Οι Βούλγαροι που προφητεύουν την καταστροφή λόγω του ευρώ πρέπει να ηρεμήσουν, σύμφωνα με δημοσίευμα του Politico, καθώς η Βουλγαρία αναμένεται να μπει στην Ευρωζώνη στις αρχές του 2026.
Τουλάχιστον, αυτή είναι η συμβουλή της Κροατίας, της τελευταίας χώρας που υιοθέτησε το ενιαίο νόμισμα το 2023.
Χιλιάδες Βούλγαροι βγήκαν στους δρόμους από τη στιγμή που η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενέκρινε την ένταξη της Βουλγαρίας στην νομισματική ένωση από το επόμενο έτος, φοβούμενοι ότι η ζωή θα γίνει πολύ πιο ακριβή ως αποτέλεσμα αυτής της απόφασης.
Ο πληθωρισμός στην Κροατία
Από την ένταξη της Κροατίας στην ευρωζώνη, ο πληθωρισμός της χώρας έχει — είναι αλήθεια — αυξηθεί ελαφρώς σε σχέση με το επίπεδο που είχε πριν την ένταξη. Ωστόσο, σύμφωνα με τους ειδικούς, αυτό αντανακλά σε μεγάλο βαθμό άλλα θετικά στοιχεία. Τα άλλα οικονομικά στοιχεία της χώρας υποδηλώνουν ότι η μετάβασή της ήταν σε μεγάλο βαθμό επιτυχής — και αποτελεί πρότυπο που μπορεί να ακολουθήσει η Βουλγαρία.
Η ανάπτυξη στην Κροατία ήταν από τις ισχυρότερες στην ΕΕ πέρυσι, με ποσοστό 3,8%, χάρη στον τουριστικό τομέα που παρέμεινε ισχυρός ακόμη και όταν τα βιομηχανικά προβλήματα της Ευρώπης πολλαπλασιάστηκαν. Η ανεργία βρίσκεται στο χαμηλότερο επίπεδο από την έναρξη της τρέχουσας σειράς στατιστικών στοιχείων της χώρας το 1996.
Οι επιχορηγήσεις από τα διάφορα ταμεία της ΕΕ συνεχίζουν να ρέουν με γοργούς ρυθμούς, χάρη σε μια κυβέρνηση που κάνει τη δουλειά της: ο οίκος αξιολόγησης Fitch αναμένει ότι θα έχει απορροφήσει το σύνολο των 4,5 δισεκατομμυρίων ευρώ των κονδυλίων που έχουν διατεθεί στο πλαίσιο του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας μέχρι τα μέσα του επόμενου έτους. Το πιο σημαντικό, ίσως, είναι ότι οι μισθοί έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 30% από τότε που οι Κροάτες αντάλλαξαν την κούνα με το ευρώ.
Ταραχώδης είσοδος στο ευρώ
Η Κροατία και η Βουλγαρία, δύο από τις φτωχότερες χώρες της ΕΕ, μπήκαν επίσημα στην αίθουσα αναμονής για να ενταχθούν στο ευρώ ταυτόχρονα στα μέσα του 2020, έχοντας διατηρήσει τα επίπεδα πληθωρισμού τους στο ίδιο ή και λίγο κάτω από το επίπεδο της ζώνης του ευρώ για το μεγαλύτερο μέρος της προηγούμενης δεκαετίας.
Ωστόσο, η σειρά των κλυδωνισμών που ξεκίνησε με την πανδημία άλλαξε όλα αυτά: ο πληθωρισμός αυξήθηκε πολύ περισσότερο από ό,τι στη ζώνη του ευρώ, φτάνοντας σε υψηλό επίπεδο άνω του 13% στην Κροατία και σχεδόν 19% στη Βουλγαρία, με αποτέλεσμα οι καταναλωτές και στις δύο χώρες να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητοι στον κίνδυνο να επαναληφθεί το ίδιο φαινόμενο.
