Στις ΗΠΑ των ακραίων αντιθέσεων δεν θα μπορούσε να έχει διαφορετική εξέλιξη το διευρυνόμενο χάσμα μεταξύ πλούτου και φτώχειας.
Ενώ λοιπόν τα αλλεπάλληλα ρεκόρ του βιομηχανικού Dow Jones έδιναν στους πλούσιους Αμερικανούς έναν επιπλέον λόγο να ανοίγουν σαμπάνιες στην εκπνοή του 2023, ένα πρωτοφανές ποσοστό συμπατριωτών τους ήταν άστεγοι, υποδεχόμενοι το νέο έτος κυριολεκτικά στο… δρόμο.
Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι περίπου 653.000 άνθρωποι στις ΗΠΑ βίωσαν φέτος την έλλειψη στέγης, σημειώνοντας αύξηση 12% σε ετήσια βάση, σε ένα «μαύρο» εθνικό ρεκόρ.
Η νέα καταγραφή του Υπουργείου Στέγασης και Αστικής Ανάπτυξης των ΗΠΑ (HUD) αποκαλύπτει ένα ιδιαίτερα βαρύ το πλήγμα για τις οικογένειες με παιδιά.
Στις τάξεις τους, η αστεγία αυξήθηκε κατά 15,5%.
Οι Αφροαμερικανοί -που αντιστοιχούν στο 13% του πληθυσμού των ΗΠΑ- αντιστοιχούν στο 37% του συνόλου των Αμερικανών που βρέθηκαν αντιμέτωποι με αυτό το πρόβλημα το 2023.
Περισσότεροι από το ένα τέταρτο των ενηλίκων που βρέθηκαν κάποια στιγμή άστεγοι μέσα στο έτος είναι άνω των 54 ετών.
Σχεδόν ένας στους έξι αστέγους, περισσότεροι από 98.000, ήταν μεταξύ 55 και 64 ετών.
Άλλοι 39.700 ήταν άνω των 64.
Μικρογραφία της μεταπανδημικής περαιτέρω «έκρηξης» των κοινωνικών ανισοτήτων στη μεγαλύτερη οικονομία του πλανήτη αποτελεί η Καλιφόρνια.
«Πατρίδα» των περισσότερων δισεκατομμυριούχων στις ΗΠΑ -στα εδάφη της κατοικούν συνολικά 186- έχει ταυτόχρονα τον υψηλότερο πληθυσμό αστέγων στη χώρα.
Αυτοί αριθμούν τους 181.399.
Ωστόσο η αύξησή τους σε ετήσια βάση είναι στο 5,8%, σαφώς μικρότερη από άλλες περιοχές των ΗΠΑ.
Στη Νέα Υόρκη, για παράδειγμα, ήταν στο 39,1%. Στο 38,9% στο Κολοράντο. Στη Μασαχουσέτη στο 23,4%.
Ακόμη και στη Φλόριντα, που πολλοί τηλεργαζόμενοι επέλεξαν ως νέο τόπο διαμονής κατά την πανδημία COVID-19, ο αριθμός των αστέγων αυξήθηκε κατά 18,5% σε ετήσια βάση.
Αυτά δε βάσει των επίσημα καταγεγραμμένων στοιχείων, που όπως έχουν καταδείξει στο παρελθόν μελέτες υπολείπονται κατά πολύ της πραγματικής εικόνας.
Μελέτες έχουν δείξει ότι, ανεξαρτήτου ηλικίας, οι άστεγοι Αμερικανοί είχαν 16 φορές περισσότερες πιθανότητες να πεθάνουν ξαφνικά, συγκριτικά με συνομηλίκους τους
«Στρατιές» νεόπτωχων
Τα νέα στοιχεία δείχνουν ένα σαφές πισωγύρισμα για τις ΗΠΑ, που προ πανδημίας είχαν σημειώσει σταθερή πρόοδο στη μείωση του πληθυσμού των αστέγων.
Η εποχή μετά την πανδημία ωστόσο έχει «γονατίσει» (και) τους οικονομικά ευάλωτους Αμερικανούς.
Ένας από τους βασικούς λόγους θεωρείται ο τερματισμός κυβερνητικών προγραμμάτων στήριξης εν μέσω της COVID-19, όπως το μορατόριουμ στις εξώσεις, οι πιστώσεις φόρου για οικογένειες με παιδιά και άλλες ενισχύσεις.
Το αποτέλεσμα είναι εκατομμύρια αμερικανικά νοικοκυριά να βυθιστούν στη φτώχεια, καθώς η κρατική βοήθεια «στέγνωσε» και τα εισοδήματα συρρικνώθηκαν λόγω πληθωρισμού και αύξησης των επιτοκίων.
Σύμφωνα με το Eviction Lab, μια ερευνητική ομάδα στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον, μόλις σε 34 πόλεις των ΗΠΑ κατατέθηκαν πάνω από ένα εκατομμύριο εξώσεις μεταξύ Δεκεμβρίου του 2022 και Νοεμβρίου του 2023.
