O Παναγιώτης Καραΐσκος αισθάνεται θαυμάσια τις τελευταίες τρεις εβδομάδες. «Γεμάτος, χαρούμενος, ικανοποιημένος, δικαιωμένος». Οταν έκοψε το νήμα του Αυθεντικού Μαραθωνίου και αναδείχθηκε πανελληνιονίκης το όνειρο μιας δεκαετίας έγινε πραγματικότητα. Πριν από δεκαπέντε χρόνια ο Παναγιώτης Καραΐσκος δεν είχε όνειρα ούτε ελπίδες. Το μόνο που τον ένοιαζε ήταν να βρει την επόμενη δόση ηρωίνης για να γεμίσει το κεφάλι του και το σώμα του με την «παραμύθα». Και αν τον έβρισκε πρώτα ο θάνατος, μέσα στο παιχνίδι ήταν κι αυτό: «Ηξερα ότι έπαιζα τη ζωή μου κορόνα γράμματα». Στα 36 του ο Παναγιώτης έχει αντικαταστήσει τα ναρκωτικά με το τρέξιμο και μετράει 13 χρόνια καθαρός (και 13 μαραθωνίους), χωρίς ουσίες, χωρίς τσιγάρο, χωρίς αλκοόλ. Χαμογελαστός, ροδαλός, αισιόδοξος, εξιστορεί με παρρησία την απόδρασή του από την κόλαση.
Εχασες έξι από τα καλύτερα χρόνια της ζωής σου.
Τα πάντα γίνονται για κάποιο λόγο. Εμαθα, δυνάμωσα, σκλήρυνα, τελικά στάθηκα τυχερός. Εχω την υγεία μου, είμαι ζωντανός, τα έκανα όλα σε μικρή ηλικία, ξέσπασα, δεν μου λείπει τίποτε. Νιώθω σαν να έζησα δύο ζωές και τελικά να βγήκα κερδισμένος. Εχασα τη διετία της ηρωίνης, ναι, αλλά τίποτε άλλο. Τα έξι χρόνια που πέρασα στη χρήση ήταν μεγάλο σχολείο.
Πού βρισκόσουν πριν από 15 χρόνια τέτοια μέρα;
Σε ένα σκοτεινό μέρος. Ξεκίνησα τη χρήση από την εφηβεία, σε μια ευάλωτη περίοδο της ζωής μου, αρχικά από τα πιο ελαφρά. Τα τελευταία δύο χρόνια έπεσα στην ηρωίνη. Δεν κατάλαβα πώς άρχισαν όλα, πώς πήδηξα από ουσία σε ουσία, τίποτε. Οταν είσαι υπό την επήρεια περνάνε οι μήνες γρήγορα. Δεν είσαι σε θέση να καταλάβεις τι σου συμβαίνει. Πολλά από τα έντονα βιώματά μου τα έσβησε μόνος του υποσυνείδητα ο εγκέφαλος ή τα ξέχασα από τις ουσίες και από τα ζόρια. Μου αφηγούνται περιστατικά τα οποία εγώ δεν θυμάμαι καθόλου.
Πώς περιγράφεις τον εφιάλτη της ηρωίνης;
Δεν ήξερα τι έκανα και πού ήμουνα. Μέσα μου ένιωθα σούπερ και ταυτόχρονα με έπαιρνε ο ύπνος στο λεωφορείο και πήγαινα πάνω κάτω, πάνω κάτω, Πετρούπολη – πλατεία Βάθη με τις ώρες. Εσύ είσαι παραμυθιασμένος στην «παραμύθα» και νομίζεις ότι είσαι «ήρωας» στην ηρωίνη, αλλά οι άλλοι βλέπουν την αλήθεια. Μου τα έλεγε τότε η οικογένειά μου και οι άλλοι χρήστες και δεν τους πίστευα. «Ησουν τάβλα στο πάτωμα και νομίζαμε ότι πέθανες. Σε σκουντάγαμε για να δούμε αν ζεις». Και απαντούσα: «Εγώ; Αποκλείεται;».
Ποιο ήταν το χαμηλότερο σημείο όπου έφτασες;
Πολλές φορές ταρακουνήθηκα και είπα στον εαυτό μου: «Οπα, τι κάνεις; Εδώ που έφτασες ή θα πας φυλακή ή θα πεθάνεις ή θα ξεφύγεις». Οταν είσαι νηφάλιος το μυαλό λειτουργεί. Δεν είσαι όλη την ώρα πιωμένος. Κομβικό γεγονός ήταν όταν με συνέλαβαν μαζί με τρεις άλλους για διακίνηση μεγάλης ποσότητας χασίς. Για προσωπική χρήση την είχα, αλλά εκείνοι έκαναν αυτό που λέει ο νόμος. Οταν είσαι στη χρήση κάνεις και διακίνηση. Το μόνο που σκέφτεσαι είναι να έχεις λεφτά για να εξασφαλίσεις την επόμενη δόση σου. Τίποτε άλλο.
