Η έκθεση του Μάριο Ντράγκι απευθύνει στην ΕΕ ένα γενναίο και σημαντικό κάλεσμα για δράση, αλλά φοβάμαι ότι δεν θα υπάρξει αρκετή δράση τουλάχιστον τώρα, δηλώνει στη συνέντευξή του στα «ΝΕΑ Σαββατοκύριακο» ο Μάρτιν Γουλφ, επικεφαλής οικονομικός αρθρογράφος των «Financial Times», επισημαίνοντας ότι έτσι ο οικονομικός δυναμισμός της ΕΕ θα συνεχίσει να εξασθενεί και παράλληλα θα υπονομεύεται η ικανότητά της να δρα σε άλλους τομείς, συμπεριλαμβανομένης της εξωτερικής πολιτικής.
Ας μιλήσουμε πρώτα για το πολιτικό περιβάλλον στην ΕΕ με αφορμή τις πρόσφατες εκλογές στη Θουριγγία της Γερμανίας. Είναι αναπόφευκτη η στροφή της ΕΕ προς ακροδεξιές πολιτικές;
Η Κεντροδεξιά θα μετακινηθεί συνολικά προς τη Δεξιά για να διατηρήσει τους υποστηρικτές της, που προσελκύονται από την πιο αυταρχική ενάντια στη μετανάστευση Δεξιά. Στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες και περισσότερο στη Γερμανία απαιτούνται συνασπισμοί. Το ερώτημα είναι αν η παραδοσιακή Δεξιά θα θελήσει να κυβερνήσει με την Ακροδεξιά.
Το CDU έχει σταθερά κρατηθεί μακριά από αυτή την προοπτική, αλλά αν δεν το κάνει θα πρέπει να σχηματίσει κυβέρνηση με στοιχεία της Κεντροαριστεράς, κάτι που μπορεί να ενισχύσει τη δυσαρέσκεια των πολιτών, οι οποίοι θα στραφούν προς την Ακροδεξιά.
Δεν βλέπω σε καμία χώρα η Ακροδεξιά να κερδίζει αυτονομία, εκτός αν υπάρχει κάποια καταστροφή, αλλά δεν βλέπω επίσης ότι η Ακροδεξιά θα αποδυναμωθεί. Θα παραμείνει μια σημαντική δύναμη. Ακόμη και αν δεν έχει την εξουσία, θα έχει μεγάλη επιρροή στον τρόπο διακυβέρνησης της Ευρώπης, στις εθνικές πολιτικές και θα καταστήσει τη μοντέρνα φιλελεύθερη ολοκληρωμένη εξωστρεφή Ευρώπη πιο δύσκολη. Θα κάνει δυσκολότερες τις κοινές πολιτικές και θέσεις που θα χρειαστούν αν ο Ντόναλντ Τραμπ επανεκλεγεί.
Σε αυτό το πολιτικό περιβάλλον και δεδομένης της έλλειψης ηγεσίας στην Ευρώπη, καθώς η Γαλλία και η Γερμανία έχουν αδύναμες κυβερνήσεις, πώς θα προχωρήσει η Ευρώπη στις ριζικές αλλαγές που προτείνει ο Μάριο Ντράγκι;
Η έκθεση είναι σημαντική, έξυπνη, αναλυτική, όπως θα αναμενόταν από τον Μάριο Ντράγκι, αλλά για τους λόγους που είπατε δεν βλέπω πώς θα μπορούσε να προχωρήσει. Ολη η πίεση στην πολιτική τώρα είναι κατά των μεγάλων, φιλόδοξων εγχειρημάτων ολοκλήρωσης. Απέχουμε πολύ από τις δεκαετίες του ’80 και του ’90. Η Ευρώπη του Κολ και του Μιτεράν έχει παρέλθει. Η έλλειψη ηγεσίας είναι συγκλονιστική.
Ο Μακρόν δεν είναι Μιτεράν και ο Σολτς δεν έχει καμία ομοιότητα με τον Κολ, ούτε αυτός που φαίνεται ότι θα τον αντικαταστήσει. Δεν βλέπω πώς θα μπορούσαν να εφαρμόσουν οτιδήποτε με τον μεγάλο τρόπο που θέλει ο Ντράγκι, οπότε θα συνεχιστεί η εξασθένηση της Ευρώπης όσον αφορά τον οικονομικό δυναμισμό και θα υπονομευτεί η ικανότητά της να δρα σε άλλους τομείς, όπως η εξωτερική πολιτική. Η έκθεση απευθύνει ένα γενναίο και σημαντικό κάλεσμα για δράση, αλλά φοβάμαι ότι δεν θα υπάρξει αρκετή δράση τουλάχιστον τώρα.
Οπότε η αργόσυρτη αγωνία, όπως είπε ο Ντράγκι, απαντώντας μάλιστα σε δικό μου ερώτημα, θα χειροτερέψει.
Το να χειροτερέψουν τα πράγματα μπορεί να είναι απαραίτητη αλλά όχι επαρκής συνθήκη για ωφέλιμη αλλαγή. Η αναγέννηση της Ευρώπης στις δεκαετίες ’80 και ’90 ακολούθησε τη δεκαετία του ’70 που ήταν μια κακή δεκαετία με σημαντικές υφέσεις, ισχυρό προστατευτισμό, υψηλό πληθωρισμό, οι κυβερνήσεις έχασαν αξιοπιστία.
