ΗΠΑ και Κίνα κατέληξαν σε συμφωνία για την αναστολή των βαρέων δασμών στις μεταξύ τους εισαγωγές για 90 ημέρες. Η σημαντική αυτή εξέλιξη σηματοδοτεί μιαν ύφεση στον πόλεμο των δασμών που ξεκίνησε από τον Τραμπ ύστερα από την έναρξη της δεύτερης θητείας.
Κι ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος αρχικά ανακοίνωσε δασμούς εις βάρος των περισσότερων χωρών, στη συνέχεια πήρε πίσω τους περισσότερους εξ αυτών – πλην εκείνων που είχε επιβάλει στην Κίνα, τον μεγαλύτερο οικονομικό αντίπαλο των ΗΠΑ.
Οι δασμοί που ΗΠΑ και Κίνα επέβαλαν η μία στην άλλη είχαν μετατραπεί σε βαρείς δασμούς, έως και 145% σε κινεζικά προϊόντα και 125% σε αμερικανικά αντιστοίχως.
Τη Δευτέρα, ο Τραμπ δήλωσε ότι θα μπορούσε να μιλήσει με τον Κινέζο ομόλογό του Σι Τζινπίνγκ μέχρι το τέλος της εβδομάδας, προσθέτοντας ότι οι οικονομικές διαπραγματεύσεις οδήγησαν τις δυο χώρες σε μια «επανεκκίνηση».
Τι είπαν Κίνα και ΗΠΑ
ΗΠΑ και Κίνα εξέδωσαν κοινή δήλωση τη Δευτέρα ανακοινώνοντας την αναστολή των δασμών.
Η αναστολή ήλθε μετά από δυο ημέρες εμπορικών συνομιλιών στη Γενεύη. Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Τραμπ δήλωνε ότι οι συνομιλίες με την Κίνα για τους δασμούς ήταν σε εξέλιξη, αλλά Κινέζοι αξιωματούχοι αρνούνταν οποιαδήποτε συνέχεια στις διαπραγματεύσεις πριν από τις συναντήσεις στη Γενεύη.
Στη δευτεριάτικη δήλωση, οι δυο χώρες δήλωσαν ότι αναγνωρίζουν τη σημασία της «διμερούς οικονομικής και εμπορικής τους σχέσης» καθώς και τη σημασία μιας «βιώσιμης, μακροπρόθεσμης και αμοιβαία επωφελούς οικονομικής και εμπορικής σχέσης».
Οι όροι της συρρίκνωσης των δασμών
Οι ΗΠΑ μείωσαν τους δασμούς στα κινεζικά προϊόντα από το 145% στο 30%, ενώ η Κίνα από το 125% στο 10%.
Στις 2 Απριλίου, οι ΗΠΑ είχαν επιβάλει «αμοιβαίους δασμούς» 34% σε κινεζικά προϊόντα, επιπλέον των δασμών 20% που είχε ήδη επιβάλει ο Τραμπ. Οι πρώτοι δασμοί οφείλονταν στην κατηγορία του Τραμπ ότι η Κίνα έφταιγε για την κρίση της φαιντανύλης που έχει καταστρέψει χιλιάδες ζωές Αμερικανών και έχει οδηγήσει σε αρκετούς θανάτους στη χώρα.
Στην πραγματικότητα, στις 2 Απριλίου, στα κινεζικά προϊόντα επιβλήθηκαν δασμούς 54%.
Διαπραγματεύσεις δίχως δομή ή ένα ορισμένο τελικό στάδιο εν τέλει αποκαλύπτουν αδυναμία
Το Πεκίνο απάντησε με δασμούς 34%. Ακολούθησε μια κλιμάκωση, με τις ΗΠΑ και την Κίνα να επιβάλουν νέους δασμούς η μία στην άλλη. Στο τέλος, οι ΗΠΑ είχαν επιβάλει δασμούς 145% στην Κίνα και η Κίνα 125% στις ΗΠΑ.
Επί του παρόντος, δηλαδή μετά από τη σύναψη της σινοαμερικανικής συμφωνίας, εάν ληφθούν υπ’ όψιν οι δασμοί που επιβλήθηκαν πριν από τις 2 Απριλίου, τα κινεζικά προϊόντα εξακολουθούν να αντιμετωπίζουν δασμούς 30%. Επιπλέον, συγκεκριμένα προϊόντα από την Κίνα, όπως τα ηλεκτρικά οχήματα, ο χάλυβας και το αλουμίνιο, υπόκεινται σε ακόμη υψηλότερους, ξεχωριστούς δασμούς που επιβλήθηκαν τα τελευταία χρόνια.
