Η κλίμακα της επανάστασης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Κίνα είναι σχεδόν αδύνατο να κατανοηθεί από τον ανθρώπινο νου. Μέχρι το τέλος του περασμένου έτους, η χώρα είχε εγκαταστήσει 887 γιγαβάτ ηλιακής ενέργειας, σχεδόν το διπλάσιο από το συνολικό ποσό της Ευρώπης και της Αμερικής. Ο Economist γράφει για την πράσινη επανάσταση της Κίνας, χωρίς να συνυπολογίσει την -επίσης καθαρή- πυρηνική ενέργεια.
Οι 22 εκατομμύρια τόνοι χάλυβα που χρησιμοποιήθηκαν για την κατασκευή νέων ανεμογεννητριών και ηλιακών πάνελ το 2024 θα ήταν αρκετοί ώστε να χτίζεται μια γέφυρα σαν του Γκόλντεν Γκέιτ κάθε εργάσιμη ημέρα κάθε εβδομάδας εκείνου του έτους. Χονδρικά 220.
Η Κίνα παρήγαγε 1.826 τεραβατώρες αιολικής και ηλιακής ηλεκτρικής ενέργειας το 2024, πέντε φορές περισσότερη από την ενέργεια που περιέχεται και στα 600 πυρηνικά όπλα της. Στο πλαίσιο του ψυχρού πολέμου, το χαρακτηριστικό μέτρο μιας «υπερδύναμης» ήταν ο συνδυασμός της ηπειρωτικής έκτασης και ενός πυρηνικού οπλοστασίου που απειλούσε τον κόσμο.
Η συνένωση της τεράστιας παραγωγικής ικανότητας της Κίνας και της αδηφάγου όρεξής της για άφθονη, φθηνή, εγχώρια παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια αξίζει να θεωρηθεί με παρόμοιο τρόπο που αλλάζει τον κόσμο. Έχουν κάνει την Κίνα ένα νέο είδος υπερδύναμης: μια υπερδύναμη που χρησιμοποιεί καθαρή ηλεκτρική ενέργεια σε πλανητική κλίμακα.
Πιο φθηνή ενέργεια σε άφθονη ποσότητα
Ως αποτέλεσμα, η Κίνα αναδιαμορφώνει τις ενεργειακές προοπτικές του κόσμου, τη γεωπολιτική του και την ικανότητά του να περιορίσει τις καταστροφικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Ο κύριος λόγος για τον οποίο οι χώρες δεν έχουν ακόμη απανθρακοποιήσει τις οικονομίες τους είναι επειδή δεν διαθέτουν τα μέσα για να το πράξουν. Και αυτό είναι που διορθώνει η Κίνα.
Παρέχει στον κόσμο ολοένα και μεγαλύτερες ποσότητες καθαρής ενέργειας σε τιμές φθηνότερες από οποιαδήποτε άλλη εναλλακτική λύση, συμπεριλαμβανομένου του άνθρακα και του φυσικού αερίου. Η Κίνα μπορεί να παράγει σχεδόν ένα τεραβάτ ανανεώσιμης ενέργειας σε ένα χρόνο. Αυτό αρκεί για να τροφοδοτήσει με ενέργεια περισσότερες από 300 μεγάλες πυρηνικές μονάδες.
Η δυναμική που δημιούργησε όλη αυτή την παραγωγική ικανότητα απέχει πολύ από το να εξαντληθεί. Η τεράστια ζήτηση της Κίνας – παράγει το ένα τρίτο της ηλεκτρικής ενέργειας του κόσμου – καλύπτεται από μια ολοένα και πιο αποδοτική παραγωγή, η οποία καθιστά το τελικό προϊόν όλο και φθηνότερο.
Αυτό με τη σειρά του, της επιτρέπει να καλύψει ακόμη μεγαλύτερη ζήτηση, και ούτω καθεξής. Οι επιδοτήσεις που άρχισαν να δημιουργούν αυτόν τον θετικό κύκλο είναι όλο και λιγότερο καίριες, μάλιστα, πολλές από αυτές καταργούνται.
