Η αρμόδια ομάδα εργασίας του υπουργείου Δικαιοσύνης, φαίνεται πώς έχει καταλήξει στους βασικούς πυλώνες πάνω στους οποίους θα δομηθεί το νέο νομοσχέδιο για το κληρονομικό δίκαιο.
Το πολυαναμενόμενο νομοθέτημα, που αναμένεται να ολοκληρωθεί έως τον Ιούνιο, φέρνει σημαντικές αλλαγές με στόχο τον εκσυγχρονισμό και την προσαρμογή του νομικού πλαισίου στις ανάγκες της σύγχρονης κοινωνίας.
Κομβικό στοιχείο των αλλαγών είναι η διατήρηση της ιδιόγραφης διαθήκης, αλλά με αυστηρότερες δικλίδες ασφαλείας, ώστε να διασφαλίζεται η γνησιότητα της βούλησης του διαθέτη και να αποτρέπονται αντιδικίες μεταξύ των κληρονόμων.
Παράλληλα, εξετάζεται η δυνατότητα οι ιδιόγραφες διαθήκες να κατατίθενται σε συμβολαιογράφο, προκειμένου να αποφεύγονται προβλήματα που προκύπτουν από τη φύλαξή τους από συγγενείς ή τρίτους.
Ένα ακόμη ζήτημα που έχει κλείσει είναι η διατήρηση του δικαιώματος των ανιόντων συγγενών στην κληρονομική διαδοχή, με την επιτροπή να απορρίπτει το ενδεχόμενο αποκλεισμού των υπερηλίκων – παππούδων, γιαγιάδων και γονέων – από τη νόμιμη μοίρα.
Ειδική μέριμνα λαμβάνεται και για τη διατήρηση της νόμιμης μοίρας των συγγενών του κληρονομουμένου, με στοχευμένες παρεμβάσεις που ενδέχεται να επιφέρουν αλλαγές στα ποσοστά κληρονομιάς.
Ιδιαίτερης σημασίας είναι η εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων ως αυτοτελές κεφάλαιο στο ελληνικό δίκαιο, μία καινοτομία που θα επιτρέψει μεγαλύτερη ευελιξία στη διαχείριση των περιουσιών.
Η επιτροπή, στην οποία συμμετέχουν ανώτατοι δικαστικοί, πανεπιστημιακοί και συμβολαιογράφοι, συνεχίζει τις συζητήσεις και την κωδικοποίηση των διατάξεων, με στόχο τη διαμόρφωση ενός ισορροπημένου και σύγχρονου νομοθετικού πλαισίου.
Ακολουθούν ενδεικτικά παραδείγματα για το πώς θα εφαρμοστούν οι νέες ρυθμίσεις στην πράξη:
Ιδιόγραφες διαθήκες με αυξημένες δικλίδες ασφαλείας
Πριν την αλλαγή: Ένας διαθέτης γράφει την ιδιόγραφη διαθήκη του και την κρατάει σε ένα συρτάρι στο σπίτι του. Μετά τον θάνατό του, η διαθήκη ανακαλύπτεται από έναν από τους κληρονόμους, ο οποίος ισχυρίζεται ότι πρόκειται για πλαστό έγγραφο, οδηγώντας σε μακροχρόνια δικαστική διαμάχη.
Μετά την αλλαγή: Ο διαθέτης έχει την υποχρέωση να καταθέσει την ιδιόγραφη διαθήκη του σε συμβολαιογράφο, ο οποίος την καταγράφει σε ειδικό μητρώο. Με αυτόν τον τρόπο, αποφεύγονται οι αμφισβητήσεις και οι κίνδυνοι απώλειας ή αλλοίωσης της διαθήκης.
Δικαίωμα κληρονομιάς για ανιόντες συγγενείς
Πριν την αλλαγή: Αν ένας ηλικιωμένος γονέας έχει παιδιά, τα παιδιά του κληρονομούν όλη την περιουσία, ενώ ο ίδιος δεν έχει καμία διεκδίκηση στην κληρονομική διαδοχή.
Μετά την αλλαγή: Οι ανιόντες συγγενείς, όπως οι γονείς ή οι παππούδες του θανόντος, διατηρούν δικαίωμα στη νόμιμη μοίρα. Για παράδειγμα, αν ένας άγαμος και άτεκνος άνδρας πεθάνει, μέρος της περιουσίας του μπορεί να περάσει στους γονείς του, αντί να διανεμηθεί αποκλειστικά σε αδέλφια ή μακρινούς συγγενείς.
Αλλαγές στη νόμιμη μοίρα των κληρονόμων
Πριν την αλλαγή: Ένας πατέρας αφήνει το μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας του στη δεύτερη σύζυγό του μέσω διαθήκης, αλλά τα παιδιά του από τον πρώτο του γάμο διεκδικούν το υποχρεωτικό ποσοστό τους μέσω της νόμιμης μοίρας (50% της κληρονομιάς).
Μετά την αλλαγή: Το ποσοστό της νόμιμης μοίρας μπορεί να μειωθεί ή να διαφοροποιηθεί, ώστε να επιτρέπεται μεγαλύτερη ευελιξία στη διανομή της κληρονομιάς. Έτσι, η σύζυγος μπορεί να λάβει μεγαλύτερο μέρος της περιουσίας, ενώ τα παιδιά θα έχουν περιορισμένο, αλλά διασφαλισμένο μερίδιο.
Εισαγωγή των κληρονομικών συμβάσεων
Πριν την αλλαγή: Ένας εύπορος επιχειρηματίας επιθυμεί να μεταβιβάσει την εταιρεία του στον γιο του, διασφαλίζοντας ότι η επιχείρηση θα παραμείνει στην οικογένεια. Δεν μπορεί όμως να το κάνει με νομικά δεσμευτικό τρόπο, καθώς η διαθήκη του μπορεί να αμφισβητηθεί ή να αλλάξει πριν τον θάνατό του.
Μετά την αλλαγή: Με τη νέα ρύθμιση, μπορεί να υπογραφεί κληρονομική σύμβαση με το γιο του, κατοχυρώνοντας τη μεταβίβαση της επιχείρησης εν ζωή. Αυτό επιτρέπει μεγαλύτερη ασφάλεια και προβλεψιμότητα στις κληρονομικές μεταβιβάσεις.
