Ο σύζυγος της Καμίλα της ζήτησε να τον παντρευτεί χρόνια μετά την τυχαία συνάντησή τους στο Golden Gate Park στο Σαν Φρανσίσκο. Είπε ναι. Αργότερα, της έθεσε μια άλλη ερώτηση: Θα έκανε ένα προγαμιαίο συμβόλαιο;
Η Καμίλα, ιδρύτρια μιας startup για την αναπαραγωγική υγεία, της «Rita Health», δεν προσβλήθηκε. «Είμαι άτομο με προφίλ εξαιρετικά υψηλού κινδύνου», λέει επί της ουσίας καθώς οι νομικές συμβάσεις αποτελούν μέρος της καθημερινής της πραγματικότητας. «Δεν υπογράφεις ένα συμβόλαιο για τις καλές στιγμές», εξηγεί, «αλλά για όταν τα πράγματα πάνε άσχημα».
Για εκείνη και τον σύζυγό της, τα μετρητά δεν είναι το μόνο περιουσιακό στοιχείο που διακυβεύεται. Αυτός εργάζεται σε κορυφαία εταιρεία τεχνητής νοημοσύνης. Και οι δύο λαμβάνουν μέρος της αποζημίωσής τους σε δικαιώματα προαίρεσης (Stock Options) μετοχών. Αλλά εκεί που τα ίδια κεφάλαια της Καμίλα είναι ένα στοίχημα για το μέλλον, το δικό του είναι ήδη ένα κερδισμένο λαχείο.
«Δεν μπορείς να μπεις σε ένα γάμο δίνοντας τα χέρια και να περιμένεις ότι αυτό θα σε προστατεύσει»
Το προγαμιαίο συμβόλαιο συνδυάζεται με τον θάνατο και τους φόρους στη λίστα με τα πράγματα που κανείς δεν θέλει να συζητήσει, και όμως, οι έρευνες δείχνουν ότι είναι σε άνοδο. Στο TikTok, οι δικηγόροι και οι άνθρωποι που επηρεάζουν την οικονομία τα θεωρούν ως βασικό οικονομικό σχεδιασμό. Για τα εξαιρετικά διάσημα ζευγάρια, όπως η Τέιλορ Σουίφτ και ο Τράβις Κέλς, οι δικηγόροι αναλύουν ποιος παίρνει τι σε ένα διαζύγιο, οι λεπτομέρειες του οποίου θα γίνουν γνωστές ανά την υψήλιο.
Τι σκέφτομαι millennials και Gen Z όταν υπογράφουν προγαμιαίο
Η Monica Mazzei, πρόεδρος της ομάδας οικογενειακού δικαίου της νομικής εταιρείας Buchalter, το αποκαλεί «το φαινόμενο Καρντάσιαν»: Το δημόσιο ενδιαφέρον για τα προγαμιαία συμβόλαια τους βοήθησε στη μείωση των ταμπού. Η δικηγόρος οικογενειακού δικαίου Susan Scherman έχει μια ελαφρώς πιο σκοτεινή εξήγηση για τους millennials και την Gen Z που υπογράφουν προγαμιαίο: «Η στάση τους απέναντι στο γάμο είναι – ‘κοίτα, τα στατιστικά είναι εναντίον μας, οπότε ας πάμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε’».
Τα στοιχεία της έρευνας, σύμφωνα με το Business Insider, υποδηλώνουν ότι περισσότερα ζευγάρια προτείνουν προγαμιαίο συμβόλαιο. Πριν από δεκαπέντε χρόνια, μια έρευνα του Harris Poll σε 2.000 παντρεμένους ή αρραβωνιασμένους ενήλικες στις Ηνωμένες Πολιτείες διαπίστωσε ότι μόλις το 3% είχε υπογράψει προγαμιαίο γάμο. Το 2023, οι Harris Poll και Axios επανέλαβαν την έρευνα και ενώ το δείγμα ήταν μικρότερο, το ποσοστό εκτινάχθηκε στο 20% περίπου. Τα ποσοστά ήταν ακόμη υψηλότερα μεταξύ των millennials (47%) και της Gen Z (41%).
Η άνοδος αυτή εμφανίζει μια αλλαγή στο πώς σκέφτονται οι νεότεροι – και όχι μόνο οι Αμερικανοί – για το γάμο. Μερικοί από αυτούς μεγάλωσαν κατά τη διάρκεια της κορύφωσης των ποσοστών διαζυγίων της δεκαετίας του ’80 και του ’90. Περιμένουν περισσότερο για να πουν το «ναι», μετά παντρεύονται με καριέρες, υποθήκες και άλλα περιουσιακά στοιχεία που αξίζει να προστατευτούν: ψηφιακά ονόματα μέσων κοινωνικής δικτύωσης, bitcoin, κατάψυξη ωαρίων και εμβρύων – γι’ αυτό, περισσότερο από ποτέ, λένε, «θέλουμε προγαμιαίο».
