Καθώς πολλές χώρες έρχονται αντιμέτωπες με τη γήρανση του πληθυσμού, τη μείωση των γεννήσεων, την έλλειψη εργατικού δυναμικού και την αυξανόμενη δημοσιονομική πίεση, η ικανότητα ενσωμάτωσης των μεταναστών μετατρέπεται σε ένα ολοένα και πιο επείγον ζήτημα.
Ωστόσο, σύμφωνα μελέτη του The Conversation, οι μετανάστες στην Ευρώπη και τη Βόρεια Αμερική αμείβονται κατά μέσο όρο σχεδόν 18% λιγότερο από τους ντόπιους, καθώς οι εργαζόμενοι που έχουν γεννηθεί στο εξωτερικό δυσκολεύονται να αποκτήσουν πρόσβαση σε πιο καλοπληρωμένες θέσεις εργασίας.
Η έρευνα ανέλυσε τις απολαβές 13,5 εκατομμυρίων ανθρώπων σε εννέα χώρες που δέχονται μετανάστες: Καναδάς, Δανία, Γαλλία, Γερμανία, Κάτω Χώρες, Νορβηγία, Ισπανία, Σουηδία και Ηνωμένες Πολιτείες, με δεδομένα από το διάστημα 2016-2019.
Οι μετανάστες σε αυτές τις χώρες κέρδιζαν λιγότερα κυρίως επειδή δεν μπορούσαν να αποκτήσουν πρόσβαση σε πιο καλά αμειβόμενες δουλειές. Τα τρία τέταρτα του μισθολογικού χάσματος οφείλονταν σε αυτή την έλλειψη πρόσβασης, ενώ μόνο το ένα τέταρτο σχετιζόταν με διαφορές στις απολαβές για την ίδια εργασία.
Δημογραφικές προκλήσεις
Οι χώρες υψηλού εισοδήματος που εξετάσαμε, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Βόρεια Αμερική, αντιμετωπίζουν παρόμοιες δημογραφικές προκλήσεις: χαμηλά ποσοστά γεννήσεων, γηράσκοντες πληθυσμοί και ελλείψεις σε εργατικό δυναμικό. Οι πολιτικές ενίσχυσης της γεννητικότητας δύσκολα θα ανατρέψουν αυτή τη δημογραφική πορεία, αλλά μια ρεαλιστική πολιτική μετανάστευσης μπορεί να βοηθήσει.
Παρά τις μεγάλες διαφορές μεταξύ των χωρών ως προς τις δομές της αγοράς εργασίας και τα μεταναστευτικά τους προφίλ, προέκυψε ένα κοινό μοτίβο: οι χώρες δεν αξιοποιούν αποτελεσματικά το ανθρώπινο κεφάλαιο των μεταναστών.
Μεγάλες διαφορές ανά χώρα και προέλευση
Η έρευνα διαπίστωσε ότι οι μετανάστες κερδίζουν κατά μέσο όρο 17,9% λιγότερα από τους ντόπιους, αν και το χάσμα διαφέρει σημαντικά ανά χώρα. Στην Ισπανία, που δέχεται μαζικά μετανάστες σχετικά πρόσφατα, το χάσμα ξεπερνά το 29%. Στη Σουηδία – όπου πολλοί μετανάστες απασχολούνται στον δημόσιο τομέα – το χάσμα περιορίζεται στο 7%. Τα στοιχεία δεν περιλαμβάνουν μετανάστες που είναι άνεργοι ή εργάζονται στην άτυπη οικονομία.
Η χώρα καταγωγής των μεταναστών παίζει επίσης ρόλο. Τα υψηλότερα μισθολογικά χάσματα καταγράφονται σε μετανάστες από την υποσαχάρια Αφρική (26,1%) και από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική (23,7%). Οι μετανάστες από την Ευρώπη, τη Βόρεια Αμερική και άλλες δυτικές χώρες αντιμετωπίζουν πολύ μικρότερο χάσμα, περίπου 9%.
Η δεύτερη γενιά τα πηγαίνει καλύτερα
Τα αποτελέσματά μας δείχνουν ότι τα παιδιά των μεταναστών έχουν πολύ καλύτερες προοπτικές απολαβών σε σχέση με τους γονείς τους. Στις χώρες για τις οποίες υπήρχαν δεδομένα για τη δεύτερη γενιά, όπως Καναδάς, Δανία, Γερμανία, Ολλανδία, Νορβηγία και Σουηδία, το χάσμα μειώθηκε με τον χρόνο και τα παιδιά των μεταναστών αμείβονται μόλις 5,7% λιγότερο από εργαζόμενους με γονείς που έχουν γεννηθεί στη χώρα.
Η πρόσβαση στις καλά αμειβόμενες δουλειές είναι το πρόβλημα
Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Είναι κρίσιμο για τη χάραξη πολιτικής να γνωρίζουμε αν οι μετανάστες πληρώνονται λιγότερο για την ίδια εργασία ή αν απλώς εργάζονται σε κατώτερα επαγγέλματα.
Βρήκαμε ξεκάθαρα ότι οι μετανάστες καταλήγουν να εργάζονται σε τομείς, επαγγέλματα και εταιρείες με χαμηλότερες απολαβές. Τα τρία τέταρτα του συνολικού χάσματος εξηγούνται από αυτή την άνιση κατανομή στην αγορά εργασίας. Αντίθετα, η διαφορά στον μισθό για την ίδια θέση στην ίδια εταιρεία ήταν μόλις 4,6%.
Αυτό αντανακλά αποτυχία των πολιτικών ένταξης, καθώς οι μετανάστες ωθούνται σε δουλειές όπου δεν μπορούν να αξιοποιήσουν τις δεξιότητές τους. Η έρευνα απέκλεισε το ενδεχόμενο η έλλειψη πρόσβασης σε καλύτερες θέσεις να οφείλεται απλώς σε χαμηλότερο επίπεδο δεξιοτήτων. Το φαινόμενο είναι παρόμοιο είτε οι μετανάστες διαθέτουν πανεπιστημιακή εκπαίδευση είτε όχι.
Με άλλα λόγια, το χάσμα αποδοχών μεταξύ μεταναστών και ντόπιων αντανακλά σε μεγάλο βαθμό μια δυσλειτουργία της αγοράς και μια αποτυχία της πολιτικής – με σημαντικές κοινωνικές συνέπειες, τόσο για τους ίδιους τους μετανάστες όσο και για τις χώρες υποδοχής.
