Σε δυο άξονες κινείται η νέα νομοθετική πρωτοβουλία σχετικά με τις τροποποιήσεις του Ποινικού Κώδικα, του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας αλλά και την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης. Ο πρώτος αφορά στη «δέσμευση για τον περιορισμό της κυρίαρχης μικρομεσαίας εγκληματικότητας, με ταυτόχρονη καταπολέμηση της ατιμωρησίας» και ο δεύτερος «στην επιτάχυνση της ποινικής διαδικασίας, ως βασικού μέρους του μεγάλου στόχου για ταχύτερη απονομή της ελληνικής δικαιοσύνης».
Ο υπουργός Δικαιοσύνης, Γιώργος Φλωρίδης έκανε λόγο για «δομική μεταβολή» σημειώνοντας «Προσπαθούμε να οργανώσουμε την επιτάχυνση στην απονομή της ποινικής Δικαιοσύνης και να θέσουμε όσο γίνεται, μέσα από μια μακρά διαδικασία, ένα τέλος στο αίσθημα ατιμωρησίας που υπάρχει διάχυτο στη ελληνική κοινωνία. Πρόκειται για μια καίρια παρέμβαση που θα οδηγήσει στην καλύτερη αντιμετώπιση της λεγόμενης μικρομεσαίας και βαριάς εγκληματικότητας».
Ως σημείο «κλειδί» του νομοσχεδίου που μπαίνει σε δημόσια διαβούλευση θεωρείται, μεταξύ άλλων, η έκτιση των ποινών, το νέο πλέγμα μέτρων, της συντόμευσης της προδικασίας της ποινικής δίκης , η αυστηροποίηση των προϋποθέσεων υφ’ όρον απόλυσης αλλά και η καταπολέμηση της δικομανίας.
Μάλιστα, ο υπουργος προανήγγειλε τη δημιουργία «νέου τύπου Σωφρονιστικων καταστημάτων» όπου θα εκτίουν όσοι τιμωρούνται με χαμηλές ποινές .
Σύμφωνα με το υπουργείο Δικαιοσύνης:
- Από κανόνας, γίνεται εξαίρεση η αναστολή της ποινής για πλημμελήματα. Θα μπορεί να χορηγηθεί σε ποινές φυλάκισης έως ένα έτος, όταν οι αμετάκλητες προηγούμενες καταδίκες δεν υπερβαίνουν το ένα έτος.
- Έκτιση ποινών με εναλλακτικούς τρόπους κοινωφελούς εργασίας ή μετατροπής της ποινής σε χρήμα (η οποία επανέρχεται) για ποινές φυλάκισης έως 2 έτη.
- Πραγματική έκτιση μέρους της ποινής έως 6 μήνες για ποινές φυλάκισης από 2 έως 3 έτη.
- Πραγματική έκτιση σε σωφρονιστικό κατάστημα για ποινές άνω των 3 ετών.
- Αύξηση του ανωτάτου ορίου κάθειρξης για κακουργήματα από τα 15 στα 20 έτη.
- Αύξηση του ανωτάτου ορίου κάθειρξης επί συρροής κακουργημάτων στα 25 έτη (από 20) και επί συρροής πλημμελημάτων στα 10 έτη (από 8).
- Αυστηροποίηση των προϋποθέσεων υφ’ όρον απόλυσης. Πλέον θα εναπόκειται στην ουσιαστική κρίση του δικαστικού συμβουλίου ανάλογα με την επικινδυνότητα του εγκλήματος και τα ατομικά και κοινωνικά χαρακτηριστικά του δράστη, ανεξαρτήτως τυπικών προϋποθέσεων συμπλήρωσης χρόνου κράτησης.
- Άμεση εκδίκαση, χωρίς τήρηση της χρονοβόρας ενδιάμεσης διαδικασίας των συμβουλίων, των κοινώς επικίνδυνων κακουργημάτων (εμπρησμός δάσους, διατάραξη ασφάλειας συγκοινωνιών) και κακουργημάτων ειδικών ποινικών νόμων.
- Αυστηροποίηση της ποινής και απαγόρευση κάθε μορφής αναστολής ή μετατροπής της ποινής για το αδίκημα του εμπρησμού δάσους.
- Πρόβλεψη επιβολής παρεπόμενης ποινής δήμευσης περιουσίας του καταδικασθέντος εμπρηστή, ανάλογης με το μέγεθος και την αξία της βλάβης.
