Εκτός του ότι πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον -κατά προβλέψεις- πιο ζεστό Ιούλιο των τελευταίων ετών, η χώρας μας έχει έρθει αντιμέτωπη και με μια ανησυχητική αύξηση των κρουσμάτων κορονοϊού, με τα νέα περιστατικά να ξεπερνούν σημαντικά τα επίπεδα του αντίστοιχου μήνα πέρυσι.
Αυτή η επιδείνωση της κατάστασης, που καταγράφεται στα επίσημα δεδομένα, φέρνει ξανά στο προσκήνιο την ανάγκη για ενίσχυση των μέτρων προστασίας και εμβολιασμού. Οι υγειονομικές αρχές και οι ειδικοί παρακολουθούν στενά την εξέλιξη της επιδημίας, προσπαθώντας να κατανοήσουν τους λόγους πίσω από την αύξηση και να διαμορφώσουν στρατηγικές για την αποτροπή μιας περαιτέρω επιδείνωσης της κατάστασης.
Παρόλο που η συχνότητα του long covid έχει μειωθεί σημαντικά, μαζί με τα σοβαρά συμπτώματα της νόσου, το πρόβλημα παραμένει υπαρκτό και η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει την αναζήτηση για θεραπείες. Στην συνέντευξή της στο ραδιόφωνο του ΑΠΕ-ΜΠΕ και την Τάνια Μαντουβάλου, η παθολόγος-λοιμωξιολόγος και καθηγήτρια ΕΚΠΑ στη Γ’ Πανεπιστημιακή Παθολογική Κλινική του νοσοκομείου «Σωτηρία», Γαρυφαλλιά Πουλάκου, σημειώνει ότι τα αποτελέσματα των ερευνών είναι ελπιδοφόρα.
«Διαπιστώνοντας συγκεκριμένες ομάδες συμπτωμάτων [σ.σ. φαινότυπους] έχουμε αναγνωρίσει τους μηχανισμούς που τα προκαλούν και με αυτό τον τρόπο, έχουν σχεδιαστεί κλινικές δοκιμές με ερευνητικά φάρμακα. Δηλαδή, υπάρχουν γκρουπ συμπτωμάτων που εκφράζονται σε κάθε ασθενή. Ένα από τα συνήθη γκρουπ είναι από το γαστρεντερικό μαζί με συμπτώματα νευρογνωσιακά [σ.σ. η λεγόμενη ομίχλη]. Φαίνεται ότι αυτά έχουν έναν μηχανισμό, με τον οποίο ο ιός από το έντερο επικοινωνεί με το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα. Ένα άλλο γκρουπ συμπτωμάτων είναι η κόπωση μαζί με ευρήματα από την καρδιά, πχ ταχυκαρδίες».
Στην κλινική της, όπως λέει η κ. Πουλάκου, «τρέχει» μία μελέτη, η οποία απευθύνεται σε μία άλλη ομάδα συμπτωμάτων που αφορούν στο αναπνευστικό (βήχας, κόπωση κατά την άσκηση και ευρήματα στην αξονική τομογραφία θώρακος). Αυτοί οι ασθενείς «μπαίνουν» σε ένα φάρμακο που οι γιατροί το έχουν χρησιμοποιήσει και έχει εγκριθεί για την οξεία covid λοίμωξη. Σύμφωνα με την ειδικό, απαιτείται τουλάχιστον ένα εξάμηνο για να έχουν οι ερευνητές μία προκαταρκτική ματιά στα αποτελέσματα. «Από τον τρόπο όμως, που έχει στηθεί η κλινική μελέτη και βασίζεται σε συγκεκριμένες ενδείξεις, πιστεύουμε ότι θα έχουμε θεραπευτικό αποτέλεσμα». Πρόκειται για διεθνή πολυκεντρική μελέτη που γίνεται υπό την ομπρέλα του Ελληνικού Ινστιτούτου Μελέτης της Σήψης, και συμμετέχουν αρκετές κλινικές πανεπιστημιακών και μη Νοσοκομείων από την Ελλάδα, καθώς επίσης και κέντρα του εξωτερικού.
Τι συμβαίνει με τις long covid περιπτώσεις
Οι προσελεύσεις για long covid-19 στα ιατρεία μας έχουν μειωθεί, αλλά δεν έχουν μηδενιστεί, αναφέρει σε άλλο σημείο της συνέντευξης της η κ. Πουλάκου: «Το εντυπωσιακό είναι ότι ένα μικρό ποσοστό από τους παλιούς ασθενείς μας, που απέκτησαν long covid από τις αρχικές παραλλαγές του κορονοϊού, υποφέρει ακόμα και μάλιστα, σε κάποιους επαναπυροδοτήθηκαν τα συμπτώματα, μετά από επόμενη νόσηση, με άλλες παραλλαγές. Σίγουρα μετά την έλευση της Όμικρον, δεν βλέπουμε τόσο πολύ κόσμο να έχει σοβαρά συμπτώματα long covid, όπως στις αρχικές φάσεις. Παρόλα αυτά, τα συμπτώματα που παρατηρούμε στους ασθενείς που τώρα έρχονται, είναι κόπωση, μυαλγίες και αδυναμία συγκέντρωσης. Έχει μειωθεί αρκετά ο κόσμος που παραπονιόταν για συμπτώματα από το αναπνευστικό με βήχα και πόνους στο θώρακα».
