Την ώρα που βρισκόμαστε εν μέσω καλοκαιριού και δεν είναι κάτι παράταιρο οι υψηλές θερμοκρασίες, ένας… τρόμος και ένας πανικός επικρατεί τις τελευταίες ημέρες για το επερχόμενα θερμό κύμα, το οποίο χαρακτηρίζεται ως καύσωνας και βαφτίστηκε «Κλέων».
Οι υψηλές θερμοκρασίες που αναμένονται σε συνδυασμό με την ιδιαίτερα αυξημένη επικινδυνότητα για πυρκαγιές φέρνουν εφιαλτικές σκέψεις στο μυαλό.
Την ίδια στιγμή, έντονες είναι οι συστάσεις μετεωρολόγων και γιατρών προς τους πολίτες (και ειδικά τις ευπαθείς ομάδες) να προσέχουν τις μετακινήσεις τους και την υγεία τους.
Η «αισιοδοξία» του Μαρουσάκη
Ο μετεωρολόγος Κλέαρχος Μαρουσάκης έκανε μια νεότερη προσέγγιση του ισχυρού κύματος ζέστης, επισημαίνοντας και «κάποια αισιόδοξα στοιχεία», όπως ανέφερε σε ανάρτησή του, ενώ επεσήμανε ότι σε γενικότερη απομακλιμάκωση, φαίνεται να οδηγούμαστε προς τις 20 Ιουλίου.
Ποια είναι όμως αυτά τα αισιόδοξα στοιχεία;
«Με το ισχυρό κύμα ζέστης να βρίσκεται προ των πυλών της χώρας μας, φαίνεται να οδηγούμαστε προς το τέλος αυτής της εβδομάδας.
Ένα κύμα ζέστης για το οποίο μιλάμε κάμποσα 24ωρα σε βαθμό τέτοιο ώστε να νομίζουν αρκετοί ότι βρισκόμαστε ήδη σε συνθήκες καύσωνα.
Γι’ αυτό τον λόγο καλό είναι να ξεκαθαρίσουν κάποια σημεία του όλου θέματος γιατί πραγματικά διακρίνω έναν έντονο πανικό με όσους τουλάχιστον προσωπικά έρχομαι σε επικοινωνία.
1. Πρόκειται για ένα ισχυρό κύμα ζέστης το οποίο θα δώσει αρκετά υψηλές μέγιστες θερμοκρασίες (μια ενδεικτική τιμή θα μπορούσε να είναι οι 41 με 43 βαθμοί κελσίου).
Ταυτόχρονα όμως εμφανίζονται και κάποια αισιόδοξα στοιχεία όπως:
– Οι θερμοκρασίες νωρίς το πρωί θα πέφτουν αρκετά με εξαίρεση τα μεγάλα αστικά κέντρα. Στον πρώτο μας χάρτη μπορείτε να έχετε μια γενική εικόνα για τις θερμοκρασίες που προβλέπονται νωρίς το πρωί του Σαββάτου, ενώ στον δεύτερο χάρτη μας τις μέγιστες για την ίδια ημέρα το μεσημέρι.
– Τα ποσά σχετικής υγρασίας θα κυμαίνονται σε χαμηλά επίπεδα άρα και η δυσφορία. Σαφώς στα μεγάλα αστικά κέντρα θα είναι πιο επιβαρυμένη η κατάσταση μιας και οι θερμοκρασίες νωρίς το πρωί θα είναι σε υψηλά επίπεδα ιδιαίτερα από Παρασκευή και στη συνέχεια.
– Η διάρκεια αυτής της έντονης κατάστασης δεν δείχνει να είναι ιδιαίτερα μεγάλη. Ήδη από την Κυριακή θα μπορούμε να μιλάμε για μια σταδιακή αποκλιμάκωση του έντονου αυτού φαινομένου η οποία θα εξελιχθεί περαιτέρω στις αρχές της άλλης εβδομάδας.