Όλες οι δασμολογικές αναστολές ισχύουν μόνο για 90 ημέρες – υπόκεινται σε αναθεώρηση βάσει ευρύτερων εμπορικών διαπραγματεύσεων μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας.
Ο κύριος στόχος
ΗΠΑ και Κίνα συμφώνησαν να δημιουργήσουν έναν μηχανισμό ώστε να συνεχίσουν να συζητούν για τις εμπορικές τους σχέσεις.
«Αυτή η κίνηση είναι σημαντική κυρίως επειδή αντικατοπτρίζει μια στρατηγική υποχώρηση από τις ΗΠΑ, παρά μια πραγματική αλλαγή στην ευρύτερη τροχιά των σχέσεων ΗΠΑ-Κίνας», δηλώνει στο Al Jazeera ο Carlos Lopes, αναλυτής στο Chatham House’s Africa Programme.
Ο Lopes, του οποίου οι τομείς εξειδίκευσης περιλαμβάνουν το διεθνές εμπόριο και την Κίνα, εξηγεί ότι η εν λόγω υποχώρηση υπογραμμίζει ότι η Κίνα δεν έκανε ούτε βήμα πίσω, αναγκάζοντας τις ΗΠΑ να αναθεωρήσουν την προσέγγισή τους. «Υπό αυτήν την έννοια, η ανατροπή σηματοδοτεί τα όρια της αλαζονείας και της μονομερούς προσέγγισης σε μια βαθιά διασυνδεδεμένη παγκόσμια οικονομία. Είναι μια τακτική παύση, όχι μια στρατηγική αναδιάταξη».
Προς τι η αναθεώρηση Τραμπ;
«Η αναθεώρηση προήλθε από τις εγχώριες οικονομικές πιέσεις», λέει ο Lopes.
Συμπληρώνει ότι οι δασμοί αυξάνουν τις τιμές για τους Αμερικανούς καταναλωτές και υπονομεύουν βασικούς μεταποιητικούς τομείς, ιδιαίτερα αυτούς που εξαρτώνται από κινεζικά ενδιάμεσα αγαθά.
«Η οικονομία των ΗΠΑ, παρά την κλίμακα της, δεν μπορεί να απομονωθεί από τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού χωρίς σοβαρές παράπλευρες ζημιές. Επιπλέον, ο Πρόεδρος Τραμπ επιχειρεί να επιδεικνύει ισχύ μέσω διαπραγματεύσεων – αλλά διαπραγματεύσεις δίχως δομή ή ένα ορισμένο τελικό στάδιο εν τέλει αποκαλύπτουν αδυναμία. Η υποχώρηση αντανακλά αυτήν την εσωτερική αντίφαση», τονίζει.
Η φαιντανύλη -και ο ρόλος της Κίνας στην αλυσίδα εφοδιασμού του θανατηφόρου συνθετικού οπιοειδούς- δεν ήταν ποτέ ο κύριος παράγοντας πίσω από τους δασμούς του Τραμπ κατά του Πεκίνου, επισημαίνει ο Lopes.
«Η φαιντανύλη αποτελούσε μέρος του αφηγήματος που ξεδίπλωνε δημοσίως, αλλά όχι θεμελιώδες ζήτημα στην υπόθεση της επιβολής των δασμών. Τη χρησιμοποίησε περισσότερο ως συμβολικό ζήτημα ώστε να στείλει πολιτικά μηνύματα, ιδιαίτερα στο εγχώριο ακροατήριο. Το θεμελιώδες ζήτημα ήταν δομικό: αλληλεξάρτηση της εφοδιαστικής αλυσίδας, πληθωριστικές ανησυχίες και εκλογικοί υπολογισμοί. Δεν ήταν η πολιτική για τα ναρκωτικά», υπογραμμίζει.
Πώς ανταποκρίθηκαν οι παγκόσμιες αγορές
Η δευτεριάτικη ανακοίνωση προκάλεσε άνοδο στις μετοχές και το δολάριο. Την Τρίτη, ο S&P 500 κέρδισε 184,28 μονάδες, ο Dow Jones Industrial Average κέρδισε 1.161 μονάδες και ο Σύνθετος δείκτης Nasdaq κέρδισε 779,43 μονάδες.