Η νέα παραλλαγή Covid-19 που προβληματίζει
Μια νέα παραλλαγή του κορονοϊού, με την ονομασία LB.1, κυκλοφορεί πλέον σε παγκόσμιο επίπεδο, προκαλώντας ανησυχίες σχετικά με τη δυνατότητα ταχείας εξάπλωσής του σε σύγκριση με τα προηγούμενα στελέχη. Αξιωματούχοι υγείας έχουν επιβεβαιώσει την παρουσία του LB.1 σε πολλές χώρες, αν και δεν έχει ακόμη ξεπεράσει τα κρούσματα άλλων παραλλαγών, όπως η JN.1 και τα συγγενικά της στελέχη KP.2 και KP.3 όσον αφορά τις νέες λοιμώξεις. Αυτές οι παραλλαγές, συμπεριλαμβανομένου του LB.1, έχουν προσελκύσει την προσοχή των ειδικών λόγω της μεταδοτικότητάς τους.
Σύμφωνα με το SBS News, η παραλλαγή LB.1, που μερικές φορές αναφέρεται ως D-FLiRT, παρουσιάζει μεταλλάξεις στην πρωτεΐνη spike, η οποία ενισχύει την ικανότητά της να αποφεύγει το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτό την καθιστά δυνητικά πιο μεταδοτική από ορισμένες άλλες παραλλαγές. Παρά το γεγονός αυτό, η LB.1 δεν έχει αποδειχθεί ότι είναι πιο σοβαρή από τους προκατόχους της. Σύμφωνα με το CDC, η LB.1 αντιπροσώπευε περίπου το 15% των πρόσφατων κρουσμάτων στις ΗΠΑ, ενώ η KP.2 και η KP.3 κυριαρχούσαν με 37% και 24% των νέων λοιμώξεων, αντίστοιχα.
Ο όρος D-FLiRT αναφέρεται σε συγκεκριμένες αλλαγές στην πρωτεΐνη spike του ιού, που επηρεάζουν την ανοσολογική αναγνώριση και τη μεταδοτικότητα. Αυτή η παραλλαγή, που εντοπίστηκε στις αρχές του 2024, συνεχίζει να παρακολουθείται στενά. Παρόλο που ο LB.1 θεωρείται πιο μεταδοτικός, τα υπάρχοντα αντιιικά και εμβόλια αναμένεται να παρέχουν κάποιο επίπεδο προστασίας, αν και ενδεχομένως μειωμένο.
Τα αυξημένα κρούσματα τον Ιούλιο του 2024
Για το δυναμικό παρόν που ξαναδίνει ο κορονοϊός, η καθηγήτρια Γαρυφαλλιά Πουλάκου αναφέρει ότι τις τελευταίες 20 ημέρες διαπιστώνεται αύξηση των κρουσμάτων στην κοινότητα, καθώς σχεδόν κάθε σπίτι έχει τουλάχιστον ένα νοσούντα με covid.
«Δεν ξέρουμε αν είναι η κορύφωση ακόμα. Η αίσθηση μου είναι ότι περίπου η ίδια ένταση θα διατηρηθεί και τον επόμενο μήνα. Ευτυχώς, στην πλειονότητα των περιστατικών, η νόσηση είναι ελαφρά. Και στο νοσοκομείο μας έχουν αυξηθεί πλέον οι εισαγωγές μας. Οι κλίνες covid, που τους τελευταίους μήνες είχαν μειωθεί στο ελάχιστο, (υπήρχαν μόνο δύο κλινικές για κρεβάτια covid) τώρα είναι σχεδόν πλήρεις και από ό,τι φαίνεται δεν επαρκούν. Οπότε σιγά σιγά όλες οι κλινικές αρχίζουν και νοσηλεύουν και περιστατικά covid σε κάποιους θαλάμους τους, προκειμένου να καλυφθεί η αυξανόμενη ζήτηση. Υπάρχουν στο νοσοκομείο και σοβαρές περιπτώσεις και φυσικά, και κάποιες διασωληνώσεις με νοσηλεία στη ΜΕΘ».
Σε τι οφείλεται η υψηλή μεταδοτικότητα
Όσον αφορά τη συμπτωματολογία των στελεχών FLiRT που τώρα κυκλοφορούν, η υπεύθυνη του post covid ιατρείου του «Σωτηρία», επισημαίνει ότι δεν κάνουν σοβαρή νόσηση, με τα συμπτώματα να είναι τα συνήθη (πονόλαιμος, μπούκωμα, λίγο πυρετός), και τα οποία περνούν εύκολα.