Το καταλάβαινες ότι ήσουν εξαρτημένος;
Τα πρώτα τέσσερα χρόνια νόμιζα ότι το ελέγχω και ότι είμαι καλά. Επειτα χάθηκα τελείως. Δεν έπινα για να μαστουρώσω, αλλά για να σταθώ στα πόδια μου και για να είμαι φυσιολογικός. Το σώμα μου, βέβαια, ήταν άρρωστο. Ισως και να το καταλάβαινες αν με έβλεπες. Ημουν πολύ αδύνατος, είχα μαύρους κύκλους. Ευτυχώς δεν έμεινα πολλά χρόνια στην ηρωίνη. Δεν πρόλαβαν να σαπίσουν τα δόντια μου και να διαλυθεί το πρόσωπό μου, όπως μερικά παιδιά που βλέπω στους δρόμους. Εκεί καταλήγεις με την ηρωίνη…
Τελικά τι ήταν αυτό που σε ταρακούνησε για τα καλά;
Πρώτον, οι περιπέτειες με τα δικαστήρια. Κρατητήριο, εισαγγελέας μέσα στο σπίτι, η μάνα να λιποθυμάει, κατηγορίες για κακούργημα. Δεύτερον, μια μέρα πήρα υπερβολική δόση μέσα στο σπίτι και έγινα πολύ χάλια, αν κι εγώ πίστευα μετά ότι δεν είχα τίποτε. Επίσης έναν δικό μου άνθρωπο, χρήστη εννοώ, τον είδα να πεθαίνει δίπλα μου. Χτύπησαν πολύ δυνατά αυτά τα καμπανάκια. Είπα ότι έφτασα στον πάτο του βαρελιού και δεν πάει πιο κάτω.
Η απεξάρτηση θα σου φαινόταν βουνό.
Στην αρχή προσπάθησα μόνος μου να ξεκόψω. Καθάριζα για ένα μήνα, νόμιζα ότι το ελέγχω και ύστερα από λίγο ξανακυλούσα. Αυτό επαναλήφθηκε πέντε έξι φορές, ώσπου αποφάσισα να ζητήσω βοήθεια. Κάποιοι χρήστες μπόρεσαν να απεξαρτηθούν αβοήθητοι, αλλά με υποκατάστατα. Εγώ ήθελα εντελώς στεγνά. Να μην πίνω ούτε κρασί. Μόνος δεν μπορούσα. Βρήκαμε ένα εξωτερικό πρόγραμμα, οι γονείς μου με πήγαν, είχα ήδη μοιραστεί μαζί τους το πρόβλημά μου. Κλάψαμε όλοι μαζί και αποφασίσαμε να το παλέψουμε. Αρχισα ψυχοθεραπεία στο ΚΕΘΕΑ, όπου δεν σου δίνουν κανένα φάρμακο. Σε αφήνουν στεγνό για να καταλάβεις τι βλακεία έκανες.
Εχω ακούσει ότι το σύνδρομο της στέρησης είναι βασανιστικό.
Είκοσι πέντε μέρες έμεινα χωρίς κανονικό ύπνο. Ιδρωνα, κρύωνα, έκανα εμετούς και διάρροιες, πονούσα σαν να είχα κάποια βαριά ασθένεια. Και ταυτόχρονα ήξερα ότι με μια ελάχιστη χρήση θα περνούσαν όλα! Είπα μέσα μου «Παναγιώτη, όχι, σφίξε τα δόντια, θα πρέπει να το ζήσεις αυτό αν θέλεις πραγματικά να καθαρίσεις». Είναι σαν να παλεύεις με ένα τρομακτικό τέρας. Αποφάσισα τελικά να μείνω σε κλειστό πρόγραμμα για ένα χρόνο. Η εναλλακτική θα ήταν να γυρίζω στο σπίτι μου 8 το βράδυ με 8 το πρωί. Αλλά εγώ δεν ήθελα να γυρίζω στην Πετρούπολη και να περνάω από τα στέκια όπου ήπια την πρώτη φορά.
Υποθέτω ότι νιώθεις πολύ περήφανος που νίκησες το τέρας.
Εννοείται! Γι’ αυτό και το μοιράστηκα όταν συμπλήρωσα δέκα χρόνια καθαρός. Τότε πια ένιωσα σίγουρος για τον εαυτό μου και θέλησα να βοηθήσω ώστε να σωθεί τουλάχιστον ένας άνθρωπος. Η ελπίδα είναι ζωντανή για όλους. Ελάχιστοι έχουν προχωρήσει τόσο ώστε να μην υπάρχει γυρισμός. Στις φυλακές που επισκέφτηκα με πρωτοβουλία του ΚΕΘΕΑ γνώρισα έναν άντρα που ήταν 35 χρόνια στη χρήση και όμως έκανε στροφή. Φαίνονται αυτοί, τους καταλαβαίνεις. Με άκουγε και έκλαιγε. «Παίρνω δύναμη από σένα» μου έλεγε. Εκλαψα κι εγώ και απάντησα ότι και ο ίδιος με βοηθούσε πολύ. Το θυμάμαι και μου σηκώνεται η τρίχα.
