Σοκ στην ισραηλινή οικονομία των 486 δισ. δολαρίων έχει προκαλέσει ο πόλεμος, καθώς έχει διαταραχτεί η λειτουργία χιλιάδων επιχειρήσεων, έχει επιβαρύνει τα δημόσια οικονομικά βυθίζοντας ολόκληρους τομείς σε κρίση, σύμφωνα με έρευνα των Financial Times.
Ο πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δεσμεύτηκε να δημιουργήσει μια «οικονομία υπό τα όπλα», ενώ υποσχέθηκε πακτωλό χρημάτων που θα κατευθυνθούν σε επιχειρήσεις και περιοχές που βρίσκονται σε κίνδυνο, σε ένα μέγεθος αντίστοιχο με τις δαπάνες στα χρόνια της πανδημίας.
Υποστήριξε ότι το πακέτο στήριξης είναι «μόνο η αρχή. Θα νικήσουμε τον εχθρό στον στρατιωτικό πόλεμο και θα κερδίσουμε και τον οικονομικό πόλεμο» είπε χαρακτηριστικά.
«Η καθοδήγησή μου είναι σαφής: ανοίγουμε τις στρόφιγγες, διοχετεύουμε χρήματα σε όλους όσοι τα χρειάζονται» ανακοίνωσε την Πέμπτη. «Την τελευταία δεκαετία χτίσαμε μια πολύ ισχυρή οικονομία και όποιο οικονομικό τίμημα και αν μας επιβάλει αυτός ο πόλεμος, θα το πληρώσουμε χωρίς δισταγμό».
ההנחייה שלי ברורה: לפתוח את הברזים, להזרים כסף לאזרחים, לדאוג לכולם כפי שדאגנו בקורונה. אף אחד לא יישאר מאחור. pic.twitter.com/Jf5pjrVCpZ
— Benjamin Netanyahu – בנימין נתניהו (@netanyahu) November 2, 2023
Η ομιλία του έγινε κατά την διάρκεια της παρουσίασης του υπουργού Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριχ των επιδόμάτων που θα δοθούν στους εφέδρους του στρατού και των μέτρων για την αποζημίωση των επιχειρήσεων που έχουν πληγεί από τον πόλεμο.
Η αντίδραση από τον επιχειρηματικό κόσμο δεν ήταν ενιαία. Υπήρξαν στελέχη επιχειρήσεων που θεώρησαν θετική την κυβερνητική στήριξη ωστόσο οι περισσότεροι θεωρούν ότι είτε τα κριτήρια επιλεξιμότητας είναι πολύ αυστηρά είτε τα μέτρα δεν προσφέρουν καμία βοήθεια στις μεγάλες εταιρείες.
«Η κυβέρνηση εγκαταλείπει τον λαό της», τονίζει ο Ρον Τόμερ, επικεφαλής της Ένωσης Κατασκευαστών του Ισραήλ. «Πολλοί δεν αποζημιώθηκαν πλήρως για τις χαμένες αποδοχές» ενώ πρόσθεσε ότι «θα υποστούν μια δυσάρεστη έκπληξη στα επόμενα πακέτα μισθών τους»
Ο μέχρι τώρα απολογισμός
Το Ισραήλ βρίσκεται σε κατάσταση σοκ μετά την επιχείρηση της Χαμάς, η οποία, σύμφωνα με αξιωματούχους, έχει αφήσει πίσω της μέχρι στιγμής περισσότερους από 1.400 νεκρούς. Η χώρα ανταπέδωσε με χερσαία εισβολή στη Γάζα και ανελέητους βομβαρδισμούς που σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Γάζας έχει σκοτώσει περίπου 9.770 Παλαιστίνιους.
Περίπου 350.000 έφεδροι του ισραηλινού στρατού επιστρατεύτηκαν, ήτοι το 8% του εργατικού δυναμικού, καθώς η χώρα οργανώνεται για τον πόλεμο.
Εν τω μεταξύ, 126.000 άμαχοι από το βόρειο και το νότιο Ισραήλ έχουν μετεγκατασταθεί σε μια προσπάθεια να προστατευθούν από τους πυραύλους της Χαμάς και τις επιθέσεις με όλμους από τη Χεζμπολάχ, το λιβανέζικο μαχητικό κίνημα που υποστηρίζεται από το Ιράν.
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν συντριπτική δημόσια στήριξη για τον πόλεμο. Αλλά η κλίμακά του οδηγεί το Ισραήλ σε αχαρτογράφητο έδαφος. Το πιο συγκρίσιμο γεγονός είναι ο πόλεμος της Γάζας το 2014, την προηγούμενη φορά που οι ισραηλινές δυνάμεις εισέβαλαν στην εξαθλιωμένη Λωρίδα, αλλά εκείνος διήρκεσε 49 ημέρες και συμμετείχαν πολύ λιγότεροι έφεδροι.
«Αυτή τη φορά υπάρχει πολύ μεγαλύτερη αβεβαιότητα», λέει στους FT ο Μάικλ Στραβίνσκ, καθηγητής οικονομικών στο Εβραϊκό Πανεπιστήμιο της Ιερουσαλήμ. Οι «πιο δύσκολοι στόχοι αυτή τη φορά -η εξάλειψη της Χαμάς και ο τερματισμός της κυριαρχίας της μαχητικής οργάνωσης στη Γάζα- σημαίνουν ότι ο πόλεμος θα διαρκέσει πιθανότατα περισσότερο».