Ευκολότερο το προγαμιαίο παρά η κοινή φορολογική δήλωση
Βοηθά επίσης το γεγονός ότι η τεχνολογία έχει κάνει πιο εύκολη τη λήψη ενός προγαμιαίου συμβολαίου από την υποβολή κοινής φορολογικής δήλωσης. Η Καμίλα και ο σύζυγός της χρησιμοποίησαν την First, μια υπηρεσία προγαμαμίων συμβολαίων, που τους έδωσε ένα ερωτηματολόγιο και άφησε τον καθένα να φέρει έναν δικηγόρο για να εξετάσει το σχέδιο πριν υπογράψει. Τα προγαμιαία της First ξεκινούν από 599 δολάρια (515 ευρώ). Η εταιρεία έχει συγκεντρώσει 4,3 εκατομμύρια δολάρια σε επιχειρηματικά κεφάλαια για να επεκταθεί.
Για την Καμόλα, το να κάνει ένα προγαμιαίο συμβόλαιο ήταν μια φυσική επιλογή. Έχοντας ιδρύσει εταιρεία τεχνολογίας, έχει συνηθίσει να υπογράφει συμβόλαια στο διαδίκτυο. Είναι επίσης μέρος μιας γενιάς που περιμένει τα πάντα κατά παραγγελία. «Αγοράσαμε ένα Tesla σε έναν ιστότοπο», σκέφτηκε. Γιατί όχι ένα προγαμιαίο;
Ιστορικά, τα προγαμιαία συμβόλαια ήταν η συνήθεια των υπερπλουσίων, που ωθούνταν από τους γονείς να προστατεύσουν το οικογενειακό χρήμα. Ένας δικηγόρος περιέγραψε έναν φωτογράφο-πελάτη που άφηνε στους γονείς του τη διαπραγμάτευση κάθε όρου στα προγαμιαία συμβόλαια, επειδή διαφαινόταν μια κληρονομιά πολλών εκατομμυρίων δολαρίων. Η Λόις Λίμπερμαν, συνεργάτης στο φημισμένη νομική εταιρεία οικογενειακού δικαίου της Blank Rome, έχει ένα όνομα για αυτήν την κατηγορία ανθρώπων: «η λέσχη του τυχερού… σπέρματος».
Αυτός ο κόσμος δεν έχει εξαφανιστεί. Τα παιδιά των boomers και των μεγαλύτερων γενεών παρακολουθούν μια μεταφορά πλούτου ρεκόρ — περίπου 100 τρισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το 2048. Αλλά η ταχύτερη ανάπτυξη είναι μεταξύ των αυτοδημιούργητων ζευγαριών, λένε οι δικηγόροι στη Νέα Υόρκη και το Σαν Φρανσίσκο. Χτίζουν την περιουσία τους πιο γρήγορα από ό,τι οι γονείς τους, καθώς τα στεγαστικά και οι μετοχές αυξάνονται και αυξάνουν την καθαρή τους αξία.
Γιατί ζητούν προγαμιαίο συμβόλαιο περισσότερες γυναίκες;
Τα προγαμιαία συμβόλαια δεν καταγράφονται σε κανένα κεντρικό μητρώο, επομένως υπάρχουν ελάχιστα δεδομένα για το ποιος τα χρησιμοποιεί ή γιατί, είπε η Ελίζαμπεθ Κάρτερ, καθηγήτρια στο Νομικό Τμήμα του Πολιτειακού Πανεπιστημίου της Λουιζιάνα και δικηγόρος. Η έρευνά της δείχνει ότι η άνοδος δεν σχετίζεται μόνο με την αύξηση των περιουσιακών στοιχείων, αλλά και με το ποιος τα κερδίζει.
Οι γυναίκες είναι πιο πιθανό από ποτέ να είναι οι τροφοδότες του νοικοκυριού. Περισσότερα ιδιόκτητα σπίτια, κάτοχοι πτυχίων πανεπιστημίου και διοίκηση επιχειρήσεων. Υπό αυτό το πρίσμα, το νομικό έγγραφο που κάποτε θωράκιζε τον πλούτο των δυναστιών προστατεύει τώρα τα διπλά εισοδήματα, γι’ αυτό, τις περισσότερες φορές, είναι η γυναίκα που το ζητά.
