Η κατανάλωση χαμηλώνει ταχύτητα, καθώς τα νοικοκυριά παραμένουν πιεσμένα από την παρατεταμένη ακρίβεια. Το λιανεμπόριο το πρώτο τρίμηνο του 2025 σημείωσε αναιμική ανάπτυξη, με οριακή αύξηση τζίρου 0,6% σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του 2024. Αν λάβουμε υπόψιν ότι το ίδιο διάστημα ο μέσος πληθωρισμός δωδεκαμήνου κινήθηκε με τετραπλάσιο ρυθμό (2,6%), έχουμε σαφείς ενδείξεις ότι υπάρχει περιορισμός στον όγκο της κατανάλωσης.
Σε απόλυτους αριθμούς ο τζίρος του λιανεμπορίου ανήλθε περίπου στα 16,16 δισ. ευρώ, εκ των οποίων σχεδόν τα 10 δις. αφορούν τρόφιμα, οχήματα και καύσιμα.
Σε σύγκριση με το τελευταίο τρίμηνο του 2024, που περιλαμβάνει όμως και τις χριστουγεννιάτικες αγορές, έχουμε βουτιά στην κατανάλωση, με μείωση τζίρου -16,6% (έναντι -15,9% το 2024).
Ψωνίζουν από τα καλάθια
Τα ανησυχητικά σημάδια όμως προκύπτουν από αλλού: Καταρχάς πάνω από τους μισούς κλάδους του λιανεμπορίου (οι 27 από τους 43 που καταγράφει η ΕΛΣΤΑΤ), σημείωσαν ετήσια μείωση τζίρου, ως και -14,6%. Σε τριμηνιαία βάση σχεδόν όλες οι κατηγορίες λιανικών καταστημάτων είχαν βουτιά στο τζίρο τους, ως και -55%.
Αλλά και από τις κατηγορίες που είχαν αύξηση τζίρου, οι δύο κλάδοι με τη μεγαλύτερη ανάπτυξη ήταν τα μεταχειρισμένα είδη σε καταστήματα, με 30,7% και τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα-ενδύματα-υποδήματα σε υπαίθριες αγορές.
Αυτό δείχνει ότι τα ελληνικά νοικοκυριά, πιεσμένα από την παρατεταμένη ακρίβεια, στρέφονται σε φθηνότερα προϊόντα για τις πιο ελαστικές δαπάνες (ρούχα, παπούτσια, λευκά είδη), ψωνίζοντας κυριολεκτικά από τα καλάθια.
Τα άπειρα ρουχάδικα, με μεταχειρισμένα ρούχα, πολλές φορές τριμμένα και πολυφορεμένα, εκτοπίζουν σταδιακά τα μικρά καταστήματα της γειτονιάς. Αντίστοιχα, οι πάγκοι της λαϊκής και των πανηγυριών, που πουλάνε ως επί το πλείστον χαμηλής ποιότητας κινέζικα είδη ένδυσης-υπόδησης ή σπιτιού, «κόβουν» πελάτες από τα πιο ποιοτικά καταστήματα της γειτονιάς.
Παπούτσι (όχι) από τον τόπο σου
Παρά τις προσφορές των χειμερινών εκπτώσεων, τα περισσότερα εξειδικευμένα καταστήματα όχι μόνο δεν κατάφεραν να επωφεληθούν, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις είχαν και σημαντική μείωση τζίρου. Η πλέον χαρακτηριστική όλων είναι τα καταστήματα παπουτσιών, με ετήσια μείωση τζίρου -7,2%.
Ειδικά για τα καταστήματα υποδημάτων, ίσως σε μεγαλύτερο βαθμό από τα ρούχα, ο ανταγωνισμός έρχεται και από το εξωτερικό, από πλατφόρμες διαδικτυακών πωλήσεων που έχουν την έδρα τους εκτός Ελλάδας και έχουν «σαρώσει» την αγορά.
Ο αργός θάνατος του μικρομεσαίου εμποράκου
Το δεύτερο ανησυχητικό σημάδι αφορά τις μικρομεσαίες εμπορικές επιχειρήσεις, που ανήκουν στη λεγόμενη «ραχοκοκαλιά» της ελληνικής οικονομίας.
