Πώς επηρεάζει η μακροζωία την οικονομία; Ποιες είναι οι επιπτώσεις της γήρανσης του πληθυσμού στη νομισματική πολιτική, τον πληθωρισμό, την αγορά εργασίας, τα συστήματα υγείας και ασφάλισης; Πώς σχετίζεται το δημογραφικό με τις δημοσιονομικές πιέσεις, το ΑΕΠ και την ανταγωνιστικότητα;
Απαντήσεις στα παραπάνω ερωτήματα δίνουν διακεκριμένοι εμπειρογνώμονες, οικονομολόγοι, εκπρόσωποι διεθνών οργανισμών (ΕΚΤ, ΔΝΤ, ΟΟΣΑ), κορυφαία στελέχη της κυβέρνησης και της αυτοδιοίκησης στο διήμερο συνέδριο «Εconomics Of Longevity and Aging», που ολοκληρώνεται αύριο 18 Ιουνίου.
Kαθώς το συνέδριο βρίσκεται σε εξέλιξη, σας μεταφέρουμε κάποια από τα πρώτα βασικά συμπεράσματα. Κοινή συνιστώσα στις τοποθετήσεις των ομιλητών και ομιλητριών ήταν ότι η γήρανση του πληθυσμού δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ως απειλή – που φέρνει μόνο κόστη και κινδύνους για την κοινωνία. Αντίθετα, όπως τονίστηκε στα πάνελ του συνεδρίου, η λεγόμενη «ασημένια οικονομία», που απευθύνεται στα άτομα μέσης και μεγαλύτερης ηλικίας, αποτελεί μια σημαντική ευκαιρία για την αγορά και την οικονομική ανάπτυξη.
Μια άλλη κοινή συνιστώσα στις τοποθετήσεις ήταν ότι όσο ζούμε περισσότερο, θα πρέπει να δουλεύουμε και περισσότερα χρόνια, γεγονός που από μόνο του δημιουργεί μια σειρά προκλήσεις. Αν κρίνουμε πάντως από ό,τι συμβαίνει σήμερα στην Ελλάδα, η «ενεργός γήρανση» είναι μάλλον εκβιασμός παρά επιλογή.
Οι συνταξιούχοι που επιστρέφουν στη δουλειά το κάνουν επειδή δεν μπορούν να επιβιώσουν με τις πενιχρές συντάξεις των 800 ευρώ (που είναι η μέση κύρια σύνταξη γήρατος σύμφωνα με τον ΕΦΚΑ). Παράλληλα αυξάνονται τα εργατικά ατυχήματα και δυστυχήματα με θύματα ηλικιωμένους, που κυριολεκτικά σκοτώνονται για το μεροκάματο.
O υπουργός Κ. Πιερρακάκης, στο βήμα του συνεδρίου για την μακροζωία και την οικονομία
Κυριάκος Πιερακκάκης: «Ζούμε μια επανάσταση μακροζωίας»
Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης συνέδεσε τις δημογραφικές αλλαγές με την τεχνολογία της «4ης βιομηχανικής επανάστασης». Συνέστησε στις νέες γενιές και τα παιδιά που γεννιούνται σήμερα να «σκέφτονται αλγοριθμικά» (ό,τι κι αν σημαίνει αυτό) και να «να είναι διατεθειμένα να επαναπροσδιορίσουν τον ρόλο τους κατά τη διάρκεια της ζωής τους».
Η αύξηση του προσδόκιμου ζωής σύμφωνα με τον υπουργό είναι συνδεδεμένη με το reskilling, δηλαδή την ανάγκη για συνεχή επανακατάρτιση των εργαζόμενων κατά τη διάρκεια του εργάσιμου βίου τους.
Έκανε λόγο για «επανάσταση μακροζωίας», στην οποία θα κερδίσει όποιος προσαρμοστεί ανάλογα – στην οικονομία, την εκπαίδευση, την εργασία, τη συνταξιοδότηση. Το πώς εννοεί την προσαρμογή στις νέες συνθήκες το απέδωσε με συγκεκριμένα παραδείγματα: Οι μνημονιακές αλλαγές στο συνταξιοδοτικό (περικοπές, αύξηση ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης), οι κυβερνητικές ρυθμίσεις που διευκολύνουν την παραμονή των συνταξιούχων στη δουλειά, η ίδρυση «μη κρατικών μη κερδοσκοπικών πανεπιστημίων». Τώρα πώς τα ιδιωτικά πανεπιστήμια συνδέονται με το δημογραφικό, μόνο ένας θεός της οικονομίας της αγοράς το ξέρει.
