Για την κυριαρχία της Κίνα στις σπάνιες γαίες καυχήθηκε πρόσφατα ο επικεφαλής ενός από τους μεγαλύτερους εξορύκτες σπάνιων γαιών της Κίνας, λέγοντας στους επενδυτές ότι οι δυτικές προσπάθειες να αποδυναμώσουν την κυριαρχία του Πεκίνου είναι καταδικασμένες να αποτύχουν.
Οι διεθνείς αγορές θα παραμείνουν εξαρτημένες από την αλυσίδα εφοδιασμού σπάνιων γαιών της Κίνας στο άμεσο μέλλον», είπε συγκεκριμένα ο Xigang Zhang, επικεφαλής της Rising Nonferrous Metals Share, θυγατρικής ενός από τους δύο κρατικούς γίγαντες των σπάνιων γαιών της χώρας, ο οποίος προειδοποίησε για τη φιλοδοξία της Κίνας: «Οι τεχνολογικές μας πρόοδοι θα εδραιώσουν την ισχύ της Κίνας στον καθορισμό των τιμών των σπάνιων γαιών».
Σε αυτό το πλαίσιο, και γνωρίζοντας οι ΗΠΑ, η Ευρώπη και η Ιαπωνία ότι η Κίνα κρατάει στα χέρια της το ισχυρό χαρτί των σπάνιων γαιών, των τόσο κρίσιμων για την παγκόσμια βιομηχανία, από smartphones έως ηλεκτρικά οχήματα και μαχητικά αεροσκάφη, προσπαθούν να αναπτύξουν μια αλυσίδα εφοδιασμού εκτός Κίνας για τα ορυκτά και τους μαγνήτες.
Δύσκολος ο ανταγωνισμός
Την ίδια στιγμή, όπως γράφουν οι FT, οι αναλυτές και οι ειδικοί στον κλάδο συμφωνούν σε γενικές γραμμές με την εκτίμηση του Zhang: το σπάσιμο της κυριαρχίας της Κίνας θα είναι δύσκολη.
Το Πεκίνο έχει εδραιώσει τη θέση του ως ο παραγωγός με το χαμηλότερο κόστος σε κάθε στάδιο της αλυσίδας αξίας των σπάνιων γαιών, χάρη σε δεκαετίες κρατικού σχεδιασμού και στρατηγικών εξαγορών.
Η επιρροή της Κίνας στις σπάνιες γαίες έχει παίξει καθοριστικό ρόλο στις παγκόσμιες εμπορικές διαπραγματεύσεις: έχει ασκήσει ελέγχους στις εξαγωγές για να εξασφαλίσει παραχωρήσεις από την Ουάσινγκτον, ενώ η πρόεδρος της Κομισιόν Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει κατηγορήσει το Πεκίνο για ένα «πρότυπο κυριαρχίας, εξάρτησης και εκβιασμού».
Η ροή των σπάνιων γαιών έχει ξαναρχίσει από τότε που αμερικανοί και ευρωπαίοι αξιωματούχοι επεσήμαναν ελλείψεις, αλλά τα εμπορικά δεδομένα και οι έρευνες δείχνουν ότι το Πεκίνο διαχειρίζεται αυστηρά τις εξαγωγές με στόχο να αποτρέψει τη συσσώρευση αποθεμάτων στο εξωτερικό.
Διπλός στόχος
Παρά τον ασφυκτικό έλεγχο που ασκεί στις σπάνιες γαίες -ελέγχοντας πλήρως το 70% της εξόρυξης, το 90% του διαχωρισμού και της επεξεργασίας και το 93% της κατασκευής μαγνητών- το Πεκίνο έχει επίσης διατηρήσει γενικά τις τιμές αρκετά χαμηλές ώστε να αποθαρρύνει νέους ανταγωνιστές. Αυτό αποτελεί μάθημα για μια σειρά στρατηγικών αλυσίδων εφοδιασμού και δείχνει πόσο δύσκολο θα είναι για τη Δύση να ανταγωνιστεί την Κίνα.
«Δεν κάνουν στροφή και δεν περιορίζουν την παραγωγή για να αυξήσουν τις τιμές — αντίθετα χρησιμοποιούν αυτήν την κυριαρχία στην αγορά για να διατηρήσουν την μόχλευση και στη συνέχεια να οπλίσουν αυτούς τους πόρους», δήλωσε η Gracelin Baskaran, ειδικής σε θέματα κρίσιμων ορυκτών στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών. «Δεν πρόκειται μόνο για σπάνιες γαίες — είναι μια ιστορία που αναπαράγεται σε όλα τα εμπορεύματα», πρόσθεσε με έμφαση.
Η ιστορία
Η κυριαρχία της Κίνας στον κλάδο είχε προβλεφθεί πριν από δεκαετίες, όταν ο τότε κινέζος ηγέτης Ντενγκ Σιαοπίνγκ είχε προειδοποιήσει: «Η Μέση Ανατολή έχει πετρέλαιο, η Κίνα έχει σπάνιες γαίες».
Η εξόρυξη άνθισε τη δεκαετία του 1990, εν μέρει χάρη στις χαλαρές περιβαλλοντικές ρυθμίσεις που επέτρεψαν την ελεύθερη επέκταση. Χιλιάδες ανθρακωρύχοι στη βόρεια Εσωτερική Μογγολία εξήγαγαν ελαφρές σπάνιες γαίες, ενώ στον Νότο, μικροί φορείς εκμετάλλευσης χρησιμοποιούσαν χημική έκπλυση και υπαίθριες λίμνες για να απομονώσουν βαρύτερα στοιχεία από πλούσια σε άργιλο κοιτάσματα.