Στη θέση σου θα έτρεμα τους πειρασμούς. Δεν φοβάσαι μήπως ξανακυλήσεις;
Βλέπεις; Γέλασα μόλις μου το είπες! Τα πρώτα δυο τρία χρόνια φοβόμουν, αλλά βρήκα το υποκατάστατο που χρειαζόμουν. Για άλλους είναι η οικογένεια, τα παιδιά, η εργασία. Σε μένα έλαχε κλήρος το τρέξιμο. Αυτό με βοήθησε να αποδεχτώ τον Παναγιώτη και να τον αγαπήσω. Κοιτάζω το πρόσωπό μου στην αστυνομική μου ταυτότητα και δεν με αναγνωρίζω. «Είσαι κάποιος άλλος» της λέω. Οι παλιοί γνωστοί δεν με πλησιάζουν. Τον φοβούνται οι χρήστες τον καθαρό άνθρωπο.
Τι εννοείς; Τι είδους φόβος είναι αυτός;
Φοβούνται σου λέω. Και εγώ όταν ήμουν στη χρήση φοβόμουν κάποιον που δεν έπινε. Δεν τους πλησίαζα καν. «Τι κοινό έχω εγώ με αυτό τον άνθρωπο; Τι θέλει να μου πει; Εκείνος έχει κανονική ζωή ενώ εγώ όχι». Εγώ πάντως θα προσπαθήσω να τον βοηθήσω τον χρήστη. Εχω λάβει άπειρα μηνύματα με εκκλήσεις για βοήθεια. Με προσεγγίζουν άνθρωποι που έχουν πρόβλημα με τα ναρκωτικά, το αλκοόλ, τα χάπια, τον τζόγο, εθισμούς ίσως πιο δύσκολους. Σε όλους δίνω την ίδια συμβουλή: «Δεν θα σωθείς μόνος σου. Ζήτα βοήθεια, μην ντρέπεσαι, πρέπει να το κάνεις. Ημουν στα παπούτσια σας και ξέρω». Και εγώ έριξα τα μούτρα μου και παραμέρισα τον αρχικό εγωισμό. Οταν ήμουν υπό την επήρεια δεν σκεφτόμουν αγνά και καθαρά.
Νιώθεις ότι ακόμη και σήμερα κουβαλάς κάποιο στίγμα; Ντρέπεσαι για όσα πέρασες;
Δεν αισθάνομαι ντροπή, όχι. Ούτε φοβάμαι το στίγμα. Είμαι χίλια τοις εκατό σίγουρος για τον εαυτό μου και δεν μ’ ενδιαφέρει αν λένε «να ο πρεζάκιας». Δεν θα βαρεθώ να μιλάω, γιατί ξέρω πόσο σημαντικό είναι να ακουστεί το μήνυμά μου. Ημουν κι εγώ εκεί, ξεκίνησα από την ίδια αφετηρία. Αλλά κατάφερα να το σκαρφαλώσω το βουνό.
Εάν ο δρόμος σου σε φέρει κοντά σε πιάτσα ναρκωτικών, θα προσπαθήσεις να την αποφύγεις; Ή θα περάσεις από μέσα;
Εχω περάσει πολλές φορές ακόμη κι από εκεί που έπινα εγώ ο ίδιος. Δεν μου προκαλεί πια κανένα συναίσθημα και κανένα φόβο για πισωγυρίσματα. Μόνο στενοχώρια γι’ αυτό που βλέπω και ειδικά για τους λίγους που φαίνονται τελειωμένοι. Εγώ ήμουν τυχερός επειδή είχα δίπλα μου τους γονείς και τον αδερφό μου. Αλλος μπορεί να είναι διωγμένος από το σπίτι του, μόνος και να μην έχει πού να πάει. Εχω ακούσει ότι πίνουν απίθανα πράγματα, μπαταρίες αυτοκινήτου, κάτι σίσες, ούτε ξέρω πώς τα λένε. Αρκεί να είναι φτηνό. Υστερα από ένα χρόνο χρήσης σαπίζουν όλα και γεμίζεις πληγές.
