Καθώς ο πόλεμος της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει μπει πλέον στον τέταρτο χρόνο, η ΕΕ παραμένει στη δυσάρεστη θέση να χρηματοδοτεί και τις δύο πλευρές της σύγκρουσης. Αυτό αναφέρει το Reuters αναδεικνύοντας το «διπλό ταμπλό» των Ευρωπαίων στον πόλεμο καθώς… δεν μπορούν να κάνουν διαφορετικά.
Μπορεί το μπλογκ να έχει μειώσει την εξάρτησή της από τη Ρωσία, τον κάποτε κυρίαρχο προμηθευτή της, κατά περίπου 90% από το 2022, ωστόσο στο πρώτο 8μηνο του 2025 εισήγαγε ρωσική ενέργεια αξίας άνω των 11,4 δισ. ευρώ, σύμφωνα με ανάλυση του Reuters σε δεδομένα του Centre for Research on Energy and Clean Air (CREA), ανεξάρτητου ερευνητικού οργανισμού με έδρα το Ελσίνκι.
Έτσι αν και δεν έχει σχέσει με τα 133 δις. ευρώ του 2021, ωστόσο, οι μεγάλες παραδόσεις στρατιωτικής και ανθρωπιστικής βοήθειας στο Κίεβο αντισταθμίζονται από αυτές τις πληρωμές προς τη Μόσχα για πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Οι συνολικές εισαγωγές ρωσικής ενέργειας της ΕΕ από το 2022, όταν η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, ανέρχονται σε πάνω από 213 δισ. ευρώ, δείχνουν τα στοιχεία του CREA. Το ίδιο διάστημα η ΕΕ έχει δαπανήσει στην Ουκρανία 167 δισ. ευρώ σε χρηματοδοτική, στρατιωτική και ανθρωπιστική στήριξη προς το Κίεβο, σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου.
Ο Βαϊμπάβ Ραγκουντάναν, ειδικός σε θέματα ΕΕ-Ρωσίας στο CREA, χαρακτήρισε τις αυξημένες ροές «μορφή αυτοϋπονόμευσης» από ορισμένες χώρες, δεδομένου ότι οι πωλήσεις ενέργειας αποτελούν τη μεγαλύτερη πηγή εσόδων της Ρωσίας καθώς διεξάγει πόλεμο εναντίον μιας Ευρώπης που στηρίζει την Ουκρανία. «Το Κρεμλίνο κυριολεκτικά λαμβάνει χρηματοδότηση για να συνεχίσει να αναπτύσσει τις ένοπλες δυνάμεις του στην Ουκρανία», είπε.
Η Ευρώπη θα σταματήσει υποτίθεται να εισάγει ρωσικό πετρέλαιο από το 2028, κάτι που σημαίνει σύμφωνα με το Reuters ότι από το 2028, τα ευρωπαϊκά χρήματα θα μπορούσαν να συνεχίσουν να στηρίζουν την πολεμική προσπάθεια του Κρεμλίνου για έναν χρόνο ή και περισσότερο.
Οι χώρες που αγοράζουν περισσότερο
Επτά από τα 27 κράτη-μέλη της ΕΕ αύξησαν την αξία των εισαγωγών τους σε σχέση με πέρυσι, μεταξύ των οποίων πέντε χώρες που στηρίζουν την Ουκρανία στον πόλεμο. Η Γαλλία, για παράδειγμα, είδε τις αγορές ρωσικής ενέργειας να αυξάνονται κατά 40% στα 2,2 δισ. ευρώ, ενώ οι εισαγωγές της Ολλανδίας εκτινάχθηκαν κατά 72% στα 498 εκατ. ευρώ, δείχνει η ανάλυση.
Παρότι τερματικοί σταθμοί υγροποιημένου φυσικού αερίου (ΥΦΑ/LNG) σε χώρες όπως η Γαλλία και η Ισπανία λειτουργούν ως πύλες εισόδου για ρωσικές προμήθειες στην Ευρώπη, το αέριο συχνά δεν καταναλώνεται σ’ αυτές τις χώρες, αλλά διοχετεύεται σε αγοραστές σε ολόκληρη την ΕΕ.
