Η εικόνα μοιάζει παράδοξη: η Κίνα, γνωστή για το τεράστιο αποτύπωμα κατανάλωσης και παραγωγής αποβλήτων, βρίσκεται αντιμέτωπη με… έλλειψη σκουπιδιών. Σύμφωνα με δημοσίευμα των Financial Times, οι κινεζικές μονάδες αποτέφρωσης απορριμμάτων, που αναπτύχθηκαν ραγδαία την τελευταία δεκαετία, δεν βρίσκουν πλέον αρκετή πρώτη ύλη για να λειτουργήσουν.
Πώς δημιουργήθηκε το πρόβλημα; Την τελευταία δεκαετία το Πεκίνο επένδυσε σε περισσότερες από 1.000 μονάδες αποτέφρωσης, καλύπτοντας πλέον πάνω από το 50% της παγκόσμιας ισχύος στην καύση απορριμμάτων για παραγωγή ηλεκτρισμού. Ο στόχος ήταν διπλός: αφενός η μείωση της ρύπανσης από τις χωματερές, αφετέρου η ενίσχυση του ενεργειακού μείγματος με «εγχώριο καύσιμο» που στηρίζεται στη διαχείριση αποβλήτων.
Ωστόσο, δύο παράγοντες ανέτρεψαν τον σχεδιασμό: η πτώση γεννήσεων και ο σταδιακός περιορισμός του πληθυσμού, σε συνδυασμό με επιβράδυνση της κατανάλωσης. Το αποτέλεσμα είναι θεαματική μείωση του παραγόμενου όγκου οικιακών απορριμμάτων.
Η έλλειψη απορριμμάτων είναι σε κάποιο βαθμό «θύμα της επιτυχίας»: η Κίνα έχει προχωρήσει σε πολιτικές όπως αυστηρούς κανόνες ανακύκλωσης, περιορισμό της πλαστικής συσκευασίας και αποθάρρυνση υπερκατανάλωσης. Όμως αυτή η μετάβαση, θετική για το περιβάλλον, στερεί την αναγκαία «καύσιμη ύλη» για έναν ενεργειακό τομέα που στηρίζεται στην ύπαρξη σκουπιδιών.
Η κατάσταση οδηγεί σε μια παράδοξη ιδέα: η Κίνα –που απαγόρευσε το 2018 την εισαγωγή ξένων σκουπιδιών κατηγορώντας τη Δύση ότι ξεφόρτωνε τα απορρίμματά της– σήμερα εξετάζει το ενδεχόμενο να τα δεχθεί ξανά για να τροφοδοτήσει τις ενεργειακές της μονάδες.
Πολλές προεκτάσεις
Αν συμβεί, θα είναι μια εντυπωσιακή ανατροπή με πολλαπλές προεκτάσεις:
Περιβαλλοντικές: Η μεταφορά απορριμμάτων διασχίζοντας ωκεανούς επιβαρύνει τις συνολικές εκπομπές άνθρακα, ενώ η αποτέφρωση ξένων αποβλήτων δημιουργεί νέους κινδύνους ρύπανσης.
Γεωπολιτικές: Ενδέχεται να ξανανοίξει η «πίσω πόρτα» για τη διάθεση απορριμμάτων χωρών του ανεπτυγμένου κόσμου, κυρίως της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής, που αναζητούν συνεχώς διεξόδους διαχείρισης.
Οικονομικές: Το Πεκίνο θα μπορούσε να δημιουργήσει μια νέα αγορά, μετατρέποντας ακόμη και τα απορρίμματα σε μοχλό κερδοφορίας.
Η Κίνα βρίσκεται σήμερα ανάμεσα σε δύο πραγματικότητες: Από τη μία, η στρατηγική για ενεργειακή ανεξαρτησία μέσω καύσης απορριμμάτων λειτούργησε ως προσωρινή λύση. Από την άλλη, ο περιορισμός σκουπιδιών λόγω δημογραφίας και πιο «πράσινων» επιλογών δείχνει ότι αυτό το μοντέλο δεν έχει μέλλον.
Η συζήτηση πλέον μετατοπίζεται στο πώς η χώρα θα ανακατανείμει τις τεράστιες υποδομές αποτέφρωσης –ενδεχομένως προσανατολίζοντάς τες προς εναλλακτικά καύσιμα ή ενισχύοντας ακόμη περισσότερο την ανακύκλωση.
Η «έλλειψη σκουπιδιών» στην Κίνα δεν είναι μόνο ενεργειακό ζήτημα, αλλά και ένα μήνυμα παγκόσμιου χαρακτήρα: ακόμη και τα απορρίμματά μας, κάποτε αδιαμφισβήτητη πληγή του πλανήτη, μπορεί να εξελιχθούν σε σπάνιο πόρο που διαπραγματεύεται σε διεθνές επίπεδο.