Η δυτική Ελλάδα παρόλα αυτά θα αντιμετωπίσει πιο υψηλές θερμοκρασίες μιας και θα βρίσκεται πιο κοντά στην πολύ θερμή αυτή αέρια μάζα, ενώ ταυτόχρονα δεν θα δέχεται την ευεργετική επίδραση του μελτεμιού.
– Σε γενικότερη απομακλιμάκωση της όλης κατάστασης φαίνεται να οδηγούμαστε προς τις 20 του μήνα, οπότε και η δυτική Ελλάδα να πάρει βαθιές ανάσες δροσιάς.
– Ένα επίσης θετικό σημείο είναι ότι μέχρι και τώρα δεν είχαμε αντιμετωπίσει κάποιο έντονο και οργανωμένο κύμα ζέστης. Αυτό σημαίνει ότι δεν έχει συσσωρευτεί μεγάλη ποσότητα θερμότητας σε κτίρια, τσιμέντα κτλ.
– Το μελτεμάκι μέσα στο Αιγαίο αλλά και τα ανατολικά ηπειρωτικά θα λειτουργήσει ευεργετικά όπως επίσης και ο μηχανισμός της θαλάσσιας αύρας, σε παραθαλάσσιες περιοχές, κάτι που φαίνεται και στον τελευταίο μας χάρτη.
2. Ισχυρά κύματα ζέστης έχουμε αντιμετωπίσει αρκετές φορές στο παρελθόν. Μετά όμως και το φονικό κύμα καύσωνα (πραγματικού καύσωνα όμως), το 1987 η χώρα μας εμφανίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό θωρακισμένη. Αυτό αποδείχτηκε και στα διαδοχικά κύματα καύσωνα το 2021 που θύμισαν σε πολύ μεγάλο βαθμό την ένταση του καύσωνα του 1987. Ποιο ήταν το πρόβλημα το 2021 όμως? Οι καταστροφικές πυρκαγιές! Κι εκεί είναι που θα πρέπει να προσέξουμε στον μέγιστο βαθμό.
Καλό υπόλοιπο ημέρας σε όλες και όλους!»
Λαγουβάρδος: «Κατάσταση πολύ δύσκολη και πολύ επικίνδυνη για την υγεία»
Ο διευθυντής Ερευνών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών Κώστας Λαγουβάρδος μίλησε στην ΕΡΤ για τις προσεχείς ημέρες και έκρουσε το καμπανάκι του κινδύνου για τις υψηλές θερμοκρασίες το ερχόμενο επταήμερο, ενώ συνέστησε προσοχή.
«Θα είναι ένα πολύ ζεστό τριήμερο, με πολύ υψηλές θερμοκρασίες σε όλη τη χώρα και στην Κρήτη – κυρίως στις νοτιότερες περιοχές. Από την Κυριακή θα ξεκινήσει μια σταδιακή πτώση των θερμοκρασιών, όχι όμως πολύ μεγάλη. Τα στοιχεία μας δείχνουν ότι και στις αρχές της ερχόμενης εβδομάδας θα έχουμε αρκετή ζέστη, όχι στην ένταση του τριημέρου Παρασκευής, Σαββάτου Κυριακής, αλλά σε επίπεδα καύσωνα, δηλαδή πάνω από τους 37 βαθμούς», είπε αρχικά, προσθέτοντας ότι αυτές οι καιρικές συνθήκες δείχνουν «να έχουν μια εμμονή», αλλά διευκρίνισε ότι «είναι παρακινδυνευμένη η πρόγνωση πέραν του επταημέρου».
Συνέστησε στους πολίτες μεγάλη προσοχή και εκτίμησε ότι η προσεχής Παρασκευή θα έπρεπε να είναι αργία:
«Μιλάμε για μια κατάσταση πολύ δύσκολη και πολύ επικίνδυνη για την υγεία και το τριήμερο χρειάζεται πάρα πολλή προσοχή ειδικά για τα ευάλωτα τμήματα του πληθυσμού. Η Παρασκευή κατά τη γνώμη μου θα έπρεπε να είναι αργία. Δε μπορεί να κυκλοφορούν τόσοι πολλοί άνθρωποι, ιδιαίτερα στις μεγάλες πόλεις, με αυτές τις συνθήκες που περιμένουμε από την Παρασκευή και μετά. Είναι ο πρώτος καύσωνας του καλοκαιριού, μιλάμε για θερμοκρασίες στις οποίες δεν είμαστε συνηθισμένοι. Έχει αποδειχθεί ότι οι θερμοκρασίες αυτές αυξάνουν την θνησιμότητα. Ο καύσωνας είναι ο πιο μεγάλος φυσικός κίνδυνος που σχετίζεται με τον καιρό, επομένως δεν πρέπει να τον υποτιμούμε».