Υπάρχουν κάποια σημάδια ανάκαμψης μετά το αρχικό σοκ από την επίθεση της Χαμάς. Το σέκελ αντέχει, μετά τις παρεμβάσεις της Τράπεζας του Ισραήλ, και η καταναλωτική ζήτηση έχει αρχίσει να ανακάμπτει, αν και αργά. Τη Δευτέρα, η κεντρική τράπεζα του Ισραήλ δήλωσε ότι θα παράσχει στο τραπεζικό σύστημα έως και 10 δισ. σεκέλ (2,6 δισ. δολάρια) για να βοηθήσει τις μικρές επιχειρήσεις που επλήγησαν από τον πόλεμο να αποκτήσουν πρόσβαση σε χαμηλότοκα δάνεια. Το πρόγραμμα θα διαρκέσει μέχρι το τέλος Ιανουαρίου.
Το πλήγμα στον κατασκευαστικό κλάδο
Ωστόσο, η σύγκρουση συνεχίζει να επιβραδύνει την επιχειρηματική δραστηριότητα πλήττοντας κυρίως στον κλάδο των κατασκευών.
«Πολλά εργοτάξια έχουν κλείσει από τους δήμους» εξηγεί ο Τομέρ. «Δεν θέλουν να έχουν Παλαιστίνιους εργάτες εκεί. Λένε ότι ο κόσμος αναστατώνεται στη θέα των Αράβων εργατών που κρατούν βαριά εργαλεία».
Οι επιλεκτικές δαπάνες, οι δαπάνες δηλαδή που δεν είναι απαραίτητες για την διαβίωση ενός νοικοκυριού, έχουν επίσης πληγεί σοβαρά. «Οι άνθρωποι δεν ανησυχούν μόνο για τους πυραύλους. Είναι σε άσχημη διάθεση και πενθούν για φίλους και συγγενείς» εξηγεί ο Βίκτωρ Μπαχάρ, επικεφαλής οικονομολόγος της Bank Hapoalim. « Αυτό καταστέλλει την καταναλωτική ζήτηση».
Λουκέτο ή υπολειτουργία για μια στις τρείς επιχειρήσεις
Ήδη πληθαίνουν οι αποδείξεις για τις καταστροφικές επιπτώσεις του πολέμου στην οικονομική δραστηριότητα. Η έρευνα της Κεντρικής Στατιστικής Υπηρεσίας σε ισραηλινές επιχειρήσεις διαπίστωσε ότι μία στις τρεις επιχειρήσεις έκλεισε ή λειτουργούσε με 20% ή λιγότερο από την έναρξη του πολέμου, ενώ περισσότερες από τις μισές ανέφεραν απώλειες εσόδων 50% ή περισσότερο.
Τα αποτελέσματα ήταν ακόμη χειρότερα για το νότο, την περιοχή που βρίσκεται πιο κοντά στη Γάζα, όπου τα δύο τρίτα των επιχειρήσεων είτε έκλεισαν είτε μείωσαν τις δραστηριότητές τους στο ελάχιστο.
Εν τω μεταξύ, σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Εργασίας 764.000 Ισραηλινοί , δηλαδή το 18% του εργατικού δυναμικού, δεν εργάζονται αφού κλήθηκαν σε εφεδρεία, έφυγαν από τις πόλεις τους ή αναγκάστηκαν λόγω του κλεισίματος των σχολείων να φροντίζουν τα παιδιά τους στο σπίτι.
Σκληρή κριτική για τα κυβερνητικά μέτρα
Τα μέτρα που παρουσιάστηκαν από τον Νετανιάχου και τον Σμότριτς την περασμένη εβδομάδα είναι πιο γενναιόδωρα από το προηγούμενο πακέτο που προκάλεσε επικρίσεις από επιχειρηματικούς ομίλους. Σύμφωνα με τις νέες διατάξεις, η κυβέρνηση θα στηρίξει τις εταιρείες των οποίων τα μηνιαία έσοδα έχουν μειωθεί κατά περισσότερο από 25% λόγω του πολέμου, καλύπτοντας, μεταξύ άλλων, έως και το 22% των πάγιων δαπανών τους και το 75% των μισθολογικών δαπανών τους.
Όμως οι εμπειρογνώμονες ανησυχούν ότι αυτό μπορεί να μην είναι αρκετό εάν πυκνώσουν κι άλλο τα σύννεφα πάνω από την οικονομία.
Άλλοι υποστηρίζουν ότι το πακέτο στήριξης θα πρέπει να συνοδεύεται από επανεξέταση των προτεραιοτήτων των κυβερνητικών δαπανών. Οι εταίροι του Νετανιάχου στον συνασπισμό που προέρχονται από τα υπερορθόδοξα κόμματα και τα κόμματα των εποίκων συνεχίζουν να κατευθύνουν τεράστια ποσά σε έργα που οι επικριτές λένε ότι δεν έχουν θέση σε μια οικονομία πολέμου, όπως το πρόγραμμα για την ενθάρρυνση της θρησκευτικής προσήλωσης μεταξύ των φοιτητών.
Την περασμένη εβδομάδα ομάδα 300 κορυφαίων ισραηλινών οικονομολόγων κάλεσε τον Νετανιάχου και τον Σμότριτς να «συνέλθουν». «Το σοβαρό πλήγμα που δέχτηκε το Ισραήλ απαιτεί μια θεμελιώδη αλλαγή στις εθνικές προτεραιότητες και μια μαζική ανακατανομή των κονδυλίων για την αντιμετώπιση των ζημιών του πολέμου, την βοήθεια προς τα θύματα και την αποκατάσταση της οικονομίας», ανέφεραν σε ανοιχτή επιστολή τους.
Πηγή: ΟΤ