Καθώς οι ανταγωνιστές έβαλαν λουκέτο, η Κίνα έθεσε ως στόχο την άνοδο στην αλυσίδα αξίας προχωρώντας στην παραγωγή μαγνητών σπάνιων γαιών.
Δύο κρατικά χρηματοδοτούμενες εταιρείες, η China Nonferrous Metals Industry Corp και η Beijing San Huan New Materials —που τότε διοικούνταν από τους γαμπρούς του Ντενγκ Σιαοπίνγκ- συνεργάστηκαν με αμερικανούς επενδυτές το 1995 για να αγοράσουν το τμήμα μαγνητών της GM, Magnequench, και το εργοστάσιό της στην Ιντιάνα.
Στη συνέχεια, η Magnequench απέκτησε το τμήμα σπάνιων γαιών της γαλλικής κατασκευάστριας μαγνητών Ugimag, η οποία είχε επίσης εργοστάσιο στην Ιντιάνα. Μέχρι το 2004, οι γραμμές παραγωγής και των δύο εγκαταστάσεων στις ΗΠΑ είχαν κλείσει, αμερικανοί εργαζόμενοι απολύθηκαν και τα μηχανήματα μεταφέρθηκαν σε εργοστάσια στις κινεζικές πόλεις Tianjin και Ningbo.
Το Πεκίνο χρησιμοποίησε επίσης φορολογικές πολιτικές και ποσοστώσεις εξαγωγών για να δυσκολέψει τους ξένους κατασκευαστές μαγνητών να ανταγωνιστούν τους κινέζους παραγωγούς.
Μέχρι το 2010, οι δύο εναπομείναντες αμερικανοί κατασκευαστές μαγνητών είχαν κλείσει, αδυνατώντας να ανταγωνιστούν τους κινέζους παραγωγούς.
Συγκλονισμένη από το ανεπίσημο εμπάργκο σπάνιων γαιών της Κίνας στην Ιαπωνία την ίδια χρονιά, η ιαπωνική βιομηχανία άρχισε να δημιουργεί αποθέματα. Έχει επίσης καταβάλει εκτεταμένες προσπάθειες για την ανακύκλωση σπάνιων γαιών από μεταχειρισμένα προϊόντα, όπως μαγνήτες που βρίσκονται στα υβριδικά Toyota Prius.
Εν τω μεταξύ, οι κινεζικές αρχές έθεσαν σιγά σιγά τη βιομηχανία υπό κρατικό έλεγχο, κλείνοντας ή ενοποιώντας χιλιάδες ορυχεία σε δύο μεγάλες κρατικές επιχειρήσεις, την China Northern Rare Earth (Group) High-Tech Co και την China Rare Earth Group, τη μητρική εταιρεία της Rising Nonferrous Metals Share Co. του Zhang.
Ενώ ετίθεντο σε λειτουργία ανταγωνιστικές εταιρείες εξόρυξης στις ΗΠΑ και στην Αυστραλία, το Πεκίνο αύξησε τις ποσοστώσεις παραγωγής, διατηρώντας χαμηλές τις τιμές παρά την αυξανόμενη ζήτηση από την ακμάζουσα βιομηχανία ηλεκτρικών οχημάτων και περιορίζοντας τα κέρδη τόσο για τις δυτικές όσο και για τις κινεζικές εξορυκτικές ομάδες.
Οι προσπάθειες της Δύσης
Και παρά τις χαμηλές αποδόσεις, οι κρατικά υποστηριζόμενες ομάδες σπάνιων γαιών της Κίνας συνέχισαν να επενδύουν παρά τις χαμηλές αποδόσεις, καταφέροντας σήμερα να επωφελούνται από την τεράστια κλίμακα και την τεχνολογική πρωτοπορία σε στάδια όπως η επεξεργασία σπάνιων γαιών, την οποία το Πεκίνο έχει απαγορεύσει να μοιράζεται στο εξωτερικό.
Τον Ιούνιο, οι χώρες της G7 ανακοίνωσαν την πρόθεσή τους να διερευνήσουν έναν μηχανισμό καθορισμού προτύπων, ο οποίος σύμφωνα με αναλυτές θα μπορούσε μια μέρα να χρησιμοποιηθεί για να περιορίσει τους εξαιρετικά φθηνούς μαγνήτες σπάνιων γαιών της Κίνας.
Η Ουάσινγκτον προχώρησε ένα βήμα παραπέρα τον Ιούλιο, εγγυώμενη ένα κατώτατο όριο τιμών για την MP Materials με έδρα το Λας Βέγκας, δεσμευόμενη να αγοράσει νεοδύμιο-πρασεοδύμιο σε περίπου διπλάσια τιμή αγοράς. Δεσμεύτηκε επίσης να αγοράσει όλους τους μαγνήτες από μια μελλοντική εγκατάσταση στις ΗΠΑ.
Αλλά ο Γκάρεθ Χατς, ιδρυτής της εταιρείας Έρευνας Τεχνολογικών Υλικών, αμφισβητεί τη ζήτηση για μαγνήτες υψηλότερης τιμής, εκτός από τον αμυντικό τομέα.
«Το σύνθημα των περισσότερων δυτικών εταιρειών ήταν πάντα το “χαμηλότερο κόστος με οποιοδήποτε κόστος”», είπε. «Γιατί να αγοράσουν από έναν παραγωγό υψηλότερου κόστους εάν υπάρχουν διαθέσιμες εναλλακτικές λύσεις χαμηλότερου κόστους;»
Πηγή ΟΤ