Στο σύνολο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του τομέα λιανικού εμπορίου, ο κύκλος εργασιών το πρώτο τρίμηνο του 2025 ανήλθε σε 9.226.900 χιλ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση 2,1% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2024 που είχε διαμορφωθεί σε 9.426.419 χιλ. ευρώ.
Στο σύνολο των μικρομεσαίων επιχειρήσεων του τομέα λιανικού εμπορίου, χωρίς τους κλάδους οχημάτων, τροφίμων και καυσίμων, ο κύκλος εργασιών το πρώτο τρίμηνο του 2025 ανήλθε σε 4.232.508 χιλ. ευρώ, σημειώνοντας μείωση 1,1% σε σχέση με το πρώτο τρίμηνο του 2024 που είχε διαμορφωθεί σε 4.277.589 χιλ. ευρώ.
Αναδιανομή της πίτας υπέρ των μεγάλων
Η τάση μείωσης του τζίρου των μικρομεσαίων καταστημάτων είναι διαρκής και έντονη, και αντανακλά την αναδιανομή της πίτας της κατανάλωσης υπέρ των μεγαλύτερων παικτών.
Τα σούπερ μάρκετ είναι ανάμεσα στους κατεξοχήν ευνοημένους, αφού είδαν αύξηση τζίρου κατά 3,9% το πρώτο τρίμηνο του 2025 σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 2024, με συνολικό κύκλο εργασιών περίπου 4,37 δισ. ευρώ. .
Οι καταναλωτές όχι μόνο περιορίζουν τις λιγότερο επείγουσες δαπάνες, για να αγοράσουν τρόφιμα και είδη πρώτης ανάγκης, αλλά κόβουν και τις επισκέψεις στον μανάβη, τον χασάπη, ακόμα και τον φούρναρη της γειτονιάς.
Είναι ενδεικτικό ότι σχεδόν όλες οι κατηγορίες ειδικευμένων καταστημάτων τροφίμων είχαν μείωση τζίρου: Τα οπωροπωλεία -5,9%, κρεοπωλεία -3,5%, τα αρτοποιεία -2,7%. Καθώς το ίδιο διάστημα όλες οι παραπάνω κατηγορίες τροφίμων είχαν αξιοσημείωτες ανατιμήσεις, ο μειωμένος τζίρος σημαίνει μεγάλη πτώση του όγκου πωλήσεων.
Όσο για τις υπόλοιπες αγορές που «κόψαμε» για να βγει ο μήνας, αφορούν μεταξύ άλλων καταστήματα πώλησης κινητών τηλεφώνων και άλλων ηλεκτρονικών καταναλωτικών ειδών (-14,6%), λευκά είδη (-3,7%), στα καταστήματα πώλησης χαλιών (-4,8%), στα καταστήματα πώλησης ειδών υπόδησης (-7,2%). Η υποχώρηση των πωλήσεων σε αυτές τις κατηγορίες λιανικής ή έστω η στασιμότητα, όπως στα είδη ένδυσης όπου σημειώθηκε οριακή αύξηση του τζίρου (0,4%),
Αθέμιτος ανταγωνισμός;
Η ραγδαία εξάπλωση των καταστημάτων με μεταχειρισμένα είδη, έχει προβληματίσει τους λιανέμπορους, ιδίως στο χώρο της ένδυσης, που υφίστανται και την πιο ασφυκτική πίεση.
Πριν λίγες μέρες ο Εμπορικός Σύλλογος Αθηνών απηύθυνε και επισήμως αίτημα στη ΔΙΜΕΑ να ασχοληθεί με το θέμα, υποστηρίζοντας ότι αντιμετωπίζουν αθέμιτο ανταγωνισμό.
Τώρα που η ΔΙΜΕΑ καταργείται ως έχει και ενσωματώνεται στον νέο φορέα που θα δημιουργηθεί, προφανώς θα κουβαλήσει στο νέο της χαρτοφυλάκιο και το καθήκον του ελέγχου της αγοράς των μεταχειρισμών.
Αξίζει να σημειωθεί ότι τα μεταχειρισμένα ρουχάδικα, τα οποία η γενιά Ζ προτιμά να τα αποκαλεί «θριφτάδικα» (από το thrift store), προσελκύουν πλέον νεότερες ηλικίες που έχουν βαρεθεί τη «γρήγορη μόδα» και προσπαθούν να δημιουργήσουν το δικό τους στυλ, με λίγα χρήματα.