Η Κίνα έχει ήδη πιάσει ή υπερβεί τους στόχους που είχε θέσει η ίδια για την καταπολέμηση της Κλιματικής Αλλαγής
Χάρη σε αυτή την ικανότητα —και στην τάση να θέτει εύκολα στόχους— η Κίνα έχει υπερβεί, ή είναι σε πορεία να υπερβεί, τις περισσότερες από τις δεσμεύσεις που έχει αναλάβει στο πλαίσιο της Σύμβασης-Πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή από την υπογραφή της Συμφωνίας του Παρισιού πριν από δέκα χρόνια.
Οι πολιτικοί, οι διαπραγματευτές, οι ομάδες πίεσης και οι συνοδοί που θα συγκεντρωθούν στη Βραζιλία για την σύνοδο της Σύμβασης-πλαίσιο του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, θα το κάνουν σε ένα πλαίσιο που διαμορφώνεται από τις τελευταίες δεσμεύσεις της Κίνας να υπερδιπλασιάσει την ικανότητα της χώρας σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και να επιτύχει μια μέτρια αλλά ποσοτικοποιημένη μείωση των εκπομπών έως το 2035. (Και οι δύο στόχοι ενδέχεται να ξεπεραστούν.)
Εξίσου σημαντικό είναι το γεγονός ότι η Κίνα εξάγει την επανάστασή της στον υπόλοιπο κόσμο. Η σημερινή κυβέρνηση των ΗΠΑ απορρίπτει τις ανανεώσιμες τεχνολογίες. Στην Ευρώπη, η βιομηχανία υποβαθμίζεται και οι ψηφοφόροι εξεγείρονται ενάντια στις δαπανηρές πράσινες πολιτικές.
Ωστόσο, είναι στις αναπτυσσόμενες χώρες που θα κερδηθεί ή θα χαθεί ο αγώνας κατά της κλιματικής αλλαγής και είναι ακριβώς εκεί που οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας της Κίνας θα κάνουν τη μεγαλύτερη διαφορά.
Ο ρόλος της Κίνας ως υπεύθυνης υπερδύναμης
Η Κίνα κερδίζει πλέον περισσότερα χρήματα από την εξαγωγή πράσινης τεχνολογίας από ό,τι η Αμερική από την εξαγωγή ορυκτών καυσίμων. Αυτή η τάση θα συνεχιστεί απλώς και μόνο επειδή οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας είναι φθηνές. Αν αμφιβάλλετε για την ελκυστικότητά τους, μετρήστε τους ηλιακούς συλλέκτες στις στέγες του Πακιστάν.
Το έργο που επιτελεί η Κίνα για τη μείωση των εκπομπών στο εσωτερικό της – φθηνότερες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, άφθονη αποθήκευση που καθιστά τις ΑΠΕ ουσιαστικά χρήσιμες, καλύτερες αγορές ηλεκτρικής ενέργειας, μακρές γραμμές μεταφοράς και κάθε είδους σχετική τεχνογνωσία – θα είναι όλο και πιο σχετικό και εμπορεύσιμο πέρα από τα σύνορά της.
Αυτή η μηχανή κατά των εκπομπών ρύπων λειτουργεί με βάση το ατομικό συμφέρον. Η χρήση καθαρότερης τεχνολογίας σε τρίτες χώρες μειώνει τους κλιματικούς κινδύνους για την Κίνα, καθώς συμβάλλει στη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών. Ταυτόχρονα, αποφέρει οικονομικά οφέλη.
Για πολλά χρόνια, τα οικονομικά και κλιματικά συμφέροντα των χωρών θεωρούνταν συχνά αντικρουόμενα, ενθαρρύνοντας τους «τζαμπατζήδες», οι οποίοι επιδιώκουν τα οφέλη της επιβράδυνσης της κλιματικής αλλαγής, αποφεύγοντας ταυτόχρονα το κόστος της. Σήμερα, τα οικονομικά και κλιματικά κίνητρα του μεγαλύτερου κατασκευαστή στον κόσμο και πολλών από τις εξαγωγικές αγορές του ευθυγραμμίζονται όλο και περισσότερο.
