Η μακροζωία και η καλή υγεία δεν είναι θέμα τύχης, αλλά αποτέλεσμα καθημερινών συνηθειών που υποστηρίζουν την καρδιά, τον εγκέφαλο και την υγεία του οργανισμού συνολικά. Σύμφωνα με ειδικούς, ο τρόπος που ζούμε, κινούμαστε και φροντίζουμε το σώμα μας μπορεί να καθορίσει τον κίνδυνο εμφάνισης χρόνιων παθήσεων, αλλά και τα χρόνια ζωής που θα περάσουμε πραγματικά υγιείς. Επιστημονικά δεδομένα δείχνουν ότι συγκεκριμένες απλές συμπεριφορές μπορούν να μειώσουν αισθητά τον κίνδυνο θανάτου, καρκίνου, άνοιας και καρδιακών προβλημάτων.
Ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να παρατείνετε την ζωή σας, σύμφωνα με καρδιολόγο
Μια μελέτη έδειξε ότι το χαμηλό επίπεδο φυσικής κατάστασης αποτελεί μεγαλύτερο παράγοντα κινδύνου θνησιμότητας μακροπρόθεσμα σε σχέση με άλλους παραδοσιακούς παράγοντες κινδύνου. Ο William Cornwell, διευθυντής αθλητικής καρδιολογίας στο Πανεπιστημιακό Κέντρο Anschutz του Κολοράντο, συνιστά καθημερινά σε ανθρώπους όλων των ηλικιών και όλων των επιπέδων φυσικής κατάστασης να ασκούνται. Άλλοι θέλουν να εντάξουν την άσκηση στη ζωή τους, ενώ άλλοι επιδιώκουν να βελτιστοποιήσουν το ήδη υπάρχον πρόγραμμα προπόνησής τους, με στόχο την καλύτερη υγεία.
Η άσκηση είναι το θεμέλιο της καλής υγείας
Όταν μιλάμε για ζωτικά σημεία, οι περισσότεροι σκέφτονται τον καρδιακό παλμό, την αρτηριακή πίεση, τη θερμοκρασία, τον ρυθμό αναπνοής και τα επίπεδα οξυγόνου στο αίμα. Ωστόσο, η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία (AHA) έχει προσθέσει και τη «φυσική κατάσταση» ως επιπλέον ζωτικό δείκτη, απαραίτητο για την αξιολόγηση της συνολικής υγείας και του κινδύνου εμφάνισης καρδιακών παθήσεων, καρκίνου και πρόωρου θανάτου.
Η φυσική κατάσταση αξιολογείται με διάφορους τρόπους, αλλά η πιο αξιόπιστη μέτρηση είναι η μέγιστη πρόσληψη οξυγόνου — γνωστή ως VO2 max — μέσω της καρδιοπνευμονικής δοκιμασίας. Η εξέταση αυτή πραγματοποιείται σε πολλά ιατρεία και κλινικές και προσφέρει πολύτιμα δεδομένα για την υγεία της καρδιάς, των πνευμόνων και των μυών.
Η άσκηση αποτελεί μία από τις πιο αποτελεσματικές παρεμβάσεις για την παράταση της ζωής και τη μείωση του κινδύνου χρόνιων ασθενειών. Με άλλα λόγια, αυξάνει τόσο το προσδόκιμο ζωής όσο και τα χρόνια ζωής με καλή υγεία, τη λεγόμενη health span.
Η κακή φυσική κατάσταση είναι πιο επικίνδυνη από το κάπνισμα ή τον διαβήτη
Μια μεγάλη μελέτη της Cleveland Clinic κατέληξε στο συμπέρασμα ότι χαμηλή φυσική κατάσταση αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου περισσότερο από γνωστούς παράγοντες κινδύνου, όπως το κάπνισμα, ο διαβήτης, η στεφανιαία νόσος ή η σοβαρή νεφροπάθεια.
Ο ρόλος της άσκησης στην υγεία του εγκεφάλου
Η Αμερικανική Εταιρεία Εγκεφαλικών Επεισοδίων (American Stroke Association) τονίζει ότι η τακτική άσκηση και η αποφυγή καθιστικής ζωής αποτελούν βασικά μέτρα πρόληψης εγκεφαλικού. Ο κίνδυνος αυξάνεται όσο περισσότερο χρόνο περνά κάποιος καθισμένος, ειδικά όταν παρακολουθεί τηλεόραση για πάνω από τέσσερις ώρες την ημέρα.
Όσον αφορά τη γνωστική λειτουργία, η Alzheimer’s Society αναφέρει ότι η συστηματική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο άνοιας κατά σχεδόν 20%. Επιπλέον, ο κίνδυνος νόσου Αλτσχάιμερ είναι διπλάσιος σε όσους ασκούνται ελάχιστα σε σχέση με όσους γυμνάζονται συστηματικά.
Η άσκηση μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου
Υπάρχουν ισχυρές αποδείξεις ότι η τακτική άσκηση μειώνει τον κίνδυνο διαφόρων μορφών καρκίνου — ιδιαίτερα του καρκίνου του παχέος εντέρου, του μαστού και του ενδομητρίου. Αυτό επιτυγχάνεται μέσω πολλών μηχανισμών:
- Η παχυσαρκία αποτελεί παράγοντα κινδύνου για 13 μορφές καρκίνου και ευθύνεται για περίπου 7% των θανάτων από καρκίνο. Η άσκηση βοηθά στη διατήρηση υγιούς σωματικού βάρους.