«Ωστόσο υπάρχει μία μειονότητα των ανθρώπων, (κυρίως ευπαθείς και περισσότερο όσοι έχουν συννοσηρότητες του καρδιαγγειακού) που εκδηλώνουν σοβαρή νόσο, και στους οποίους βλέπουμε πνευμονίες, που βλέπαμε στην αρχική φάση της πανδημίας, με πολλά διηθήματα και ανάγκη οξυγόνου. Ευτυχώς, στους περισσότερους αυτή η ανάγκη δεν κρατάει για πολλές ημέρες. Βεβαίως, τώρα πια, έχουμε και καλύτερα θεραπευτικά όπλα στα χέρια μας».
Στο ερώτημα αν η μεταδοτικότητα των τωρινών στελεχών είναι πολύ αυξημένη, όπως περιγράφεται, η κ. Πουλάκου απαντά: «Αυτά τα στελέχη έχουν λίγο παρά πάνω μεταδοτικότητα. Όμως, βλέπουμε οικογένειες, (στις οποίες κατά τη φάση της επώασης δεν τηρούνται μέτρα) και νοσούν ένας ή δύο και όχι ολόκληρη η οικογένεια. Ως εκ τούτου και η ενδοοικογενειακή μετάδοση δεν ισχύει 100%». Κάτι που όπως εξηγεί η καθηγήτρια έχει να κάνει με τις προηγούμενες νοσήσεις και το ιστορικό της υβριδικής ανοσίας. Δηλαδή «πόσα εμβόλια έχει κάνει ο καθένας και πόσο πρόσφατος είναι ο τελευταίος εμβολιασμός».
Το μοτίβο της νόσησης και η «θωράκιση» που προσφέρει ο εμβολιασμός
Και το ερώτημα που εύλογα προκύπτει είναι αν η νόσηση κάθε φορά μπορεί να μοιάζει με την προηγούμενη, ή να είναι διαφορετική. Είτε πιο βαριά, είτε πιο ελαφριά. «Δεν υπάρχει κάποιος κανόνας. Δηλαδή κάποιος που νόσησε την προηγούμενη φορά βαριά, δεν σημαίνει ότι θα νοσήσει βαριά και την επόμενη. Κατά κανόνα όταν έχουμε περάσει πρόσφατα covid, η επόμενη νόσηση αν είναι χρονικά κοντά, είναι ελαφρύτερη, γιατί διαθέτουμε ένα βαθμό αντισωμάτων που μας παρέχουν μία μικρή προστασία, η οποία εξασθενεί μέσα στο εξάμηνο. Οι τελευταίες παραλλαγές που επικρατούν τα τελευταία δύο χρόνια με την Όμικρον είναι πιο ήπιες και δεν αναμένεται να δούμε σοβαρές νοσήσεις στους κατά τα άλλα υγιείς».
Ανησυχείτε μήπως εμφανιστεί εκ νέου κάποιο πολύ «κακό» στέλεχος; Ή τα εμβόλια έχουν αποσοβήσει αυτό τον κίνδυνο, ερωτάται στη συνέχεια, η διακεκριμένη λοιμωξιολόγος. «Κατά τη γνώμη μου αποκλιμακώνεται αυτός ο φόβος. Θα ήταν έκπληξη να ξεπηδήσει κάποιο στέλεχος, τόσο κακό όσο το αρχικό. Και σίγουρα ο εμβολιασμός καλύπτει τις υπάρχουσες παραλλαγές. Άρα, στις ευπαθείς ομάδες που εξακολουθούν να εμβολιάζονται, βάσει συστάσεων, φαίνεται ότι υπάρχει μία ικανοποιητική προστασία».
Ωστόσο, υπάρχει και η επιστημονική άποψη ότι το τρέχον εμβόλιο δεν καλύπτει τα τωρινά στελέχη και μάλιστα, κάποιοι γιατροί συμβουλεύουν τον κόσμο να μην εμβολιαστεί τώρα, αλλά το φθινόπωρο με τα επικαιροποιημένα εμβόλια. Το επικαιροποιημένο εμβόλιο, δεν ξέρω κατά πόσο θα είναι πάρα πολύ διαφορετικό από το προηγούμενο, σχολιάζει η κ. Πουλάκου και συμπληρώνει: «Ο ΠΟΥ έχει ανακοινώσει ότι οι τρέχουσες παραλλαγές καλύπτονται σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό από το υπάρχον εμβόλιο. Άρα, οι άνθρωποι που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες και παρέβλεψαν τον εμβολιασμό τους, εφόσον θα μπουν σε συνθήκες διακοπών, συγχρωτισμού κλπ, είναι προτιμότερο να εμβολιαστούν ακόμα και τώρα, λαμβάνοντας βέβαια υπόψιν ότι χρειάζονται 15 – 20 ημέρες για να αναπτυχθούν αντισώματα».