Η διευθύντρια μέσων κοινωνικής δικτύωσης Kate Winick βρήκε τον έρωτά της στα 34 της. Προτού βρει τον σύζυγό της, είχε ξοδέψει μια δεκαετία αυξάνοντας τις οικονομίες της δουλεύοντας στα μέσα ενημέρωσης και μετά σε μία μεγάλη εταιρεία.
«Αυτό ήταν πολύ σημαντικό για μένα», εξηγεί. Η ίδια και ο σύζυγός της χρησιμοποίησαν έναν διαμεσολαβητή για να διευθετήσουν τους όρους του γάμου τους, πριν προσλάβουν χωριστούς δικηγόρους. «Νομίζω ότι και οι δύο νιώθαμε πως ο στόχος ήταν να φύγουμε ολόκληροι, όχι να φύγουμε με πλεονέκτημα ή κέρδος», τονίζει η Winick, τώρα παντρεμένη τρία χρόνια.
«Δεν μπορείς να μπεις σε ένα γάμο με μια… χειραψία»
Νωρίτερα φέτος, η Rachel-Jean Firchau, 32 ετών, η οποία μετακόμισε πρόσφατα στην Αυστραλία, έθεσε την ιδέα ενός προγαμιαίου συμβολαίου στον τότε αρραβωνιαστικό της. Ήταν εκείνη που έφερνε το μεγαλύτερο εισόδημα στο σπίτι για πέντε χρόνια, εργαζόταν σε πωλήσεις διαφημιστικών πρακτορείων και τελικά αποφάσισαν ότι θα παραιτηθεί για να δημιουργήσει το δικό της μπλογκ για ταξίδια και ένα τρόπο ζωής πλήρους απασχόλησης, στοιχηματίζοντας ότι ένα brandname με περισσότερους από 20.000 ακόλουθους στο Instagram θα μπορούσε να γίνει μια ονειρεμένη δουλειά.
Το ζευγάρι άφησε τη γραφειοκρατία μέχρι την τελευταία στιγμή – δεν ήταν τόσο χαριτωμένο, άλλωστε, όσο η επιλογή μπομπονιέρων και η αλλαγή ρούχων για τη δεξίωση. Χρησιμοποίησαν την First, συμπληρώνοντας ερωτηματολόγια σε ένα σπιτικό δείπνο και υπογράφοντας αργότερα από το διαμέρισμά τους με έναν συμβολαιογράφο σε βίντεο.
Το προγαμιαίο συμβόλαιο λέει ότι η Firchau κατέχει την πνευματική ιδιοκτησία της επωνυμίας της και τη διατηρεί αν χωρίσουν. «Δεν μπορείς να μπεις σε ένα γάμο δίνοντας τα χέρια», λέει χαρακτηριστικά, «και να περιμένεις ότι αυτό θα σε προστατεύσει».
Δεν είναι μόνο ο έλεγχος των μέσων κοινωνικής δικτύωσης που θέλουν να προστατέψουν τα νεότερα ζευγάρια. Οι ρήτρες καλύπτουν πλέον τα κατοικίδια και μερικές φορές το TikTok του… ζώου τους, εάν υπάρχουν πραγματικά έσοδα που συνδέονται με αυτό. Η Libby Leffler, ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της First, λέει ότι τα έχει δει όλα: αθλητικά παπούτσια, τσάντες, κονσόλες παιχνιδιών, πατέντες και τέχνη κρυπτογράφησης.
Έμβρυα στα προγαμιαία, αλλά τα δικαστήρια αποφασίζουν για τα παιδιά
Πολλές εταιρείες προγαμιαίων συμβολαίων περιλαμβάνουν και έμβρυα στο τυπικό ερωτηματολόγιο περιουσιακών στοιχείων, εξηγώντας ότι τα έμβρυα πριν από το γάμο εμφανίζονται «περισσότερο από όσο θα νόμιζες». Ένα πράγμα που δεν μπορεί να διευθετήσει ένα προγαμιαίο συμβόλαιο είναι η επιμέλεια ή η υποστήριξη του παιδιού. Τα δικαστήρια αποφασίζουν για αυτά αργότερα, σύμφωνα με το βέλτιστο συμφέρον του παιδιού.
Μόλις ταξινομηθούν τα περιουσιακά στοιχεία, τα ζευγάρια αρχίζουν να γράφουν κανόνες. Το πιο καυτό παράδειγμα είναι η ρήτρα απιστίας, η οποία ορίζει την εξαπάτηση και, φυσικά, την χρηματική ποινή.