Αν και ο πληθωρισμός της Κροατίας παραμένει μεταξύ των χειρότερων στην ΕΕ, οι αναλυτές υποστηρίζουν ότι οι αιτίες δεν σχετίζονται σε μεγάλο βαθμό με την υιοθέτηση του ευρώ.
«Η Κροατία ήταν η μόνη χώρα που εντάχθηκε στη ζώνη του ευρώ υπό συνθήκες σοβαρών πληθωριστικών πιέσεων», δήλωσε ο Πέταρ Σόριτς από τη Σχολή Οικονομικών και Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου του Ζάγκρεμπ, σημειώνοντας ότι ο πληθωρισμός από το 2022 έως το 2023 ήταν ο χειρότερος από τη δεκαετία του 1990, όταν η πρώην Γιουγκοσλαβία διαλυόταν.
Με τέτοιες συνθήκες στην αρχή της διαδικασίας υιοθέτησης, ο Σόριτς είπε ότι οι καταναλωτές δυσκολεύονταν να προσδιορίσουν το τι προκαλούσε τον πληθωρισμό, με αποτέλεσμα να πιστεύουν ότι ήταν πολύ υψηλότερος από ό,τι έδειχναν τα επίσημα στοιχεία.\
Οι φόβοι
Ωστόσο, οι φόβοι για αύξηση των τιμών είναι εν μέρει δικαιολογημένοι, δήλωσε ο Φραν Γκαλέτιτς, επίσης από τη Σχολή Οικονομικών και Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου του Ζάγκρεμπ, επισημαίνοντας την εμπειρία της γειτονικής Σλοβενίας, όπου οι τιμές αυξήθηκαν κατά 9% εντός 18 μηνών από την υιοθέτηση του ευρώ τον Ιανουάριο του 2007.
«Αν και η επίσημη πολιτική έστελνε καθησυχαστικά μηνύματα ότι αυτό δεν θα συνέβαινε, πολλοί θυμήθηκαν πώς ήταν τότε», δήλωσε ο Γκαλέτιτς. Προκειμένου να ηρεμήσει η κοινή γνώμη, η κροατική κυβέρνηση υποχρέωσε τα σούπερ μάρκετ να αναγράφουν τις τιμές και στα δύο νομίσματα για τέσσερις μήνες πριν από την αντικατάσταση της κούνας από το ευρώ το 2023, και για ένα χρόνο μετά.
Αυτό δεν εμπόδισε τους ευκαιριακούς λιανοπωλητές να εκμεταλλευτούν τους πελάτες τους. Πολλοί κροάτες λιανοπωλητές αύξησαν τις τιμές τους πριν από την έναρξη ισχύος του κανόνα, επιτρέποντάς τους να ισχυρίζονται ότι δεν τις αύξησαν κατά τη διάρκεια της περιόδου της διπλής αναγραφής των τιμών, είπε ο Γκαλέτιτς. Οι τιμές καταναλωτή αυξήθηκαν πολύ πιο γρήγορα κατά τους 18 μήνες γύρωκατά την υιοθέτηση του ευρώ από ό,τι στην ευρωζώνη.
Η παρόμοια πολιτική στη Βουλγαρία
Η Βουλγαρία πρόκειται να υιοθετήσει μια παρόμοια πολιτική από τον Ιούλιο και θα πρέπει να μάθει από την εμπειρία της Κροατίας.
Και η δυσαρέσκεια για το επεισόδιο αυτό παραμένει: Νωρίτερα φέτος, οι Κροάτες μποϊκοτάρισαν τα σούπερ μάρκετ για να διαμαρτυρηθούν για την αύξηση των τιμών, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να επεκτείνει μια σειρά από ανώτατα όρια τιμών που είχε θεσπίσει για ορισμένα βασικά αγαθά το 2022 και το 2023.
«Αυτά τα πακέτα παρουσιάστηκαν από την κυβέρνηση ως μέρος της απάντησης στην ενεργειακή κρίση, αλλά καθώς συνέπεσαν εν μέρει με τη μετάβαση στο ευρώ, οι καταναλωτές πιθανώς τα αντιλήφθηκαν σε κάποιο βαθμό ως αντισταθμιστικά μέτρα για τον πληθωρισμό του ευρώ», δήλωσε ο Σόριτς.
