Με τον ταχύτερο ρυθμό από το 2018 εξαντλούνται τα τεράστια αποθέματα στο φυσικό αέριο της Ευρώπης, καθώς ο ψυχρότερος καιρός αυξάνει τις ανάγκες για θέρμανση, ενισχύοντας τον προβληματισμό για τον επόμενο χειμώνα…
Σύμφωνα με τα δεδομένα της Gas Infrastructure Europe , το ποσοστό πληρότητας στις αποθήκες υποχώρησε κάτω από το 70% σε σύγκριση με περίπου 86% πριν από ένα χρόνο. Τα αποθέματα φυσικού αερίου είναι αυτή τη στιγμή 25% χαμηλότερα από το ανώτατο όριο του περασμένου έτους, σημειώνοντας τη μεγαλύτερη πτώση των τελευταίων επτά ετών.
« Όσο χαμηλότερα είναι τα επίπεδα αποθήκευσης στα τέλη Μαρτίου, τόσο πιο δύσκολο θα είναι για την περιοχή να ξαναγεμίσει ενόψει του επόμενου χειμώνα», αναφέρει σε σημείωμά της η Σαμάνθα Νταρτ, επικεφαλής έρευνας φυσικού αερίου της Goldman Sachs Group Inc.
Οι τιμές στο φυσικό αέριο
Οι ανησυχίες για την πληρότητα των αποθηκών σε συνδυασμό με το τέλος της συμφωνίας διαμετακόμισης ρωσικού αερίου μέσω Ουκρανίας, πυροδότησαν ένα νέο ράλι στις τιμές, οι οποίες την περασμένη εβδομάδα στην Ευρώπη ξεπέρασαν τα 50 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Από τη Δευτέρα ωστόσο καταγράφηκε μια μικρή πτωτική τάση, με τον TTF να κινείται λίγο πάνω από τα 47 ευρώ ανά μεγαβατώρα.
Η εξάρτηση της Ευρώπης από το παγκόσμιο υγροποιημένο φυσικό αέριο (LNG) για την αντικατάσταση των ροών του ρωσικού αγωγού, καταδεικνύει το πόσο ευάλωτο είναι το μπλοκ ακόμα και στους πιο μικρούς κραδασμούς: την αστάθεια στην αγορά επέτειναν οι απρογραμμάτιστες διακοπές, συμπεριλαμβανομένου του κλεισίματος του εργοστασίου του Hammerfest LNG της Νορβηγίας.
Οι εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω αγωγών που διέτρεχαν την Ουκρανία ολοκληρώθηκαν τελικά την Πρωτοχρονιά, σηματοδοτώντας το τέλος μιας εποχής κυριαρχίας της Μόσχας στις ενεργειακές αγορές της Ευρώπης. Η ρωσική εταιρεία φυσικού αερίου Gazprom ανακοίνωσε ότι διέκοψε την παροχή φυσικού αερίου στις 05:00 GMT την Τετάρτη, μετά την άρνηση της Ουκρανίας να ανανεώσει τη συμφωνία διαμετακόμισης.
Η Ουκρανία θα χάνει έως και 1 δισεκατομμύριο δολάρια ετησίως από τέλη διαμετακόμισης από τη Ρωσία– τα οποία ελπίζει να αντισταθμίσει τετραπλασιάζοντας τα εγχώρια τιμολόγια μεταφοράς φυσικού αερίου για τους καταναλωτές– ενώ η Gazprom θα χάσει σχεδόν 5 δισεκατομμύρια δολάρια από τις πωλήσεις φυσικού αερίου. Το αέριο της Ουκρανίας ανήλθε στο 5% των συνολικών εισαγωγών αερίου της ΕΕ.
Όσο χαμηλότερο είναι το επίπεδο αποθήκευσης στο τέλος του χειμώνα, τόσο περισσότερο αέριο θα χρειαστεί να αγοράσει η Ευρώπη την άνοιξη και το καλοκαίρι ενόψει του επόμενου χειμώνα 2025-2026
Ωστόσο, σε αντίθεση με την κατάσταση του 2022, οι τιμές του φυσικού αερίου δεν επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό από τη διακοπή χάρη αυτή στην εξεύρεση εναλλακτικών προμηθειών. Ειδικοί στον τομέα της ενέργειας είχαν προειδοποιήσει νωρίτερα ότι η Αυστρία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία είναι πιθανό να πληγούν περισσότερο όταν διακοπούν οι εισαγωγές. Ωστόσο, η Σλοβακία έχει ήδη εξασφαλίσει εναλλακτικές προμήθειες: η κρατική εταιρεία πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν, SOCAR, άρχισε να προμηθεύει φυσικό αέριο στην SPP της Σλοβακίας , τη μεγαλύτερη κρατική εταιρεία ενέργειας της χώρας.