Ο δεκάλογος της προστασίας μας
Τον δεκάλογο για την αποφυγή των επιπτώσεων στην υγεία από τον επερχόμενο καύσωνα συνοψίζει η καθηγήτρια Θεραπευτικής, Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής της Ιατρικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστήμιου Αθηνών, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου:
- Βρισκόμαστε σε χώρους σκιερούς και αποφεύγουμε τις άσκοπες μετακινήσεις.
- Αποφεύγουμε τη βαριά σωματική εργασία και ντυνόμαστε με ελαφριά ρούχα. Χρησιμοποιούμε γυαλιά ηλίου και καπέλο.
- Ελαχιστοποιούμε τη χειρωνακτική εργασία σε εξωτερικούς χώρους.
- Καταναλώνουμε πολύ νερό και ελαφριά γεύματα.
- Αποφεύγουμε την υπερκατανάλωση αλκοόλ, καφεΐνης ή ζάχαρης.
- Δεν αφήνουμε ποτέ ένα παιδί ή ένα κατοικίδιο μέσα σε ένα αυτοκίνητο γιατί αναπτύσσονται γρήγορα υψηλές θερμοκρασίες στο εσωτερικό του.
- Όταν έχουμε βρεθεί σε χώρο με υψηλή θερμοκρασία καλό είναι να ακολουθήσει ένα χλιαρό μπάνιο.
- Η τηλεργασία μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερες δυνατότητες αποφυγής υψηλών θερμοκρασιών, που μπορεί να υπάρχουν ειδικά κατά τη μετακίνηση.
- Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται σε τρεις κατηγορίες: Άτομα άνω των 60 ετών, βρέφη και άτομα με νοσηρότητες, που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή.
- Επειδή υπάρχει ο κίνδυνος αφυδάτωσης και θερμοπληξίας, τα πρώτα επικίνδυνα σήματα ότι κάτι δεν πάει καλά είναι η αδυναμία, η ζαλάδα, η ναυτία και ο πονοκέφαλος, αλλά και ο πυρετός.
- Αφυδάτωση. Με τον ιδρώτα χάνονται πολλά υγρά μαζί με απαραίτητα μέταλλα, όπως νάτριο και κάλιο. Χρειάζεται μετάβαση σε δροσερό μέρος και η λήψη ενός πόσιμου διαλύματος ενυδάτωσης, π.χ. με αλάτι και ζάχαρη. Οι σοβαρές περιπτώσεις χρειάζονται επείγουσα φροντίδα, συμπεριλαμβανομένων ενδοφλέβιων υγρών.
- Θερμοπληξία. Σε αυτήν την περίπτωση δεν μπορεί να ελεγχθεί η θερμοκρασία του σώματος. Το δέρμα γίνεται ζεστό και ξηρό. Το άτομο μπορεί να έχει γρήγορο σφυγμό, ναυτία και πονοκέφαλο. Αν αφεθεί χωρίς θεραπεία μπορεί να προκαλέσει επιληπτικές κρίσεις, κώμα και μπορεί να είναι απειλητική κατάσταση για τη ζωή.
- Ηλιακό έγκαυμα. Το γυμνό δέρμα καίγεται εάν εκτεθεί πολύ στον ήλιο, ειδικά σε υψηλές θερμοκρασίες. Μπορεί να γίνει κοκκινωπό, επώδυνο και ζεστό στην αφή. Εάν είναι σοβαρό το έγκαυμα, μπορεί να έχει φουσκάλες. Μακροπρόθεσμα, το ηλιακό έγκαυμα αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του δέρματος. Η αποτροπή των ηλιακών εγκαυμάτων γίνεται με ρούχα, καπέλα και αντηλιακό με δείκτη προστασίας τουλάχιστον 30.