Αισθάνεσαι ότι πλήγωσες την οικογένειά σου;
Τα πρώτα χρόνια ναι. Οσο όμως έβλεπαν βελτίωση, με τη μέρα, με την εβδομάδα, με τον μήνα, με τον χρόνο, το πράγμα γυρνούσε. Ωσπου έγινα πρωταθλητής του μαραθωνίου και ο αδερφός μου με υποδέχτηκε με αγκαλιά στον τερματισμό στο Καλλιμάρμαρο! Δεν αντιμετώπισα ποτέ οικογενειακά προβλήματα. Αρχισα να πίνω από περιέργεια, από συγκυρία, για τη φάση. Και ήμουν απόλυτα συνειδητοποιημένος. Δεν με παρέσυρε κανείς, ήξερα τι έκανα και γιατί ψαχνόμουν. Τουλάχιστον μέχρι την ηρωίνη.
Σίγουρα έφτασες πολύ κοντά στον θάνατο.
Στα δύο χρόνια της ηρωίνης το σκεφτόμουν κάθε φορά που έπινα. Οι παρέες μου ήταν όλοι χρήστες. Πήγαινα στο κέντρο για να προμηθευτώ τη δόση μου, περπατούσα πάνω σε σύριγγες, έβλεπα άτομα πεσμένα χάμω από υπερβολική δόση, μέχρι που έφτασα κι εγώ κοντά στον θάνατο εκείνη τη μέρα, μέσα στο σπίτι μου. Είναι τέτοια η ψυχοσύνθεση του εθισμένου χρήστη που δεν τον νοιάζει η ζωή, έχει παραιτηθεί. Δεν βρίσκει νόημα πουθενά, όλα του φταίνε. Δεν ξέρει καν αν αυτό που παίρνει είναι καθαρό ή νοθευμένο. Καταλαβαίνει ότι μπορεί να πεθάνει και το αποδέχεται απόλυτα.
Και πώς επιβιώνει; Τι τρώει;
Εμένα δεν με ενδιέφερε το φαγητό. Ηθελα μόνο 5 ευρώ για να κάνω χρήση. Πρώτα να γεμίσει το κεφάλι με ουσίες και μετά το στομάχι. Αρκεί ένα πατατάκι, κάτι που ζητιανεύαμε σε κάποιο μαγαζί, ποντάροντας στη φιλανθρωπία και στο συναίσθημα. Είναι πιο τίμιο αυτό παρά να κλέψεις. Εάν σήμερα βρω ένα πορτοφόλι γεμάτο λεφτά, φυσικά θα το παραδώσω. Τότε όμως θα έπαιρνα τα χρήματα και θα το πετούσα. Εννοείται ότι κι εγώ παρουσίαζα παραβατικές συμπεριφορές και έκανα μικροκλοπές. Ποτέ όμως δεν θα λήστευα μια γιαγιά ή έναν παππού.
Και πότε κατάλαβες πια ότι κέρδισες τη μάχη;
Αυτό έγινε το 2013, όταν τερμάτισα στον πρώτο μαραθώνιο της ζωής μου, χωρίς προπόνηση, χωρίς τίποτε. «Φίλε, κερδίσαμε, βρήκαμε αυτό που ψάχναμε» είπα μόλις ένιωσα το ηλεκτροσόκ. Είμαι από το 2017 στην εθνική ομάδα και βγάζω αρκετά χρήματα για να ζω από τον αθλητισμό, ενώ παράλληλα προπονώ και ένα γκρουπ αθλητών. Είμαι υγιής στο κορμί, το μυαλό, πάνω απ’ όλα στην ψυχή. Τα σκοτάδια με δυνάμωσαν. Εάν αποκτήσω παιδί, θα του διηγηθώ την ιστορία μου μόλις φτάσει σε ηλικία για να την καταλάβει. Δεν θέλω να την ακούσει από τρίτους.
«Eίδα τους δικαστές να κλαίνε από συγκίνηση»
Η οικογένεια μου αναγκάστηκε να δανειστεί πάνω από 10.000 ευρώ για να πληρωθεί η εγγύηση και να μην προφυλακιστώ. Τότε είχαμε ένα καφενεδάκι και τα φέρναμε τσίμα τσίμα. Προσπαθούσαμε να κερδίζουμε αναβολές της δίκης, με πρωτοβουλία των δικηγόρων μας, ώστε να δείξω ότι στο μεταξύ γύρισα σελίδα στη ζωή μου. Επιασα διάφορες δουλειές, πήγα στρατό, αλλά κι εκεί συνέχισα τη χρήση. Οταν τελικά έγινε το δικαστήριο ήμουν ήδη πρωταθλητής στον μαραθώνιο. Σπούδασα και νοσηλευτική χειρουργείου με τη βοήθεια του ΚΕΘΕΑ. Γύρισα προς την έδρα και είδα τους δικαστές να κλαίνε από συγκίνηση πριν να με αθωώσουν. Είχαν πια περάσει δέκα χρόνια και δεν υπήρχε περίπτωση να ξανακάνω τα ίδια λάθη.