- Ποινικοποίηση με αυστηρές κυρώσεις των προπαρασκευαστικών πράξεων εμπρησμού δηλ. της κατοχής εμπρηστικών υλών ή αντικειμένων με σκοπό την προετοιμασία διάπραξης εμπρησμού δάσους (ποινή μη αναστελλόμενη μη μετατρεπόμενη).
- Πρόβλεψη αξιοποίνου, με ποινή φυλάκισης μέχρι ένα έτος, για το αδίκημα της μη συμμόρφωσης των υπόχρεων με διατάξεις λήψης μέτρων πυροπροστασίας όταν η παράλειψη αυτή συμβάλλει ουσιωδώς στην εξάπλωση της πυρκαγιάς.
- Αύξηση του ελάχιστου ορίου ποινής για την αξιόποινη πράξη της ανθρωποκτονίας εξ αμελείας στα δύο έτη.
- Κατάργηση Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων και ενίσχυση της αρμοδιότητας Μονομελούς Πλημμελειοδικείου και Μονομελούς Εφετείου με σκοπό την αποδέσμευση δικαστών και την παράλληλη αξιοποίηση τους σε άλλες δίκες. Οι εφέσεις κατά αποφάσεων Τριμελούς Εφετείου θα εκδικάζονται επίσης από Τριμελές Εφετείο, που όμως θα συγκροτείται από αρχαιότερους στην ιεραρχία δικαστές.
- Ποινική διαπραγμάτευση με πρωτοβουλία του Εισαγγελέα, όταν το κρίνει σκόπιμο από τα στοιχεία της δικογραφίας.
- Υψηλά χρηματικά πρόστιμα για τους δικομανείς και όσους με δόλιες και προφανώς αβάσιμες μηνύσεις απασχολούν ασκόπως τον μηχανισμό απονομής της δικαιοσύνης.
- Περιορισμός των αναβολών από κάθε αιτία στη μία και πρόβλεψη παραβόλου υπέρ δημοσίου (ύψους από 80 έως 200 ευρώ ανάλογα με την αρμοδιότητα του δικαστηρίου), για την ενίσχυση των υποδομών της δικαιοσύνης, όταν το αίτημα αναβολής αφορά παράλληλη επαγγελματική υποχρέωση συνηγόρου σε άλλη δίκη.
- Πρόβλεψη εξέτασης με τεχνολογικά μέσα. Οποιαδήποτε κατάθεση, όπως μάρτυρα, πραγματογνώμονα, τεχνικού συμβούλου, διερμηνέα ή διαδίκου, ανωμοτί εξηγήσεις ή απολογία κατηγορουμένου, μπορεί να διεξαχθεί με τη χρήση τεχνολογικών μέσων, χωρίς τη φυσική παρουσία του προσώπου, όταν υπάρχει σοβαρό κώλυμα εμφάνισης ή κίνδυνος από την αναβολή ή για την ασφαλή διεξαγωγή της διαδικασίας.
- Αυστηροποίηση ποινών που αφορούν διάπραξη ενδοοικογενειακής βίας εις βάρος αλλά και ενώπιον ανηλίκου.
- Παροχή κινήτρων αλλά και υποχρέωση των επαγγελματιών (λ.χ κοινωνικοί λειτουργοί, ψυχολόγοι, ιατροί, εκπαιδευτικοί) ν’αναφέρουν αμελλητί κάθε περίπτωση ενδοοικογενειακής βίας ενώ λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τα θύματα μέσω ατομικής αξιολόγησης τους και διαχείρισης του κινδύνου επανάληψης της βίας και δευτερογενούς θυματοποίησης.
Επιπλέον στο νομοσχέδιο προβλέπεται :
- η παραβίαση κόκκινου σηματοδότη που επιφέρει βαριά σωματική βλάβη ή θάνατο αποκτά κακουργηματική μορφή
- καταργείται η υποχρέωση έγκλησης για το αδίκημα της απάτης και της απάτης μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών. Όπως διευκρινίστηκε με τον τρόπο αυτό θα διώκονται και οι δράστες απάτης μέσω fishing. Μέχρι σήμερα αποκομίζουν μεγάλο περιουσιακό όφελος, το οποίο όμως αποτελούνταν από μικρά ποσά και πολλά θύματα δεν επιθυμούσαν να προχωρήσουν σε έγκληση.
- η αυτεπάγγελτη δίωξη για κακόβουλη αποφυγή της διατροφής. Μέχρι σήμερα οι δικαιούχοι έπρεπε να υποβάλουν έγκληση δηλαδή να καταθέσουν παράβολο ύψους 100 ευρώ, είχε 3μηνη προθεσμία ενώ έθετε ενδεχομένως σε κίνδυνο την επιβίωση ανήλικου τέκνου.