Οτιδήποτε προσέξουμε εκτός φυσιολογικού, καλό είναι να απευθυνθούμε σε έναν ειδικό ή στον οικογενειακό γιατρό.
Οκτώ συμβουλές για τις ευπαθείς ομάδες και ιδιαίτερα τους καρδιοπαθείς
Το καλοκαίρι καταγράφεται αύξηση των καρδιαγγειακών συμβάντων. Βάση διεθνών καταγραφών οι νοσηλείες λόγω καρδιαγγειακών συμβάντων αυξάνονται κατά 6-10% και ο κίνδυνος αιφνίδιου θανάτου διπλασιάζεται. Όσο μεγαλύτερη είναι η θερμοκρασία τόσο μεγαλύτερος είναι ο καρδιαγγειακός κίνδυνος με τα περισσότερα καρδιαγγειακά επεισόδια να παρατηρούνται σε θερμοκρασίες μεταξύ 35 και 43 βαθμών Κελσίου.
Τις επόμενες ημέρες αναμένονται στη χώρα μας υψηλές θερμοκρασίες και ένα παρατεταμένο «κύμα» καύσωνα. Με αυτά τα δεδομένα, οι ευπαθείς ομάδες και ιδιαίτερα οι καρδιοπαθείς πρέπει να ακολουθήσουν συγκεκριμένα μέτρα προστασίας, όπως αναφέρει ο Γεράσιμος Σιάσος, πρόεδρος της Ιατρικής Σχολής ΕΚΠΑ, καθηγητής Καρδιολογίας, Γ’ Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Νοσοκομείο «Η ΣΩΤΗΡΙΑ».
Πώς οι υψηλές θερμοκρασίες επιβαρύνουν τους καρδιοπαθείς
Όταν η θερμοκρασία περιβάλλοντος είναι υψηλή, οι προσαρμοστικοί μηχανισμοί για τη διατήρηση της φυσιολογικής θερμοκρασίας του σώματος οδηγούν σε αυξημένο καρδιακό έργο. Ο οργανισμός σε συνθήκες υψηλής θερμοκρασίας ενεργοποιεί τους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς προκειμένου να αποβάλλει την περίσσεια θερμότητας.
Συγκεκριμένα:
- Αυξάνεται η καρδιακή συχνότητα (ταχυκαρδία) με σκοπό να αυξηθεί η καρδιακή παροχή και να καλυφθούν οι αυξημένες απαιτήσεις του οργανισμού.
- Ενεργοποιούνται οι ιδρωτοποιοί αδένες για να αποβληθεί η θερμότητα μέσω της εξάτμισης.
- Προκαλείται αγγειοδιαστολή στα αγγεία του δέρματος, ώστε να αποβληθεί η θερμότητα.
- Η συχνότητα άλλα και το βάθος της αναπνοής αυξάνονται για την αποβολή του θερμού αέρα.
Αυτές οι προστατευτικές μεταβολές επιβαρύνουν το καρδιαγγειακό σύστημα, ιδιαίτερα για τους ασθενείς με προϋπάρχουσα καρδιακή νόσο και οριακή ισορροπία της καρδιακής λειτουργίας.
Ποια συμπτώματα μπορεί να μας προειδοποιήσουν ώστε να αναζητήσουμε ιατρική βοήθεια
Οι υψηλές θερμοκρασίες του περιβάλλοντος μπορεί να προκαλέσουν:
- Αδυναμία
- Εξάντληση
- Κράμπες
- Θερμοπληξία. Αυτή η απειλητική κατάσταση εμφανίζεται μετά από παρατεταμένη έκθεση στον ήλιο, κυρίως σε περιόδους καύσωνα και εκδηλώνεται με απότομη αύξηση της θερμοκρασίας του σώματος (> 40-41°C), έντονο αίσθημα δίψας, ξηρότητα και ερυθρότητα δέρματος, συγχυτική συμπεριφορά, ακόμα και με σπασμούς και απώλεια συνείδησης-κώμα.