Ο επικεφαλής οικονομολόγος του ΟΟΣΑ Αλβέρο Περέιρα
Αλβάρο Περέιρα – ΟΟΣΑ: Γηράσκετε, αεί εργαζόμενοι
Ο επικεφαλής οικονομόλόγος του ΟΟΣΑ Αλβάρο Περέιρα, είπε ότι η γήρανση του πληθυσμού θα είναι απειλή μόνο αν δεν υπάρχει κατάλληλη προετοιμασία για τα νέα δεδομένα, σε τομείς όπως η υγεία, η εκπαίδευση, η αγορά εργασίας.
Παρουσίασε γραφήματα για την άνοδο του προσδόκιμου ζωής, που σε κάποιες χώρες φτάνει πλέον τα 80, 90 ως και 100 έτη, επισημαίνοντας ότι «οι άνθρωποι παραμένουν ενεργοί στην αγορά εργασίας για περισσότερο χρονικό διάστημα».
Αν όμως «δεν πείσουμε τον κόσμο να εργαστεί περισσότερο», υπάρχει κίνδυνος να μειωθεί το ΑΕΠ των χωρών με γηράσκοντα πληθυσμό. Ως χαρακτηριστικό παράδειγμα έφερε την Ισπανία, που αν δεν ληφθούν μέτρα το ΑΕΠ θα μειωθεί ως και 20% σε βάθος χρόνου.
Τέλος, συνδύασε τη γήρανση με την επιτάχυνση στην υιοθέτηση της τεχνολογίας. Ανέφερε ως παράδειγμα τα βιομηχανικά ρομπότ, που παράγονται μαζικά σε Ιαπωνία, Σιγκαπούρη και Νότια Κορέα, χώρες όπου ο πληθυσμός γηράσκει με τους ταχύτερους ρυθμούς. Σημείωσε, δε, ότι η τεχνητή νοημοσύνη θα αυξήσει την παραγωγικότητα στις κοινωνίες με γηράσκοντα πληθυσμό.
Άντριου Σκοτ, καθηγητής του London Business School, συνεργάτης του Centre for Economic Policy Research, μέλος του Ellison Institute of Technology.
Άντριου Σκοτ: Δεν αρκεί η μακροζωία χωρίς καλή υγεία
«Δεν αρκεί να ζούμε περισσότερο, πρέπει να παραμένουμε υγιείς περισσότερο», είπε ο καθηγητής του London Business School Άντριου Σκοτ, συνδέοντας τη μακροζωία με την υγεία.
Παρουσίασε τη νέα μακροοικονομική διάσταση της υγείας, σε κοινωνίες με ταχύτατα γηράσκοντα πληθυσμό.
Εστιάζοντας στις ηλικίες 50 έως 65 ετών, σημείωσε ότι η ενίσχυση της συμμετοχής στην εργασία αυτής της ηλικιακής ομάδας είναι καθοριστική για τη βιωσιμότητα των ασφαλιστικών και υγειονομικών συστημάτων.
Όπως είπε, η αξία ενός επιπλέον υγιούς έτους ζωής είναι μεγαλύτερη από την αξία ενός έτους ζωής χωρίς υγεία, και αυτή η διαφορά αυξάνεται με την ηλικία.
Με διάγραμμα κόστους–οφέλους εξήγησε πώς το αυξανόμενο προσδόκιμο ζωής καθιστά απαραίτητη την παράταση της εργασιακής συμμετοχής και τη μετατόπιση του ορίου συνταξιοδότησης.
Ιδιαίτερη έμφαση έδωσε στο «αθροιστικό όφελος της προληπτικής υγείας», τονίζοντας πως όσο νωρίτερα ξεκινά η επένδυση στην πρόληψη, τόσο μεγαλύτερη είναι η μακροπρόθεσμη απόδοση — ιδίως κοντά στην ηλικία των 65. Η συσχέτιση είναι άμεση: καλύτερη υγεία σημαίνει αυξημένη συμμετοχή στην αγορά εργασίας, υψηλότερα φορολογικά έσοδα, μειωμένες δημόσιες δαπάνες και συνολικά μεγαλύτερο ΑΕΠ.
- Το συνέδριο αποτελεί πρωτοβουλία του Centre for Economic Policy Research – Research Policy Network on Ageing and Longevity, του Κέντρου Κρήτης του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) για τη Δυναμική των Πληθυσμών , του Ellison Institue of Technology Oxford και του Οικονομικού Φόρουμ των Δελφών και τελεί υπό την ευγενική υποστήριξη της Τράπεζας της Ελλάδος και της Περιφέρειας Αττικής.