- κατάργηση του αδικήματος της απλής δυσφήμισης και προσδιορίζεται ο κύκλος των τρίτων προσώπων. Μέχρι σήμερα σε αυτά περιλαμβάνονταν οι δικαστές, οι εισαγγελείς και οι δικαστικοί υπάλληλοι ενώ το σχέδιο νόμου προσδιορίζει πως τα πρόσωπα αυτά εξαιτίας των καθηκόντων τους, δεν θεωρούνται τρίτα πρόσωπα.
«Η ιστορία ότι συλλαμβάνεται κάποιος 102 φορές τελείωσε…»
Ο υπουργος Δικαιοσύνης έκανε λόγο για αλλαγές που οι ελεγκτές είχαν προτείνει στη χώρα μας από το 1897 . «Σχετικά σύντομα το εφαρμόσαμε…» είπε χαριτολογώντας ενώ αναφερόμενος στις ρυθμίσεις του νέου νομοσχεδίου που αριθμεί 105 άρθρα τόνισε πως το πρακτικό αποτέλεσμα για την κοινωνία οδηγεί στην οργάνωση του πλαισίου ώστε να αντιμετωπίζεται με αποτελεσματικότητα «η καθημερινή καταθλιπτική εγκληματικότητα».
Ο κ. Φλωρίδης έφερε ως παράδειγμα περίπτωση καταδικασμένου για κλοπή που αφήνεται ελεύθερος και διαπράττει το οποίο αδίκημα. «Η ιστορία ότι συλλαμβάνεται κάποιος 102 φορές τελείωσε… Έχουν δικαιώματα οι κατηγορούνται αλλά και η ελληνική κοινωνία . Τα ποινικά συστήματα πρέπει να προστατεύουν τα δικαιώματα των πολιτών όχι μόνο των κατηγορουμένων» ανέφερε χαρακτηριστικά.
Μεταξύ των διατάξεων που αφορούν την επιτάχυνση της δικαιοσύνης, προωθείται και αυτή που αφορά την παραπομπή απευθείας στο ακροατήριο από τον εισαγγελέα, σε αρκετές περιπτώσεις χωρίς ν’ απαιτείται βούλευμα.
«Θα παρέχεται στον εισαγγελέα το δικαίωμα της διαπραγμάτευσης πριν την άσκηση ποινικής δίωξης όταν υπάρχει δήλωση ενοχής. Στην προδικασία θα παρέχεται η δυνατότητα στους εισαγγελία να στοιχειοθετούν την αρχειοθέτηση με μια σύντομη αιτιολογία» εξήγησε ο υπουργος συμπληρώνοντας πως «Αποκαθίσταται το δόγμα ότι όλα τα κακουργήματα διώκονται αυτεπαγγέλτως και περιλαμβάνονται η απάτη, η τοκογλυφία, η υπεξαίρεση και η απιστία. Η πρόσκαιρη κάθειρξη νοείται από τα 5 έως τα 20 χρόνια αντί για τα 15. Επαναφέρουμε ότι σε κάποιες περιπτώσεις ένα αδίκημα σε απόπειρα μπορεί να τιμωρείται σαν τετελεσμένο. Αυτό θα είναι στην κρίση του δικαστηρίου».
Ο κ. Φλωρίδης μίλησε και για την υπόθεση του αποκαλούμενου «δράκου των Εξαρχείων» υπογραμμίζοντας πως με τις αλλαγές του νομοσχεδίου δεν θα μπορούσε να αφεθεί ελεύθερος. «Επειδή απασχολήθηκε η κοινή γνώμη με την αποφυλάκιση αλλοδαπού κρατούμενου, δεν θα υπήρχε δυνατότητα αποφυλάκισης στους 12 μήνες» ανέφερε.
«Δυστυχώς στον υπάρχοντα κώδικα για υφ’ όρων απόλυση… οι κώδικες του ΣΥΡΙΖΑ μετέτρεψαν το δικαίωμα για αίτηση σε υποχρέωση αποφυλάκισης. Αυτό αλλάζει. Στο δικαστικό συμβούλιο παρέχεται η δυνατότητα να εξετάσει και άλλους παράγοντες και να αποφασίσει την απόλυση ή όχι του κρατούμενου» είπε σχετικά με την αυστηροποίηση των προϋποθέσεων υφ’ όρον απόλυσης.