Επιπλέον, σε περιόδους καύσωνα μπορούν να εμφανιστούν συμπτώματα οποιασδήποτε προϋπάρχουσας υποκείμενης καρδιακής νόσου όπως:
- Θωρακική δυσφορία/άλγος
- Δύσπνοια
- Αίσθημα παλμών
- Ζάλη
- Απώλεια συνείδησης
Στην περίπτωση εμφάνισης οποιουδήποτε από τα ανωτέρω συμπτώματα, ο ασθενής θα πρέπει να αναζητήσει άμεσα ιατρική βοήθεια από καρδιολόγο.
Τι πρέπει να κάνουν οι ευπαθείς ομάδες στον καύσωνα
Σύμφωνα με τις οδηγίες της Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας, ασθενείς με υποκείμενη καρδιακή νόσο, όπως στεφανιαία νόσο, καρδιακή ανεπάρκεια, βαλβιδοπάθειες, μυοκαρδιοπάθειες, πνευμονική υπέρταση, θα πρέπει να λαμβάνουν τα ακόλουθα μέτρα:
- Αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο και των μετακινήσεων κατά τις ώρες υψηλής ακτινοβολίας (12:00-16:00). Διατήρηση της θερμοκρασίας του σώματος με συχνά, χλιαρά ντους. Επιλογή κατάλληλου ρουχισμού (ελαφρύς, ανοιχτόχρωμος ρουχισμός).
- Αποφυγή της βαριάς σωματικής εργασίας και της υπερβολικής άσκησης.
- Αποφυγή μεγάλων γευμάτων. Η επαφή με το νερό της θάλασσας πρέπει να γίνεται σταδιακά και να έχουν μεσολαβήσει τουλάχιστον 2 ώρες από το τελευταίο γεύμα.
- Παραμονή σε δροσερό χώρο, κατά προτίμηση αεριζόμενο με φρέσκο αέρα ή σε κλιματιζόμενες αίθουσες.
- Κατανάλωση άφθονων υγρών (έως 1.5-2 λίτρα). Οι ασθενείς με καρδιακή ανεπάρκεια οφείλουν να ελέγχουν τακτικά το σωματικό βάρος τους για την αποφυγή πιθανής συστηματικής συμφόρησης από την αυξημένη χορήγηση υγρών.
- Περιορισμός στην κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών και καφεΐνης, καθώς επιτείνουν την αφυδάτωση.
- Κατανάλωση άφθονων φρούτων και λαχανικών, πλούσιων σε νερό (π.χ. πεπόνι, ροδάκινο, αγγούρι, ντομάτες κ.λπ.)
- Τροποποίηση της φαρμακευτικής αγωγής μετά από επικοινωνία με τον καρδιολόγο. Πιθανότατα απαιτείται η μείωση της δοσολογίας ή και της συχνότητας χορήγησης των αντιυπερτασικών φαρμάκων, ειδικότερα επί εμφάνισης συμπτωμάτων όπως αδυναμία, ζάλη. Πιθανή μείωση της δόσης της διουρητικής αγωγής ιδιαίτερα σε περίπτωση υπότασης, αδυναμίας, σύγχυσης, ζάλης. Η τροποποίηση της διουρητικής αγωγής πρέπει να γίνεται υπό τακτικό έλεγχο της αρτηριακής πίεσης και του σωματικού βάρους.
Η προσοχή, λοιπόν, των συμπολιτών μας που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες είναι απαραίτητη. Επιβεβλημένη, επίσης, είναι η επικοινωνία με τον καρδιολόγο επί εμφάνισης συμπτωμάτων (δυσφορία/άλγος, δύσπνοια, αίσθημα παλμών, ζάλη κ.λπ.) για τη βέλτιστη ρύθμιση της αγωγής και την πρόληψη των δυσάρεστων επιπτώσεων της υψηλής θερμοκρασίας περιβάλλοντος στο καρδιαγγειακό, καταλήγει ο κ. Σιάσος.
