Υποτίθεται ότι η οικονομική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ θα ενίσχυε τη θέση των ΗΠΑ στην παγκόσμια αγορά, υποτάσσοντας το παγκόσμιο εμπόριο στα θελήματα της Ουάσιγκτον με εκτόξευση δασμών. Ωστόσο, σύμφωνα με τον Economist, η μεγαλύτερη αγορά του κόσμου είναι σήμερα λιγότερο σημαντική στο διεθνές εμπόριο απ’ όσο ήταν κάποτε και ο Τραμπ αυτό το επιδεινώνει.
Ενώ στις αρχές του αιώνα, οι ΗΠΑ αντιστοιχούσαν στο 1/5 των παγκόσμιων εισαγωγών, σήμερα έχουν ξεπέσει μόλις στο 1/8.
Ακόμη κι όταν οι χώρες κλείνουν συμφωνίες δασμών με τον Ντόναλντ Τραμπ για να εξασφαλίσουν πρόσβαση στην αγορά, καταρτίζουν παράλληλα εναλλακτικές, υπογραμμίζει το βρετανικό δημοσίευμα.
Όπως το έθεσε ένας Νοτιοκορεάτης αξιωματούχος: «Το πρώτο βήμα είναι να κάνεις παραχωρήσεις στην Αμερική. Το δεύτερο είναι να κοιτάξεις αλλού»».
«Σε όλο τον κόσμο, οι κυβερνήσεις αντισταθμίζουν τον κίνδυνο του τέλους της παλιάς οικονομικής τάξης με διάφορους τρόπους. Κάποιες στηρίζουν τις εγχώριες επιχειρήσεις με επιδοτήσεις και προστατευτισμό. Άλλες αναζητούν νέες αγορές» αναφαφέρει ο Economist.
Οι πιο τολμηρές, μάλιστα αναφέρει το δημοσίευμα, σφυρηλατούν συμμαχίες για να αντισταθμίσουν τη δύναμη της Αμερικής.
«Για πολλούς, η επιλογή δεν είναι ανάμεσα στην υποταγή στην Ουάσινγκτον ή μια χομπσιανή «φυσική κατάσταση», αλλά ανάμεσα σε βραχυπρόθεσμες λύσεις και μακροπρόθεσμες εναλλακτικές» τονίζει χαρακτηριστικά ο Economist.
Η Βραζιλία ανακοίνωσε πακέτο πιστώσεων 6 δισ. δολαρίων, που περιλαμβάνει φοροαπαλλαγές και κρατικές εγγυήσεις αγορών. Με τα δημόσια οικονομικά ήδη υπό πίεση, το σχέδιο τρόμαξε τους επενδυτές.
Ο Καναδάς ακολούθησε παρόμοια γραμμή, δεσμευόμενος για σχεδόν 1 δισ. δολάρια στήριξης της βιομηχανίας ξυλείας. Ο Καναδάς και η Ιαπωνία επιβάλλουν νέους δασμούς στις εισαγωγές μετάλλων.
Το υπουργείο Εμπορίου της Νότιας Αφρικής πρότεινε πολιτικές που θα επιτρέπουν στους εξαγωγείς να συντονίζονται στο κόστος μεταφορών και να χτίζουν από κοινού υποδομές, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει να παρακάμπτονται οι αντιμονοπωλιακοί κανόνες.
Η Ινδία διπλασιάζει τις προσπάθειές της στην καμπάνια “Made in India”. Στις 15 Αυγούστου ο πρωθυπουργός της χώρας, Narendra Modi, εξήρε την αυτάρκεια σε όλα, από την ενέργεια έως τα μαχητικά αεροσκάφη. «Αν συνεχίσουμε να είμαστε “vocal for local”, θα πετύχουμε ευημερία», δήλωσε. Αν και μέχρι στιγμής δεν έχει υπάρξει εκτεταμένη ανταπόδοση κατά του Τραμπ, ο κίνδυνος είναι ότι ο μιμητικός προστατευτισμός θα πολλαπλασιαστεί, αυξάνοντας το κόστος για όλους.
Αναζητούν νέες αγορές
Ο Economist συνεχίζει τονίζοντας πως πιο ελπιδοφόρα είναι η αναζήτηση νέων αγορών, «καθώς από την Ασία έως την Αφρική, οι κυβερνήσεις σπρώχνουν τις επιχειρήσεις προς το εξωτερικό με ταμεία εξαγωγών και κίνητρα».
