιατί αναγκάστηκε να πουλήσει σε χαμηλότερη τιμή. «Δεν ήθελα να βγάλω κέρδος. Απλώς δεν ήθελα να χάσω τις οικονομίες της οικογένειάς μου. Αλλά δυστυχώς το κάναμε», είπε.
Χρυσός και δολάρια κάτω από το στρώμα
Παρ’ όλα αυτά, η ζήτηση για χρυσό συνεχίζεται, έστω και με βραδύτερο ρυθμό. Δεδομένων των κινδύνων, πιστεύεται ότι πολλοί Ιρανοί αποθηκεύουν χρυσό και δολάρια ΗΠΑ στο σπίτι, παρακάμπτοντας το τραπεζικό σύστημα. Και τα τοπικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν συχνά κλοπές.
Αυτοί που επίσης ζημιώθηκαν είναι οι χρυσοχόοι και οι κοσμηματοπώλες. Ο κόσμος αγοράζει χρυσό μεν, αλλά όχι κοσμήματα. «Υπήρχε αγορά χρυσού στο Ισφαχάν πριν από χίλια χρόνια», δήλωσε ο Αλί στους Financial Times. Είναι έμπορος χρυσού σε παζάρι της Τεχεράνης. «Τώρα, δεν είναι ότι οι γυναίκες έχουν χάσει το ενδιαφέρον τους — είναι ότι έχουν χάσει την αγοραστική τους δύναμη», λέει.