Το ευρώ υποχώρησε κατά 1,5% στα 1,1078 δολάρια. Το γεν υποχώρησε και το αμερικανικό νόμισμα εκτινάχθηκε 2,1% στα 148,49.
Στον απόηχο των δασμολογικών απειλών του Τραμπ, οι παγκόσμιες αγορές είχαν σημειώσει σημαντική πτώση.
Βαθύτερες προκλήσεις
Οι δυο μεγαλύτερες οικονομίες του κόσμου, οι ΗΠΑ και η Κίνα, ανταγωνίζονται από καιρό για την οικονομική υπεροχή και βασίζονται η μία στην άλλη ως σημαντικοί εμπορικοί εταίροι.
Οι ΗΠΑ είναι η μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά της Κίνας, αποτελώντας το 12,9% των κινεζικών εξαγωγών το 2023, σύμφωνα με το Παρατηρητηρίου Οικονομικής Συνθετότητας (OEC).
Η Κίνα είναι η τρίτη μεγαλύτερη εξαγωγική αγορά των ΗΠΑ, πίσω από τον Καναδά και το Μεξικό. Τα κινεζικά προϊόντα αποτελούσαν το 14,8% των συνολικών εισαγωγών των ΗΠΑ το 2023.
Αυτό το εμπόριο παρέχει στους καταναλωτές των ΗΠΑ προσιτά προϊόντα και επιτρέπει στις αμερικανικές εταιρείες να κερδίζουν δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως από τις πωλήσεις στην Κίνα.
Η Κίνα κερδίζει δισεκατομμύρια δολάρια σε εξαγωγές και εκατομμύρια θέσεις εργασίας από αυτήn την εμπορική σχέση. Αναλυτές της αμερικανικής εταιρείας χρηματοοικονομικών υπηρεσιών Goldman Sachs εκτίμησαν ότι εάν οι ΗΠΑ συνεχίσουν τον εμπορικό τους πόλεμο με την Κίνα, έως και 16 εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Κίνα θα μπορούσαν να τεθούν σε κίνδυνο.
Όμως, στις ΗΠΑ, υπήρξαν επίσης αυξανόμενες εκκλήσεις για επανεκτίμηση αυτής της οικονομικής σχέσης. Κατά την πρώτη του θητεία, ο Τραμπ διεξήγαγε έναν «εμπορικό πόλεμο» στην Κίνα, επιδιώκοντας να εξισορροπήσει το εμπορικό έλλειμμα που είχαν οι ΗΠΑ με τη χώρα. Το 2024, οι ΗΠΑ είχαν εμπορικό έλλειμμα 295,4 δισ. δολαρίων με την Κίνα – το μεγαλύτερο εμπορικό έλλειμμα από οποιονδήποτε εμπορικό εταίρο.
Κι ενώ η κινεζική ηγεσία υποστηρίζει σταθερά ότι ο εμπορικός πόλεμος δεν ωφελεί κανέναν, ο πρώην πρόεδρος των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν συνέχισε αρκετούς από τους δασμούς του Τραμπ και τους πρόσθεσε.
Άλλες ανησυχίες σχετικά με την εμπορική σχέση που επισημάνθηκαν από αναλυτές, συμπεριλαμβανομένου του Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, περιλαμβάνουν ανησυχίες για απώλεια θέσεων εργασίας στη βιομηχανία στις ΗΠΑ και φόβους για κινεζική κατασκοπεία και κλοπή πνευματικής ιδιοκτησίας.
Ως αποτέλεσμα, οι διαδοχικές κυβερνήσεις των ΗΠΑ αύξησαν τον έλεγχο των εξαγωγών προς την Κίνα για να αποτρέψουν την ευαίσθητη αμερικανική τεχνολογία από το να φτάσει στον κινεζικό στρατό.
Το αμερικανικό Κογκρέσο ψήφισε νόμο το 2018 που επιτρέπει στον πρόεδρο να ελέγχει τις εξαγωγές των ΗΠΑ που θεωρούνταν «διπλής χρήσης», δηλαδή, που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για εμπορικούς ή στρατιωτικούς σκοπούς. Η Κίνα θεωρείται ευρέως ως πρωταρχικός στόχος αυτού του νόμου.