Οι ανησυχίες του καλοκαιρού για το φυσικό αέριο
Παρόλα αυτά, τα χειρότερα δεν φαίνεται να έχουν παρέλθει καθώς στην αγορά φυσικού αερίου της Ευρώπης παρατηρείται τελευταία κάτι παράδοξο: ενώ τα περισσότερα χρόνια, οι αγορές ανησυχούσαν για τις προμήθειες του χειμώνα, πλέον η ανησυχία φαίνεται ότι μετατίθεται από τον Απρίλιο έως τον Σεπτέμβριο.
Ο κακός καιρός
Όσον αφορά τις καιρικές συνθήκες η Ευρώπη δεν έχει την τύχη των περασμένων ετών, όταν απολάμβανε ασυνήθιστα ζεστούς, υγρούς και θυελλώδεις χειμώνες — ιδανικοί τόσο για τον περιορισμό της ζήτησης θέρμανσης όσο και για την παραγωγή πολλής πράσινης ηλεκτρικής ενέργειας, μειώνοντας την ανάγκη για την παραγωγή ενέργειας με φυσικό αέριο. Η τύχη του καιρού προστάτευσε την περιοχή όταν το χρειαζόταν περισσότερο – στο απόγειο της ενεργειακής κρίσης. Αλλά ο χειμώνας 2024-25 έχει γίνει πιο κρύος, πιο ξηρός αλλά και με λιγότερους ανέμους, ενισχύοντας έτσι τη ζήτηση για φυσικό αέριο.
Με λιγότερο ρωσικό αέριο από την 1η Ιανουαρίου και μετά, τα αποθέματα να είναι ήδη χαμηλότερα, κι αν επιβεβαιωθούν οι μετεωρολογικές προβλέψεις για χαμηλές θερμοκρασίες τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο, τότε η περιοχή θα συνεχίσει να βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα αποθέματά της. Μια φυσική έλλειψη είναι σχεδόν αδύνατη. Χάρη σε ένα σημαντικό ποσό που απέμεινε από το 2023-2024, η Ευρώπη ξεκίνησε την τρέχουσα περίοδο θέρμανσης με άφθονα αποθέματα, περίπου το 95% της συνολικής χωρητικότητας. Αυτό το μαξιλάρι περιορίζει τον αντίκτυπο των τρεχουσών αναλήψεων, ωστόσο οι αναλυτές εκτιμούν ότι ο χειμώνα θα κλείσει με τα επίπεδα αποθήκευσης στο 35%-40% της χωρητικότητας — πολύ κάτω από το 60% του προηγούμενου έτους.
Το σχήμα της καμπύλης προθεσμιακών συμβολαίων θέτει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπροστά από έναν γόρδιο δεσμό
Όσο χαμηλότερο είναι το επίπεδο αποθήκευσης στο τέλος του χειμώνα, τόσο περισσότερο αέριο θα χρειαστεί να αγοράσει η Ευρώπη την άνοιξη και το καλοκαίρι ενόψει του επόμενου χειμώνα 2025-2026. Επειδή σύμφωνα με τους περιφερειακούς κανόνες, τα ευρωπαϊκά έθνη πρέπει να γεμίσουν τα αποθέματά τους στο 90% τουλάχιστον της χωρητικότητας έως την 1η Νοεμβρίου, η Ευρώπη θα πρέπει να υπερανταγωνιστεί άλλες περιοχές εισαγωγής, ιδίως την Ασία, για να εξασφαλίσει φορτία LNG από μακριά. Και δεν αποκλείεται να πληρώσει υψηλότερες τιμές.
Στα καλά νέα είναι ότι οι ροές φυσικού αερίου της Κεντρικής Ευρώπης δείχνουν να έχουν προσαρμοστεί πλήρως στο τέλος της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας, με τη Γερμανία και την Ιταλία να αναπληρώνουν το έλλειμμα.
Η περίεργη καμπύλη στο φυσικό αέριο
Η ανάγκη για περισσότερες αγορές έχει ήδη ενισχύσει τις τιμές. Σε μια ασυνήθιστη κατάσταση, το φυσικό αέριο για παράδοση αυτή την άνοιξη και το καλοκαίρι διαπραγματεύεται με μεγάλο ασφάλιστρο έναντι του φυσικού αερίου για παράδοση τον επόμενο χειμώνα. Πριν από ένα χρόνο, το καλοκαιρινό αέριο διαπραγματευόταν με έκπτωση περίπου 1 ευρώ ανά μεγαβατώρα σε σχέση με το χειμερινό αέριο. Επί του παρόντος, το καλοκαιρινό αέριο διαπραγματεύεται με premium σχεδόν 4 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Και δεν αποκλείεται να δούμε ακόμα μεγαλύτερη άνοδο.
