Ο κόσμος βρίσκεται βυθισμένος σε ένα κύμα ακροδεξιού λαϊκισμού, ενώ η κοινωνική πρόνοια υποβαθμίζεται προκαλώντας ακριβώς αυτή τη λαϊκή οργή που οδηγεί τους πολίτες, συχνά, στον εξτρεμισμό.
Η τεχνολογική διαταραχή – τεχνητή νοημοσύνη, αλγόριθμοι, μέσα κοινωνικής δικτύωσης, ψεύτικες ειδήσεις και ψεύτικα στοιχεία – δημιουργεί το τέλειο έδαφος για τους εκφραστές της ακροδεξιάς. Αναπτύσσουν συναισθηματική ρητορική, προσφέροντας γρήγορες, απλές απαντήσεις σε πολύπλοκα προβλήματα και προκλήσεις – ρητορική που αναζητά αποδιοπομπαίους τράγους, συνήθως ευάλωτες ομάδες, πάνω στους οποίους να διοχετεύει όλους τους φόβους, τις απογοητεύσεις και τις ανασφάλειες. Αυτοί μπορεί να είναι μετανάστες, γυναίκες ή ΛΟΑΤΚΙ άτομα – έχουμε γίνει μάρτυρες αμέτρητων παραδειγμάτων στην παγκόσμια πολιτική σκηνή τα τελευταία χρόνια.
Ο προοδευτισμός πρέπει να ανταποκριθεί με μεγαλύτερη σταθερότητα και δύναμη από ποτέ, υπογραμμίζεται σε ανάλυση του Social Europe. Η απάντηση σε αυτό το αντιδραστικό κύμα περιλαμβάνει όχι μόνο την προστασία των όσων πετύχαμε, αλλά και την προώθηση του κοινωνικού κράτους, τη βελτίωση των υλικών συνθηκών που απολαμβάνουν οι πολίτες, ώστε η ίδια η πρόοδος να χρησιμεύσει ως εμβόλιο ενάντια στην επικίνδυνη ρητορική της ακροδεξιάς.
Η προοδευτική κυβέρνηση του Πέδρο Σάντσεθ έχει «βυθιστεί» σε αυτό το καθήκον, χρησιμεύοντας ως φάρος για άλλες σοσιαλδημοκρατικές χώρες στη διεθνή σκηνή. Τα διεθνή μέσα μαζικής ενημέρωσης επικροτούν όλο και περισσότερο την εξαιρετική απόδοση της ισπανικής οικονομίας: ρεκόρ ανάπτυξης, αναγνώριση της Ισπανίας ως κινητήρια δύναμη πίσω από την ευρωπαϊκή οικονομία και κατάταξή της από τον Economist ως της οικονομίας με τις καλύτερες επιδόσεις στον κόσμο. Όλα αυτά τα άρθρα υπογραμμίζουν τα κλειδιά της επιτυχίας της Ισπανίας – κλειδιά που έρχονται σε έντονη αντίθεση με τον ακροδεξιό λόγο.
Οι πυλώνες της επιτυχίας της Ισπανίας
Πρώτον, ξεχωρίζει η διπλή πράσινη και ψηφιακή μετάβαση. Η δέσμευση για τα ευρωπαϊκά κονδύλια, την οποία διαπραγματεύτηκε ο Σάντσεθ, επέτρεψε στην Ισπανία να υιοθετήσει μια θεμελιωδώς διαφορετική προσέγγιση από την οικονομική κρίση του 2011, όταν οι περικοπές ήταν η μόνη απάντηση. Ένα στα τρία ευρώ πηγαίνει τώρα στην ψηφιοποίηση, με στόχο να οδηγήσει αυτό τον μετασχηματισμό ως μια γνήσια εθνική δέσμευση που δημιουργεί προστιθέμενη αξία.
Όσον αφορά την πράσινη μετάβαση, το αυξημένο ποσοστό ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο ενεργειακό μείγμα, η πτώση των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας και τα υψηλά επίπεδα επενδύσεων τοποθετούν την Ισπανία σε ηγετική θέση – προσελκύοντας διπλάσιες επενδύσεις από την Γερμανία, την Ιταλία και την Γαλλία μαζί.
Δεύτερον, η μεταρρύθμιση της αγοράς εργασίας επέφερε διαρθρωτικές αλλαγές. Προηγουμένως, μία στις δέκα συμβάσεις ήταν μόνιμες – τώρα είναι μία στις δύο. Τα ποσοστά εγγραφής στην κοινωνική ασφάλιση και τα επίπεδα ανεργίας έχουν φτάσει στα καλύτερά τους από την κρίση του 2008. Σε αυτό προστίθενται η αύξηση του κατώτατου μισθού και η προστασία των συντάξεων που συνδέονται με το κόστος ζωής.
Τρίτον, η διαχείριση της μετανάστευσης έχει αποδείξει, σε αντίθεση με τη λαϊκιστική ρητορική, ότι η Ισπανία έχει σήμερα περισσότερες θέσεις εργασίας από ποτέ, τα χαμηλότερα ποσοστά εγκληματικότητας εδώ και δεκαετίες και περίπου το 95% του μεταναστευτικού πληθυσμού της σε κανονική απασχόληση. Ενάντια στην κλιματική άρνηση και τον φιλελευθερισμό, «ο καθένας για τον εαυτό του», η πραγματικότητα προσφέρει εμπειρική απόδειξη ότι αυτές οι πολιτικές δεν είναι μόνο πιο δίκαιες αλλά και οικονομικά κερδοφόρες.
