Ενώ η σύνδεση μεταξύ κακού ύπνου και άνοιας είναι γνωστή, οι επιστήμονες τώρα εμβαθύνουν στον τρόπο με τον οποίο οι ανθυγιεινές συνήθειες ύπνου επηρεάζουν τη δομή του εγκεφάλου μας. Μια νέα μελέτη χρησιμοποίησε δεδομένα μαγνητικής τομογραφίας από 27.500 άτομα για να εκτιμήσει τη βιολογική ηλικία του εγκεφάλου. Τα ευρήματα έδειξαν ότι η κακή ποιότητα ύπνου σχετίζεται άμεσα με την επιταχυνόμενη γήρανση του εγκεφάλου.
Οι επιπτώσεις του κακού ύπνου στον εγκέφαλο, σύμφωνα με μελέτη
Η κακή ποιότητα ύπνου επιταχύνει την γήρανση του εγκεφάλου. Αυτό προκύπτει από μια ολοκληρωμένη μελέτη απεικόνισης εγκεφάλου από το Karolinska Institutet, η οποία δημοσιεύτηκε στο περιοδικό eBioMedicine. Η εργασία έχει τίτλο «Η κακή ποιότητα του ύπνου σχετίζεται με την γήρανση του εγκεφάλου: ο ρόλος της συστηματικής φλεγμονής».
Η αυξημένη φλεγμονή στο σώμα μπορεί να εξηγήσει εν μέρει τη συσχέτιση. Ο κακός ύπνος έχει συνδεθεί με την άνοια, αλλά δεν είναι σαφές εάν οι ανθυγιεινές συνήθειες ύπνου συμβάλλουν στην ανάπτυξη της άνοιας ή εάν αποτελούν μάλλον πρώιμα συμπτώματα της νόσου.
Πώς διεξήχθη η μελέτη
Οι ερευνητές διερεύνησαν τη σχέση μεταξύ των χαρακτηριστικών του ύπνου και της ηλικίας που φαίνεται να έχει ο εγκέφαλος σε σχέση με τη χρονολογική του ηλικία. Η μελέτη περιελάμβανε 27.500 άτομα μέσης ηλικίας και μεγαλύτερης ηλικίας από την UK Biobank, τα οποία υποβλήθηκαν σε μαγνητική τομογραφία (MRI) εγκεφάλου.
Χρησιμοποιώντας μηχανική μάθηση, οι ερευνητές εκτίμησαν τη βιολογική ηλικία του εγκεφάλου με βάση πάνω από χίλιους φαινοτύπους μαγνητικής τομογραφίας εγκεφάλου.
Η ποιότητα ύπνου των συμμετεχόντων βαθμολογήθηκε με βάση πέντε αυτοαναφερόμενους παράγοντες:
- χρονότυπος (η φυσική τάση του σώματός σας να κοιμάται μια συγκεκριμένη ώρα),
- διάρκεια ύπνου,
- αϋπνία,
- ροχαλητό και
- υπνηλία κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Στη συνέχεια, χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες ύπνου:
- υγιής (≥4 βαθμοί),
- ενδιάμεσος (2–3 βαθμοί) ή
- κακός (≤1 βαθμός).
«Το χάσμα μεταξύ της ηλικίας του εγκεφάλου και της χρονολογικής ηλικίας διευρύνθηκε κατά περίπου έξι μήνες για κάθε μείωση 1 μονάδας στη βαθμολογία υγιούς ύπνου», εξηγεί η Abigail Dove, ερευνήτρια στο Τμήμα Νευροβιολογίας, Επιστημών Φροντίδας και Κοινωνίας του Ινστιτούτου Karolinska, η οποία ηγήθηκε της μελέτης. «Τα άτομα με κακό ύπνο είχαν εγκεφάλους που φαίνονταν κατά μέσο όρο ένα χρόνο μεγαλύτεροι από την πραγματική τους ηλικία».
Ο ρόλος της φλεγμονής
Για να κατανοήσουν πώς ο κακός ύπνος μπορεί να επηρεάσει τον εγκέφαλο, οι ερευνητές εξέτασαν επίσης τα επίπεδα χαμηλού βαθμού φλεγμονής στο σώμα. Διαπίστωσαν ότι η φλεγμονή θα μπορούσε να εξηγήσει λίγο περισσότερο από το 10% της σχέσης μεταξύ κακού ύπνου και γήρανσης του εγκεφάλου.
«Τα ευρήματά μας παρέχουν στοιχεία που αποδεικνύουν ότι η κακή ποιότητα ύπνου μπορεί να συμβάλλει στην επιταχυνόμενη γήρανση του εγκεφάλου και υποδεικνύουν τη φλεγμονή ως έναν από τους υποκείμενους μηχανισμούς», λέει η Abigail Dove. «Δεδομένου ότι ο ύπνος είναι τροποποιήσιμος, μπορεί να είναι δυνατό να αποτραπεί η επιταχυνόμενη γήρανση του εγκεφάλου και ίσως ακόμη και η γνωστική παρακμή μέσω ενός πιο υγιεινού ύπνου».
Αρκετές πιθανές εξηγήσεις
Άλλοι πιθανοί μηχανισμοί που θα μπορούσαν να εξηγήσουν τη συσχέτιση κακού ύπνου και πρόωρης γήρανσης του εγκεφάλου, είναι οι αρνητικές επιπτώσεις στο σύστημα αποβολής των αποβλήτων του εγκεφάλου, το οποίο είναι ενεργό κυρίως κατά τη διάρκεια του ύπνου ή ότι ο κακός ύπνος επηρεάζει την καρδιαγγειακή υγεία, η οποία με τη σειρά της μπορεί να έχει αρνητικό αντίκτυπο στον εγκέφαλο.
Οι συμμετέχοντες στην UK Biobank είναι πιο υγιείς από τον γενικό πληθυσμό του Ηνωμένου Βασιλείου, γεγονός που θα μπορούσε να περιορίσει τη γενίκευση των ευρημάτων. Ένας άλλος περιορισμός της μελέτης είναι ότι τα αποτελέσματα βασίζονται σε αυτοαναφερόμενο ύπνο.
Η μελέτη διεξήχθη σε συνεργασία με ερευνητές από τη Σουηδική Σχολή Αθλητισμού και Επιστημών Υγείας, το Ιατρικό Πανεπιστήμιο Tianjin και το Πανεπιστήμιο Sichuan στην Κίνα, μεταξύ άλλων.