Το HelloPrenup, μια πλατφόρμα τεσσάρων ετών που παράγει δεκάδες χιλιάδες συμφωνίες ετησίως, λέει ότι περίπου το ένα τρίτο των προγαμιαίων συμβολαίων που δημιουργούνται στην πλατφόρμα της έχουν ρήτρα απιστίας. Η μέση ποινή είναι περίπου 165.000 δολάρια.
Ρήτρα απιστίας και χρηματική ποινή
Οι δικηγόροι, ωστόσο, δεν εντυπωσιάζονται. Η απιστία είναι γνωστό πως είναι δύσκολο να αποδειχθεί στο δικαστήριο, δημιουργώντας μια «μίνι δίκη μέσα σε μια δίκη», λέει ο Lidio Duval, δικηγόρος οικογενειακού δικαίου στην Aronson Mayefsky & Sloan στη Νέα Υόρκη. Το να εκτελεστεί μια ρήτρα απιστίας είναι ένα συνονθύλευμα πολλών παραγόντων και συχνά τα δικαστήρια δεν τις επιβάλουν.
Όπου επιτρέπονται, η γλώσσα πρέπει να είναι «χειρουργική», ειδικά για ανοιχτές – πολυσυντροφικές σχέσεις. Η ιδρύτρια του HelloPrenup, Τζούλια Ρότζερς, έχει δει ρήτρες που θυμίζουν περισσότερο βιογραφικό… εφαρμογής γνωριμιών παρά νομικό συμβόλαιο: «το σεξ με τρίτο μέρος είναι εντάξει, εφόσον ο σύζυγος βρίσκεται στο ίδιο δωμάτιο».
Είναι ένα διαφορετικό σκηνικό από σχεδόν μια δεκαετία πριν, όταν ο τότε αρραβωνιαστικός μου έδειχνε άναυδος με την πρότασή μου να προσλάβουμε έναν δικηγόρο για να συντάξει ένα προγαμιαίο γάμο, τονίζει η διευθύντρια μέσων κοινωνικής δικτύωσης Kate Winick. Είχε κληρονομήσει ένα καλό ποσό από τη γιαγιά του και ήθελα να τον απαλλάξω από την ενοχή επειδή μου ζήτησε να υπογράψω ένα προγαμιαίο συμβόλαιο. Επιπλέον, αν θα χωρίζαμε ποτέ, δεν χρειαζόμουν τα χρήματα. Είχαμε και οι δύο εξαψήφιους αριθμούς και δεν είχαμε χρέη.
Όταν τον ρώτησα, το πρόσωπό του χλώμιασε σαν να είχα ρίξει τα χαρτιά του διαζυγίου στο τραπέζι. «Δεν υπολογίζω να χρειαστούμε ένα», είπε, «εν μέρει δηλώνοντάς το, εν μέρει ρωτώντας με…». Το στήθος μου σφίχτηκε. «Ούτε εγώ», είπα πριν αλλάξω θέμα.
«Φραγμός ενάντια στις χειρότερες παρορμήσεις μας»
Ο σύζυγός μου άκουσε το προγαμιαίο συμβόλαιο και φαντάσθηκε μία συνάντηση σε ένα δικηγορικό γραφείο με μια κρύα ρεσεψιονίστ και ένα μπολ με ζαχαρωτά στο τραπέζι συνεδριάσεων. Η νέα έκδοση, όμωςμ φαίνεται διαφορετική – ένας καναπές, δύο φορητοί υπολογιστές ανοιχτοί και μια λίστα με προτροπές που ωθούν τα ζευγάρια στις δύσκολες ερωτήσεις, ενώ ακόμα αγαπιούνται.
Αυτό είναι το πνεύμα που έφεραν εκείνοι στο προγαμιαίο τους συμβόλαιο. Η Winick, η οποία περιγράφει τον εαυτό της ως «ευλόγως ζωηρή», γνωρίζει την εκδοχή του εαυτού της όταν είναι πιεσμένη, κουρασμένη ή, «Θεός φυλάξοι, πεινασμένη». Επέλεξαν ένα προγαμιαίο, έτσι ώστε ο καλύτερος εαυτός τους να μπορεί να θέσει κανόνες για τις χειρότερες μέρες τους. «Θα προστατέψουμε ο ένας τον άλλον ακόμη και από την πιθανότητα να κάνουμε πράγματα από θυμό ή πόνο», επισημαίνει.
Με αυτό τον τρόπο, ένα προγαμιαίο συμβόλαιο δεν είναι ένας φράκτης ενάντια στην αγάπη, αλλά ένας φραγμός ενάντια στις χειρότερες παρορμήσεις μας.