Κλειδί στην ανάκαμψη η κοινωνική ασπίδα
Η ανάπτυξη ολόκληρης αυτής της ατζέντας σε ένα πλαίσιο που χαρακτηρίζεται από κρίσεις καθιστά αυτά τα επιτεύγματα ακόμη πιο αξιέπαινα. Τα τελευταία επτά χρόνια, ολόκληρος ο πλανήτης αντιμετώπισε ην κρίση του COVID-19 που παρέλυσε τις οικονομίες μας και δοκίμασε την ανθεκτικότητα του ισπανικού μοντέλου, αποδεικνύοντας πως η ανάπτυξη μιας κοινωνικής ασπίδας ήταν το κλειδί για την ταχεία ανάκαμψη της χώρας.
Η ίδια προσέγγιση πέτυχε κατά τη διάρκεια της πληθωριστικής και ενεργειακής κρίσης που προέκυψε από την εισβολή στην Ουκρανία. Για άλλη μια φορά, μια κοινωνική ασπίδα και οι διαπραγματεύσεις στις Βρυξέλλες οδήγησαν στην ιβηρική λύση, η οποία μείωσε το ενεργειακό κόστος και έλεγξε τον πληθωρισμό.
Η επιτακτική ανάγκη να προχωρήσουμε
Αν θέλουμε, λοιπόν, να διατηρήσουμε τις δημοκρατίες μας και το κράτος πρόνοιας, δεν αρκεί η διατήρηση αυτού που υπάρχει – η πρόοδος γίνεται πιο απαραίτητη από ποτέ.
Η προώθηση του δικαιώματος στη στέγαση – το κύριο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν οι περισσότεροι Ευρωπαίοι, συμπεριλαμβανομένων ημών των Ελλήνων – αντιπροσωπεύει τη μεγάλη πρόκληση που αντιμετωπίζει και η Ισπανία. Ο πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ έχει δεσμευτεί να κάνει τη στέγαση τον πέμπτο πυλώνα του κράτους πρόνοιας, κάτι που απαιτεί τεράστια προσπάθεια από όλες τις διοικήσεις: το κράτος, τις αυτόνομες κοινότητες και τις τοπικές αρχές.
Η έγκριση του πρώτου νόμου περί στέγασης του κράτους σηματοδότησε ένα σημαντικό βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Πόλεις που το εφαρμόζουν, όπως η Βαρκελώνη, έχουν αποδείξει ότι η χώρα βρίσκεται στο σωστό δρόμο, αλλά πρέπει να είναι πιο φιλόδοξη και να δεσμευτεί για την κατασκευή κοινωνικών κατοικιών, διασφαλίζοντας ότι δεν θα χάσει ποτέ το προστατευόμενο καθεστώς.
Αυτό το μοντέλο, των κοινωνικών κατοικιών που εφάρμοσε η Πορτογαλία, αλλά και πόλεις της Ισπανίας, να υπενθυμίσουμε ότι το έχει αναδείξει επανειλημμένως το ΠΑΣΟΚ του Νίκου Ανδρουλάκη, με το Μαξίμου να απαντά πως δεν συμφέρει οικονομικά και δεν λύνει το πρόβλημα…
Υπερασπίζεσαι καλύτερα τη δημοκρατία όταν δεν μένεις ακίνητος
Μια άλλη βασική συζήτηση αφορά στη μείωση των ωρών εργασίας και τη μετατροπή ενός μοντέλου όπου οι πολίτες εργάζονται για να ζήσουν και όχι για να εργάζονται. Η εφαρμογή τεχνολογιών όπως η Τεχνητή Νοημοσύνη (AI), που μπορεί να αυξήσει την παραγωγικότητά μας, παρέχει μια ευκαιρία που πρέπει να αδράξουμε όλοι.
Όσο για την Ισπανία πρέπει να συνεχίσει να προωθεί το αποκεντρωμένο και επιχειρηματικό της μοντέλο, την εγγύτητά της με τους πολίτες, τη βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών, την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής, την πρόοδο στη βιώσιμη κινητικότητα και την υιοθέτηση της τεχνολογίας με ανθρωπιστική προοπτική.
Αυτός είναι ο δρόμος της προόδου που προσπαθεί να ακολουθήσει σήμερα η Ισπανία, καθοδηγούμενη από μια σοσιαλιστική κυβέρνηση, η οποία δηλώνει αποφασισμένη να μην αφήσει κανέναν πίσω. Σε ένα κόσμο όπου οι αντιδραστικές δυνάμεις υπόσχονται να γυρίσουν το ρολόι πίσω, η εμπειρία της Ισπανίας αποδεικνύει ότι η καλύτερη υπεράσπιση της δημοκρατίας δεν βρίσκεται στο να μείνεις ακίνητος, αλλά στο να προχωρήσεις με τόλμη προς τα εμπρός.