Η Βουλγαρία, πρόσθεσε, βρίσκεται σήμερα σε καλύτερη θέση, διότι «έχει πλέον μια πολύ πιο ήρεμη προοπτική όσον αφορά τον πληθωρισμό από ό,τι είχαμε το 2023. Υπό αυτή την έννοια, θα είναι πολύ πιο εύκολο να παρακολουθούμε τις μεταβολές των τιμών και να τιμωρούμε τις αθέμιτες πρακτικές λιανικής πώλησης».
Παράγοντες
Άλλοι παράγοντες που συμβάλλουν στον πληθωρισμό είναι πιο δύσκολο να αποδοθούν στο ευρώ, ακόμη και έμμεσα. Ας πάρουμε για παράδειγμα τον εποχιακό τουρισμό, ο οποίος αντιπροσωπεύει περίπου το ένα πέμπτο της οικονομικής παραγωγής της Κροατίας: από τη στιγμή που οι Ευρωπαίοι ανέκτησαν την ελευθερία τους να ταξιδεύουν μετά την πανδημία, ο τουρισμός έχει γίνει ο πιο δυναμικός τομέας της οικονομίας.
Τα τελευταία τρία χρόνια, οι τιμές στον κροατικό τουρισμό έχουν αυξηθεί κατά 50% — πολύ περισσότερο από το 15% έως 20% που σημείωσαν η Ισπανία ή η Ελλάδα.
Οφέλη του ευρώ Συνολικά, ωστόσο, οι ειδικοί υποστηρίζουν ότι η μετάβαση σε ένα κοινό νόμισμα έχει πολύ περισσότερα οφέλη από μειονεκτήματα. Η Άνα Σάμπιτς, διευθύντρια του Τμήματος Ευρωπαϊκών Σχέσεων της Κροατικής Εθνικής Τράπεζας, χαρακτήρισε την υιοθέτηση του ευρώ από τη χώρα ως «απόλυτη επιτυχία».
Τα κέρδη
Η Κροατία αποχαιρέτησε τις προμήθειες συναλλάγματος (μεγάλη νίκη για τις επιχειρήσεις και τους τουρίστες) και το επιτόκιο κινδύνου της χώρας σε σχέση με τη Γερμανία — όπως αντανακλάται στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων — έχει σχεδόν εξαφανιστεί.
Η Κροατία αποχαιρέτησε τα έξοδα μετατροπής νομισμάτων (ένα μεγάλο κέρδος για τις επιχειρήσεις και τους τουρίστες) και το πιστωτικό της κίνδυνο σε σχέση με τη Γερμανία — όπως αντανακλάται στις αποδόσεις των κρατικών ομολόγων — έχει σχεδόν εξαφανιστεί.
Η Κροατική Εθνική Τράπεζα εκτιμά ότι η χώρα εξοικονομεί πλέον περίπου 160 εκατομμύρια ευρώ ετησίως μόνο σε έξοδα συναλλάγματος και συναλλαγών.
«Η Κροατία έχει αποκομίσει όλα τα αναμενόμενα οφέλη από την ένταξή της στη ζώνη του ευρώ, παρά το γεγονός ότι ενταχθήκαμε στη ζώνη του ευρώ σε πολύ δύσκολους καιρούς», δήλωσε η κα. Σάμπιτς.
Ωστόσο, με μια διακριτική προειδοποίηση προς μια χώρα που έχει βιώσει κυβερνητική δυσλειτουργία και σκάνδαλα κατά τη διάρκεια των ετών, τόνισε ότι «ο λεπτομερής και έγκαιρος σχεδιασμός» καθώς και η «σαφής κατανομή των καθηκόντων και των αρμοδιοτήτων μεταξύ των εμπλεκόμενων θεσμικών οργάνων είναι ουσιαστικής σημασίας».
Πηγή: ot.gr