Το σχήμα της καμπύλης προθεσμιακών συμβολαίων θέτει τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις μπροστά από έναν γόρδιο δεσμό: οι φορείς εκμετάλλευσης αποθήκευσης αντιμετωπίζουν τη δυνατότητα να αγοράζουν υψηλά και να πωλούν χαμηλά. Αυτό συνέβη το 2022-23. Αλλά ο κίνδυνος να μην γεμίσουν τα αποθέματα είναι πολύ υψηλός.
Η Γερμανία και η Ιταλία αντικατέστησαν το ρωσικό αέριο μέσω της Ουκρανίας
Στα καλά νέα είναι ότι οι ροές φυσικού αερίου της Κεντρικής Ευρώπης δείχνουν να έχουν προσαρμοστεί πλήρως στο τέλος της παροχής ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας, με τη Γερμανία και την Ιταλία να αναπληρώνουν το έλλειμμα.
Σύμφωνα με την Austrian Grid Management, η χώρα αύξησε τις εισαγωγές από τη Γερμανία και την Ιταλία όταν οι ροές από τη Σλοβακία σταμάτησαν. Η Σλοβακία έχει συνδεθεί με την Ουγγαρία ως τη μοναδική πηγή εισαγωγών της μέχρι στιγμής το νέο έτος, αφού η Gazprom σταμάτησε να προμηθεύει το Slovenský plynárenský priemysel (SPP) καθώς έληξε η διαμετακόμιση της Ουκρανίας.
Ειδικοί στον τομέα της ενέργειας είχαν προειδοποιήσει νωρίτερα ότι η Αυστρία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία είναι πιθανό να πληγούν περισσότερο μετά τη διακοπή των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας. Ευτυχώς, κατάφεραν να εξασφαλίσουν εναλλακτικές προμήθειες: πέρυσι, η κρατική εταιρεία πετρελαίου του Αζερμπαϊτζάν, SOCAR, άρχισε να προμηθεύει φυσικό αέριο στην SPP της Σλοβακίας, τον μεγαλύτερο κρατικό φορέα ενέργειας της χώρας. Αυτό έγινε μόλις ένα μήνα αφότου η SPP υπέγραψε μια βραχυπρόθεσμη πιλοτική σύμβαση για την αγορά φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν, καθώς προετοιμαζόταν για πιθανή διακοπή των ρωσικών προμηθειών μέσω Ουκρανίας. Η SPP έχει δεσμευτεί να προμηθεύει τους πελάτες της κυρίως μέσω αγωγών από τη Γερμανία και επίσης την Ουγγαρία, αν και με πρόσθετο κόστος διαμετακόμισης.
Ο ρόλος των ΗΠΑ στο φυσικό αέριο
Εν τω μεταξύ, οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι πιθανό να αναδειχθούν ως ο μεγαλύτερος νικητής της εξελισσόμενης κατάστασης στην Ευρώπη – εάν οι πρόσφατες εξελίξεις αποτελούν ένδειξη. Η Νορβηγία και οι ΗΠΑ έχουν αντικαταστήσει τη Ρωσία, ως οι μεγαλύτεροι προμηθευτές φυσικού αερίου της Ευρώπης: πέρυσι, η Νορβηγία παρείχε 87,8 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου στην Ευρώπη, περίπου το 30,3% των συνολικών εισαγωγών, ενώ οι ΗΠΑ παρείχαν 56,2 bcm, αντιπροσωπεύοντας το 19,4% του συνόλου.
Ωστόσο, οι ΗΠΑ είναι ο μεγαλύτερος προμηθευτής LNG στην Ευρώπη: πέρυσι, οι ΗΠΑ αντιπροσώπευαν σχεδόν το ήμισυ των συνολικών εισαγωγών LNG στην ήπειρο, σηματοδοτώντας την τρίτη συνεχή χρονιά κατά την οποία οι Ηνωμένες Πολιτείες προμήθευαν περισσότερο LNG στην Ευρώπη από οποιαδήποτε άλλη χώρα .
Οι ΗΠΑ παρείχαν το 27%, ή 2,4 δισεκατομμύρια κυβικά πόδια την ημέρα (Bcf/d), των συνολικών ευρωπαϊκών εισαγωγών LNG το 2021, 44% (6,5 Bcf/d) το 2022 και 48% (7,1 Bcf/d) το 2023. Εν τω μεταξύ, η ικανότητα της Ευρώπης να δέχεται LNG αυξάνεται. Η χωρητικότητα εισαγωγής LNG ή επαναεριοποίησης της Ευρώπης ήταν σε καλό δρόμο να επεκταθεί στα 29,3 Bcf/d το 2024, αύξηση 33% σε σύγκριση με το 2021 .
Πηγή: ΟΤ