Η Σιγκαπούρη και η Νότια Κορέα, για παράδειγμα, χρηματοδοτούν μικρές εταιρείες για να ανιχνεύσουν ευκαιρίες στη Νότια Ασία, τη Μέση Ανατολή και το Μεξικό. Κάποιες ήδη ανακατευθύνουν το εμπόριο. Οι Νοτιοαφρικανοί αγρότες στέλνουν περισσότερα προϊόντα στην Κίνα και πιέζουν την ΕΕ να χαλαρώσει τους κανόνες φυτοϋγείας για τα εσπεριδοειδή.
Οι κατασκευαστές ενδυμάτων του Λεσότο -που κάποτε είχαν προσανατολιστεί σε αμερικανικές εταιρείες όπως η Gap και η Levi’s- στρέφονται σε περιφερειακούς αγοραστές και δοκιμάζουν τη ζήτηση στην Ασία.
Οι εξαγωγείς καφέ της Βραζιλίας, που βρέθηκαν αντιμέτωποι με αμερικανικό δασμό 50%, αυξάνουν τις αποστολές προς τη Βόρεια Αφρική και τη Μέση Ανατολή, όπου οι όγκοι πωλήσεων αυξήθηκαν κατά τρία πέμπτα πέρυσι.
Ωστόσο, ακόμη και με τέτοια διαφοροποίηση, η αντικατάσταση της Αμερικής πάρει χρόνο. Το πιο καθοριστικό, όμως, είναι οι νέες συμμαχίες. Ο Καναδάς και το Μεξικό, οι δύο γείτονες της Αμερικής και εταίροι στη Συμφωνία ΗΠΑ–Μεξικού–Καναδά (USMCA), έρχονται πιο κοντά καθώς η Αμερική γίνεται λιγότερο αξιόπιστη.
Πολλές από τις χώρες των BRICS έχουν βρεθεί στο στόχαστρο της οργής του Τραμπ και γι’ αυτό αντιδρούν. Οι ΗΠΑ σήμερα αγοράζουν μόνο το 1/6 των ινδικών προϊόντων και το 1/7 των βραζιλιάνικων εξαγωγών, ενώ πριν δύο δεκαετίες ήταν το ¼.
«Ως ομάδα, τα μέλη των BRICS εμπορεύονται πλέον μεταξύ τους περισσότερα αγαθά απ’ ό,τι με την Αμερική και το χάσμα διευρύνεται. Η ολοκλήρωση επιταχύνεται μετά τους δασμούς του Τραμπ».
Κίνα, ο νικητής
Τέλος, ο Economist εκτιμά πως ο μεγαλύτερος κερδισμένος από τις νέες συμμαχίες μπορεί να είναι η Κίνα.
Οι εξαγωγές της προς τον παγκόσμιο νότο έχουν διπλασιαστεί από το 2015 και πουλά πλέον περισσότερα στη Νότια και Νοτιοανατολική Ασία, τη Λατινική Αμερική και τη Μέση Ανατολή απ’ ό,τι στην Αμερική και τη δυτική Ευρώπη.
Τον Ιούλιο, παρότι οι εξαγωγές προς τις ΗΠΑ κατέρρευσαν, οι συνολικές της εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 7% σε ετήσια βάση. Οι δασμοί του Τραμπ έχουν βαθύνει αυτούς τους δεσμούς. Τον Ιούνιο ο πρόεδρος της Κίνας, Σι Τζινπίνγκ υποσχέθηκε να καταργήσει σχεδόν όλους τους δασμούς στις εισαγωγές από την Αφρική, ενώ συμμετέχει σε συνόδους κορυφής με ηγέτες της Λατινικής Αμερικής και της Νοτιοανατολικής Ασίας.
Η Κίνα και η Ένωση Χωρών Νοτιοανατολικής Ασίας -που φιλοξενεί το 1/4 του παγκόσμιου πληθυσμού και το 1/5 του παγκόσμιου ΑΕΠ- αναμορφώνουν τη συμφωνία ελεύθερου εμπορίου τους, η οποία αναμένεται να επικυρωθεί μέχρι το τέλος του έτους.
Στο μεταξύ, οι σχέσεις με την Ινδία ξεπαγώνουν. Ινδικές εταιρείες εξερευνούν κοινά έργα με κινεζικές ομολόγους στην ηλεκτροκίνηση και τις μπαταρίες, ενώ ο Ναρέντρα Μόντι αναμένεται να επισκεφθεί την Κίνα για πρώτη φορά εδώ και επτά χρόνια.
«Ο κ. Τραμπ ήθελε την Αμερική στο κέντρο του παγκόσμιου εμπορίου. Τα πράγματα δεν πάνε σύμφωνα με το σχέδιο» καταλήγει το βρετανικό δημοσίευμα.