Οι ΑΠΕ ως κύρια μορφή ενέργειας παρά ως συμπλήρωμα του άνθρακα
Η ιδέα ενός μέλλοντος με χαμηλές εκπομπές άνθρακα που βασίζεται στη βιομηχανική ικανότητα της Κίνας προκαλεί ανησυχίες. Από τη μία πλευρά, η Κίνα εξακολουθεί να φαίνεται απρόθυμη να εγκαταλείψει τον άνθρακα όσο γρήγορα θα μπορούσε.
Αν δεσμευόταν ολόψυχα να αναδιαμορφώσει την υποδομή του δικτύου της και τις αγορές ενέργειας της και να θέσει μια τιμή στις εκπομπές άνθρακα, θα μπορούσε να μεταβεί από τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως συμπλήρωμα του συστήματος της χώρας που βασίζεται στον άνθρακα, στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας ως μέσο για την κατάργηση του άνθρακα.
Για τον υπόλοιπο κόσμο, την Δύση δηλαδή, το θέμα που προκαλεί ανησυχία είναι η ασφάλεια. Η μονοκομματική Κίνα, υπό την απεριόριστη ηγεσία του Σι Τζινπίνγκ, είναι καταπιεστική στο εσωτερικό της και αδίστακτα εγωιστική στο εξωτερικό, όπως σκιαγραφεί ο Economist την ματιά της Δύσης.
Ο τρόπος με τον οποίο εκμεταλλεύεται τα πλεονεκτήματά της, όπως αυτά που έχει δημιουργήσει στον τομέα της προμήθειας σπάνιων γαιών και άλλων κρίσιμων ορυκτών, καθιστά τρομακτική την προοπτική να εξαρτάται κανείς από αυτήν για οτιδήποτε έχει αξία.
Ο αέρας και ο ήλιος δεν στερεύουν, τα ορυκτά καύσιμα είναι ευάλωτα σε πιέσεις
Η Κίνα μπορεί να διασκεδάσει αυτές τις ανησυχίες μεταφέροντας μεγαλύτερα τμήματα της παραγωγικής της βάσης και της σχετικής τεχνολογίας σε εταιρείες στις οποίες επενδύει αλλού. Το να παγιδεύει φτωχές χώρες στο χρέος, όπως έχει κάνει η πρωτοβουλία «Μια Ζώνη, Ένας Δρόμος» σε ορισμένα μέρη, μόνο βλάπτει τις δικές της εμπορικές προοπτικές.
Ωστόσο, οι ανησυχίες της εποχής των ορυκτών καυσίμων – ότι κάποιος, κάπου, θα κλείσει την παροχή – δεν ισχύουν για τις τεχνολογίες που, μόλις εγκατασταθούν, παράγουν ενέργεια ανεξάρτητα από το τι έχουν να πουν οι κατασκευαστές τους. Τα ηλιακά πάνελ δεν μπορούν να υπονομευθούν με τον τρόπο που μπορεί να υπονομευθούν τα τσιπ πυριτίου.
Τα οφέλη από κάτι τέτοιο θα είναι τεράστια. Αν και η πιθανότητα μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε τέτοιο βαθμό ώστε να περιοριστεί η αύξηση της παγκόσμιας θερμοκρασίας σε μόλις 1,5 °C —όπως συμφωνήθηκε στο Παρίσι— είναι πλέον μακρινή, η ηλιακή και η αιολική ενέργεια προσφέρουν την καλύτερη ελπίδα για τον περιορισμό της περαιτέρω αύξησης.
Και ακόμη και αν η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί προτεραιότητα κάποιου, θα πρέπει να ενθουσιάζει η προοπτική της φθηνής, άφθονης, καθαρής ενέργειας και η υπόσχεσή της να βελτιώσει τη ζωή δισεκατομμυρίων ανθρώπων στις αναπτυσσόμενες χώρες. Ο κόσμος χρειάζεται αυτό που έχει να προσφέρει η Κίνα. Και πρέπει να το δεχτεί.