- Ρυθμίζει τις ορμόνες όπως η ινσουλίνη και οι ορμόνες του φύλου, αποτρέποντας τα επίπεδα που ευνοούν την ανάπτυξη καρκινικών κυττάρων.
- Ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, βοηθώντας το σώμα να αντιμετωπίζει παθογόνα και καρκινικά κύτταρα.
- Μειώνει τη χρόνια φλεγμονή, η οποία, όταν δεν ελέγχεται, προκαλεί βλάβη στους ιστούς και αυξάνει τον καρκινικό κίνδυνο.
Σε γενικές γραμμές, η άσκηση δεν ωφελεί μόνο τη μακροζωία, αλλά και την καθημερινή ποιότητα ζωής. Η συστηματική άσκηση προσφέρει περισσότερη ενέργεια, καλύτερη διάθεση, μειωμένο άγχος και μεγαλύτερη αντοχή, ανεξάρτητα από την ηλικία ή την κατάσταση υγείας.
Η ιδανική «δόση» άσκησης για καλύτερη υγεία και μακροζωία
Μεγάλες υγειονομικές οργανώσεις — όπως η Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, η Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία και το Υπουργείο Υγείας των ΗΠΑ — συμφωνούν στις βασικές συστάσεις για την ποσότητα άσκησης που πρέπει να επιδιώκουν οι ενήλικες κάθε εβδομάδα.
Και οι τρεις οργανισμοί συνιστούν τουλάχιστον:
- 150 λεπτά άσκησης μέτριας έντασης την εβδομάδα ή
- 75 λεπτά άσκησης υψηλής έντασης την εβδομάδα.
Μέτριας έντασης δραστηριότητες είναι το ζωηρό περπάτημα (4–6,5 χλμ./ώρα).
Υψηλής έντασης άσκηση θεωρούνται το τρέξιμο ή το γρήγορο τζόκινγκ.
Πώς καταλαβαίνετε την ένταση της άσκησης
Ένας απλός τρόπος να υπολογίσετε πόσο έντονη είναι μια δραστηριότητα:
- Μέτρια ένταση: μπορείτε να μιλήσετε, αλλά όχι να τραγουδήσετε.
- Υψηλή ένταση: μπορείτε να πείτε μόνο λίγες λέξεις πριν χρειαστεί να πάρετε ανάσα.
Πόσα βήματα την ημέρα χρειάζονται πραγματικά
Μια νέα ανάλυση στο The Lancet συγκρίνει άτομα που περπατούν 2.000 βήματα την ημέρα με εκείνα που περπατούν 7.000 βήματα ημερησίως. Στα 7.000 βήματα ημερησίως παρατηρούνται:
- 47% χαμηλότερος κίνδυνος θανάτου από κάθε αιτία
- 25% χαμηλότερος κίνδυνος καρδιακής νόσου
- 50% χαμηλότερος κίνδυνος θανάτου από καρδιαγγειακά αίτια
- 38% μειωμένος κίνδυνος εμφάνισης άνοιας
- 37% μειωμένος κίνδυνος θνησιμότητας από καρκίνο
- 22% χαμηλότερος κίνδυνος κατάθλιψης
- 28% χαμηλότερος κίνδυνος πτώσεων
Μέχρι τώρα, ο «στόχος» των 10.000 βημάτων ήταν ευρέως διαδεδομένος. Ωστόσο, τα νεότερα στοιχεία δείχνουν ότι τα 7.000 βήματα την ημέρα αρκούν για εντυπωσιακά οφέλη στη μακροζωία, στην καρδιαγγειακή υγεία, στη διάθεση και στην εγκεφαλική λειτουργία.
Ποτέ δεν είναι αργά για να ξεκινήσετε την άσκηση
Ένα από τα συχνότερα ερωτήματα που μου θέτουν οι ασθενείς είναι: «Είναι ποτέ αργά για να αρχίσω να γυμνάζομαι;» Τα στοιχεία δείχνουν ξεκάθαρα ότι ποτέ δεν είναι αργά — ακόμη και όσοι ξεκινούν πρόγραμμα άσκησης μετά τα 50 μπορούν να αποκομίσουν σημαντικά οφέλη.
Με το πέρασμα του χρόνου, ένας καθιστικός τρόπος ζωής οδηγεί σε αύξηση της αρτηριακής πίεσης και αυξάνει τον κίνδυνο για:
- καρδιακή προσβολή
- εγκεφαλικό επεισόδιο
- καρδιακή ανεπάρκεια
Ωστόσο, μια μελέτη σε προηγουμένως αγύμναστους ενήλικες, με μέση ηλικία τα 53 έτη, έδειξε ότι δύο χρόνια τακτικής άσκησης μπορούν να αντιστρέψουν τη σχετιζόμενη με την ηλικία σκλήρυνση της καρδιάς. Δηλαδή, το σώμα μπορεί πραγματικά να ανακάμψει — αρκεί να του δώσουμε το ερέθισμα.
Και κάτι ακόμη σημαντικό: δεν χρειάζεται να μοιάζετε με bodybuilder ή fitness influencer για να επωφεληθείτε από την άσκηση. Σύμφωνα με τα δεδομένα, σχεδόν το 75% από τα συνολικά οφέλη για την καρδιά, τον εγκέφαλο και τον μεταβολισμό επιτυγχάνονται απλώς ακολουθώντας τις βασικές κατευθυντήριες οδηγίες άσκησης.