Εξ αυτών, οι 75.704 ήταν μόνο τον περασμένο Νοέμβριο.
Στο μεσοδιάστημα ένα μεγάλο «ξεκαθάρισμα» στο Medicaid -το κυβερνητικό πρόγραμμα που παρέχει ασφάλιση υγείας σε ενήλικες και παιδιά χαμηλού εισοδήματος- είδε περισσότερους από 13 εκατομμύρια εγγεγραμμένους να χάνουν την κάλυψή τους.
Έπειτα από μια πανδημική παύση τριάμισι ετών εν τω μεταξύ, οι περισσότεροι από τα 43 εκατομμύρια Αμερικανών που έχουν επιβαρυνθεί με υπέρογκα φοιτητικά δάνεια βρίσκονται πλέον στο χείλος της καταστροφής.
Το συνολικό χρέος τους ανέρχεται σε 1,7 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Εξ αυτών τουλάχιστον εννέα εκατομμύρια δεν κατάφεραν τον περασμένο Οκτώβριο να καταβάλουν την πρώτη δόση πληρωμής μετά το «ξεπάγωμα» των οφειλών τους.
Αυτά εν μέσω κρίσης κόστους ζωής, με τα ενοίκια να ίπτανται στα ύψη και τις δόσεις των στεγαστικών δανείων να έχουν γίνει αφόρητες για πολλά νοικοκυριά, με την αύξηση των επιτοκίων.
Σε αυτό το φόντο, τονίζουν ειδικοί, ήταν με μαθηματική ακρίβεια αναμενόμενη η αύξηση του αριθμού των αστέγων.
Ένας από τους βασικούς παράγοντες αύξησης του πληθυσμού των αστέγων στις ΗΠΑ είναι η εξάλειψη των μέτρων στήριξης από την εποχή της πανδημίας
Μια προαναγγελθείσα τραγωδία
Εν μέσω προεκλογικής περιόδου πια στις ΗΠΑ, οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Μπάιντεν αναγνωρίζουν το πρόβλημα. Τουλάχιστον στα λόγια.
«Η έλλειψη στέγης είναι επιλύσιμη και δεν πρέπει να υπάρχει στις Ηνωμένες Πολιτείες», τόνισε τις προάλλες η υπουργός Στέγασης και Αστικής Ανάπτυξης, Μάρσια Λουίζ Φατζ.
Τα δεδομένα της νέας έκθεσης, διακήρυξε, «υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη για αποδεδειγμένες λύσεις και στρατηγικές, που βοηθούν τους ανθρώπους και αποτρέπουν εν τη γενέσει του το πρόβλημα».
Στην πράξη ωστόσο η εξασφάλιση στέγης γίνεται ανέφικτη για όλο και μεγαλύτερο μέρος του πληθυσμού.
Η μεν αγορά κατοικίας έχει γίνει απρόσιτη, μετά και τις αλλεπάλληλες αυξήσεις επιτοκίων.
Τα δε ενοίκια (και) στις ΗΠΑ έχουν αυξηθεί σε εφιαλτικά επίπεδα, δυσβάσταχτα και πολλούς.
Όπως καταγράφει το Κοινό Κέντρο Μελετών Στέγασης του Χάρβαρντ, σχεδόν 9 στα 10 νοικοκυριά χαμηλού εισοδήματος -κάτω των 15.000 δολαρίων- ξοδεύουν πάνω από το ένα τρίτο για στέγαση.
Πέραν, δηλαδή, του ορίου που αυτή μπορεί να θεωρείται προσιτή.
Ενόσω δε οι τιμές των κατοικιών παίρνουν σταθερά την ανιούσα, δεν συμβαίνει το ίδιο και με τους μισθούς.
Παρά τις ονομαστικές αυξήσεις σε βάθος π.χ. δεκαετίας, οι πραγματικοί μισθοί στην πραγματικότητα έχουν μειωθεί λόγω πληθωρισμού και επιτοκίων.
Το αποτέλεσμα είναι «η έλλειψη προσιτών κατοικιών και το υψηλό κόστος στέγασης να έχουν αφήσει πολλούς Αμερικανούς να ζουν μεροδούλι μεροφάι, στα πρόθυρα της αστεγίας», παραδέχεται ο Τζεφ Όλιβετ, εκτελεστικός διευθυντής του Διυπηρεσιακού Συμβουλίου για την Έλλειψη Στέγης των ΗΠΑ.
Όχι τυχαία, οι απεργίες εργαζομένων με αίτημα καλύτερους μισθούς και συμβάσεις εργασίας έφτασαν το 2023 σε επίπεδα ρεκόρ -συνολικά πάνω από 400- στις ΗΠΑ.
Περίπου το ίδιο διάστημα, όπως καταγράφει η οργάνωση «Αμερικανοί υπέρ της Φορολογικής Δικαιοσύνης» ο πλούτος 741 Αμερικανών δισεκατομμυριούχων αυξήθηκε συνολικά στα 5,2 τρισεκατομμύρια δολάρια, «το υψηλότερο ποσό που έχει καταγραφεί ποτέ».