Οδήγησε τελικά σε αναγέννηση. Αν τα πράγματα συνεχίσουν όπως είναι, όπως τα περιγράφει ο Ντράγκι, μπορεί κάποιοι ηγέτες να κερδίσουν την εξουσία, υποσχόμενοι αλλαγή. Ομως, αυτή τη στιγμή οι δυνάμεις φαίνεται να κινούνται προς το χειρότερο.
Ποιες προτάσεις θεωρείτε ενδιαφέρουσες και ποιες δεν έχουν πιθανότητα να προχωρήσουν καθόλου;
Οι προτάσεις για κοινό χρέος δεν θα προχωρήσουν. Οι Γερμανοί είναι σθεναρά εντελώς αντίθετοι σε οποιαδήποτε μορφή κοινού χρέους, το έκαναν για την πανδημία, αλλά το θεωρούν απόλυτη εξαίρεση.
Οι πιο ενδιαφέρουσες προτάσεις έχουν να κάνουν με την επιτάχυνση της καινοτομίας, και ειδικά της ψηφιακής. Τα πιο αποκαλυπτικά τμήματα της έκθεσης είναι αυτά που λένε πόσο η Ευρώπη υστερεί έναντι όχι μόνο των ΗΠΑ αλλά και της Κίνας, στους πιο δυναμικούς τομείς. Εχει δίκιο ότι περισσότερα χρήματα θα πρέπει να δοθούν για έρευνα και τεχνολογία. Οι προτάσεις για τη δημιουργία ενός πραγματικά δυναμικού τομέα κεφαλαίου επιχειρηματικών συμμετοχών, μιας ένωσης κεφαλαιαγορών, είναι σημαντικές.
Για να το πούμε στεγνά, αν δει κανείς τον επιχειρηματικό τομέα της Ευρώπης είναι μουσείο. Οι βιομηχανίες είναι εξαιρετικά παλιές, με μια – δυο εξαιρέσεις. Η Apple έχει μεγαλύτερη αξία από ό,τι οι δέκα μεγαλύτερες ευρωπαϊκές εταιρείες συνολικά.
Ειδικοί εκτιμούν ότι ορισμένες προτάσεις του Ντράγκι μοιάζουν περισσότερο με τον αμερικανικό IRA.
Είμαι επιφυλακτικός για τον IRA ως οικονομικό πρόγραμμα. Κατανοώ ότι μπορεί οι επιδοτήσεις σε τμήματα της βιομηχανίας να βοηθούν πολιτικά, αν και δεν το είδαμε στις ΗΠΑ. Είμαι λιγότερο πεπεισμένος ότι η παροχή μεγάλων επιδοτήσεων στις ΗΠΑ ή στην Ευρώπη σε τεχνολογίες, στις οποίες οι Κινέζοι είναι ηγέτες, θα αποδώσει ως οικονομική στρατηγική.
Κάποια δημόσια χρήματα θα χρειάζονταν σε κάποιους τεράστιους τομείς για περιορισμένο χρονικό διάστημα για να επιταχυνθεί ο μετασχηματισμός τους. Αλλά δεν έχω πεισθεί ότι αυτού του είδους η αμυντική βιομηχανική στρατηγική θα κάνει την Ευρώπη το είδος της υπερδύναμης που θέλουμε. Θα επικεντρωνόμουν σε νέους τομείς γνήσια εξωστρεφείς. Πρέπει να αγωνιστούμε σκληρά για τη δημιουργία νέων τομέων. Και αυτό είναι το τμήμα της έκθεσης που για μένα είναι πιο συναρπαστικό.
Πώς θα βρει η Ευρώπη 800 δισ. ευρώ ετησίως, όταν 500 δισ. ευρώ φεύγουν προς επενδύσεις εκτός Ευρώπης;
Δεν θα υποστηρίξω καμία προσπάθεια για να σταματήσουν οι Ευρωπαίοι να επενδύουν εκτός. Θα στερηθούν τις διαθέσιμες ευκαιρίες. Ο πιο άμεσος τρόπος είναι μέσω εθνικών χρημάτων που θα παίξουν καταλυτικό ρόλο για να στηρίξουν τα αρχικά και μεσαία στάδια ανάπτυξης εταιρειών που θα αξίζουν μεγάλης κλίμακας επενδύσεις. Εδώ η απαραίτητη συνθήκη είναι η ύπαρξη venture capital, οι συνεργασίες δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, αλλά απαιτούν ριζική μεταρρύθμιση των ευρωπαϊκών χρηματοπιστωτικών αγορών και των αγορών κεφαλαίου.
Υποθέτω ότι τα 800 δισ. ευρώ θα έρθουν αν δημιουργηθούν κατάλληλες ευκαιρίες και μέρος αυτών είναι η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς. Οι ΗΠΑ και η Κίνα είναι οι κυρίαρχοι παίκτες, διότι είναι οι μεγαλύτερες αγορές. Η Ευρώπη θα είχε μεγάλη αγορά αν η ενιαία αγορά ήταν ολοκληρωμένη. Το κύριο μήνυμα νομίζω δεν είναι να βρεθούν περισσότερα δημόσια χρήματα, αλλά ότι οι αγορές αυτές είναι ακόμη εθνικές.
Premium έκδοση «Τα ΝΕΑ»
