Η παγκόσμια οικονομία μόλις τώρα άφησε πίσω της την περιπέτεια της πανδημίας, οι προκλήσεις όμως δεν τελειώνουν ούτε το 2025.
Τη χρονιά που πλησιάζει στο τέλος της, οι κεντρικές τράπεζες άρχισαν επιτέλους να μειώνουν τα επιτόκια, έχοντας κερδίσει τη μάχη κατά του πληθωρισμού χωρίς να πυροδοτήσουν μια παγκόσμια ύφεση.
Τα χρηματιστήρια έκαναν ράλι στις ΗΠΑ και την Ευρώπη και το περιοδικό Forbes έκανε λόγο για έτος των πλουσίων, καθώς 141 νέοι δισεκατομμυριούχοι εμφανίστηκαν στη λίστα των σύγχρονων Κροίσων.
Αν όμως αυτά ήταν καλά μαντάτα, κάποιος ξέχασε να το πει στους ψηφοφόρους.
Στο μεγαλύτερο εκλογικό έτος της σύγχρονης ιστορίας, οι πολίτες τιμώρησαν κυβερνήσεις στην Ασία, την Ευρώπη και την Αμερική για την οικονομική κατάσταση που βιώνουν: τη δυσβάσταχτη κρίση του κόστους ζωής που πυροδότησαν οι αυξήσεις τιμών μετά την πανδημία.
Για πολλούς, η κατάσταση μπορεί να δυσκολέψει κι άλλο το 2025, εκτιμά το Reuters.
Για μεγάλο μέρος του παγκόσμιου πληθυσμού η κρίση της ακρίβειας δεν έχει τελειώσει (SOOC)
Τραμπ
Αν ο εκλεγμένος πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ κάνει πράξη την απειλή του για την επιβολή δασμών, ο εμπορικός πόλεμος που θα ακολουθήσει μπορεί είτε να αυξήσει εκ νέου τον πληθωρισμό, είτε να επιβραδύνει την παγκόσμια οικονομία, είτε και τα δύο.
Η ανεργία, η οποία σήμερα βρίσκεται σε ιστορικό χαμηλό στις ΗΠΑ, μπορεί και πάλι να αρχίσει να παίρνει την ανιούσα.
Οι πόλεμοι στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, η πολιτική αστάθεια σε Γαλλία και Γερμανία και τα ερωτήματα για την κινεζική οικονομία περιπλέκουν περαιτέρω την κατάσταση.
Στο μεταξύ, το κόστος των κλιματικών καταστροφών γίνεται νέα πηγή ανησυχίας για πολλές χώρες.
Σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, οι φτωχότερες χώρες του κόσμου βρίσκονται σήμερα στην χειρότερη οικονομική κατάσταση των τελευταίων δύο δεκαετιών, έχοντας χάσει την μετα-πανδημική ανάκαμψη. Το τελευταίο που χρειάζονται είναι χειρότερες χρηματοδοτικές συνθήκες ή αποδυνάμωση του παγκόσμιου εμπορίου.
Σε πλουσιότερες χώρες, οι κυβερνήσεις πρέπει να αντιμετωπίσουν την πεποίθηση πολλών ψηφοφόρων ότι η αγοραστική τους δύναμη, το βιοτικό τους επίπεδο και οι προοπτικές τους για το μέλλον έχουν πάρει την κατηφόρα.
Αν δεν το πετύχουν, κερδισμένα μπορεί να βρουν τα κόμματα των άκρων, τα οποία ήδη κατακερματίζουν κοινοβούλια και αποσταθεροποιούν κυβερνήσεις.
Στο μεταξύ, οι νέες προτεραιότητες στις δαπάνες, από την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και της γήρανσης του πληθυσμού μέχρι την αύξηση των αμυντικών δαπανών, έρχονται να επιβαρύνουν προϋπολογισμούς που ήδη βρίσκονται στα όριά τους μετά την Covid-19.
Αν οι κυβερνήσεις επιλέξουν να συνεχίσουν αυτό που κάνουν εδώ και χρόνια –να συσσωρεύουν χρέος- αργά ή γρήγορα θα εμφανιστεί ο κίνδυνος νέας οικονομικής κρίσης.
O Ντόναλντ Τραμπ απειλεί να δυναμιτίσει την παγκόσμια οικονομία με σαρωτικούς δασμούς (Reuters)
Τι σημαίνουν αυτά για το 2025
Όπως σχολίασε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας Κριστίν Λαγκάρντ, μιλώντας στην τελευταία συνάντηση του ιδρύματος για φέτος, η αβεβαιότητα θα υπάρχει «σε αφθονία» το 2025.
Κανείς δεν είναι βέβαιος αν ο Τραμπ θα επιβάλλει πράγματι δασμούς 10-20% σε όλες τις εισαγωγές, νούμερο που ανεβαίνει στο 60% για τα προϊόντα από Κίνα, ή αν αυτές οι απειλές είναι απλώς μια διαπραγματευτική μπλόφα.
Αν εφαρμόσει αυτά που λέει, οι συνέπειες θα εξαρτηθούν από τους κλάδους που θα δεχτούν τη μεγαλύτερη πίεση, καθώς και από τα ενδεχόμενα αντίποινα.
Η Κίνα, η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία του κόσμου, δέχεται πιέσεις να αρχίσει μια μεγάλη μετάβαση καθώς ο ρυθμός ανάπτυξης πέφτει και πέφτει.
Οικονομολόγοι λένε ότι το Πεκίνο πρέπει να βάλει τέρμα στην εξάρτησή του από την παραγωγή προϊόντων και να γεμίσει το πορτοφόλι των πιο χαμηλόμισθων.
Για την Ευρώπη, της οποίας η οικονομία βρίσκεται ακόμα πιο πίσω από τις ΗΠΑ μετά την πανδημία, το ερώτημα είναι αν θα αντιμετωπιστούν οι βασικές αιτίες του προβλήματος, από το έλλειμμα επενδύσεων μέχρι την έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.
Για να γίνει αυτό θα πρέπει να αρθούν τα αδιέξοδα σε Γερμανία και Γαλλία, τις μεγαλύτερες δυνάμεις της Ευρωζώνης.
Για πολλές άλλες οικονομίες, η προοπτική ενός ισχυρότερου δολαρίου –αν οι πολιτικές Τραμπ οδηγήσουν σε πληθωρισμό και επιβραδύνουν τις μειώσεις επιτοκίων- είναι κακή είδηση, καθώς θα μπορούσε να περιορίσει τις επενδύσεις και να αυξήσει το χρέος σε δολάρια.
Υπόψη, τέλος, πρέπει να ληφθούν οι άγνωστες ενδεχόμενες συνέπειες των πολέμων στην Ουκρανία και τη Μέση Ανατολή, οι οποίοι μπορεί να επηρεάσουν και πάλι το κόστος της ενέργειας.
Για την ώρα, πολιτικοί και αγορές πιστεύουν ότι η παγκόσμια οικονομία θα αντέξει και ότι οι κεντρικές τράπεζες θα ολοκληρώσουν την επιστροφή σε χαμηλότερα ύψη επιτοκίων.
Όπως προειδοποίησε όμως το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στην τελευταία του έκθεση για τις προοπτικές της παγκόσμιας οικονομίας, «Ετοιμαστείτε για αβέβαιους καιρούς».