Η Ουγγαρία και η Σλοβακία -που διατηρούν στενούς δεσμούς με το Κρεμλίνο και απορρίπτουν την ιδέα απεμπλοκής από το ρωσικό αέριο- παραμένουν μεγάλοι εισαγωγείς, αντιπροσωπεύοντας από κοινού 5 δισ. ευρώ αυτού του συνόλου. Δεν θα επηρεάζονταν από τις σχεδιαζόμενες κυρώσεις της ΕΕ στο ΥΦΑ, οι οποίες απαιτούν ομοφωνία των κρατών-μελών, καθώς θα μπορούσαν να συνεχίσουν να λαμβάνουν ρωσικό αέριο μέσω αγωγών έως το 2028.
Η Ουγγαρία ήταν μεταξύ των επτά χωρών που είδαν την αξία των εισαγωγών ρωσικής ενέργειας να αυξάνεται φέτος, κατά 11%, σύμφωνα με τα στοιχεία. Τη Γαλλία και την Ολλανδία ακολούθησαν τέσσερις ακόμη χώρες των οποίων οι κυβερνήσεις στηρίζουν την Ουκρανία στον πόλεμο: το Βέλγιο, με αύξηση 3%, η Κροατία (55%), η Ρουμανία (57%) και η Πορτογαλία (167%).
Είμαστε δεσμευμένες… λένε οι εταιρείες
Η γαλλική TotalEnergies (TTEF.PA) συγκαταλέγεται στους μεγαλύτερους εισαγωγείς ρωσικού ΥΦΑ στην Ευρώπη, με άλλους μεγάλους παίκτες τη Shell (SHEL.L), τη Naturgy της Ισπανίας (GBANm.BA), τη γερμανική SEFE και τον εμπορικό οίκο Gunvor (GGL.UL). Όλοι λειτουργούν με μακροπρόθεσμα συμβόλαια που επεκτείνονται στη δεκαετία του 2030 ή και του 2040.
Ο Ρόναλντ Πίντο, επικεφαλής ανάλυσης για το φυσικό αέριο στην Kpler, είπε ότι οι εταιρείες διστάζουν να ρισκάρουν πρόστιμα για παραβίαση συμβατικών δεσμεύσεων χωρίς να έχουν την νομική κάλυψη της ΕΕ. «Στο τέλος της ημέρας, το ΥΦΑ αυτό το αγοράζουν οι παίκτες της αγοράς, όχι τα κράτη, και στη μεγάλη τους πλειονότητα τηρούν τα μακροπρόθεσμα συμβόλαιά τους», πρόσθεσε.
Το γερμανικό υπουργείο Οικονομίας είπε στο Reuters ότι χαιρετίζει τις προσπάθειες της ΕΕ για σταδιακή απεξάρτηση από τα ρωσικά ορυκτά καύσιμα, αλλά ότι η SEFE δεσμεύεται από μακροχρόνιο συμβόλαιο για την αγορά ΥΦΑ από το εργοστάσιο Yamal της Ρωσίας χωρίς δυνατότητα καταγγελίας. «Βάσει των όρων “take-or-pay”, η SEFE θα έπρεπε να πληρώσει για τις συμφωνημένες ποσότητες, ακόμη κι αν δεν γινόταν παραλαβή», είπε εκπρόσωπος του υπουργείου. «Η μη αποδοχή θα επέτρεπε στο Yamal να μεταπωλήσει αυτές τις ποσότητες, κάτι που θα παρείχε διπλή ενίσχυση στη ρωσική οικονομία».
Οι ΗΠΑ δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη Ρωσία
Την ίδια στιγμή ο πρόεδρος των ΗΠΑ επιπλήττει τους Ευρωπαίους για τις πληρωμές τους σε ενέργεια προς τη Μόσχα υποστηρίζοντας ότι το αμερικανικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τις χαμένες ρωσικές προμήθειες, και πολλοί αναλυτές λένε ότι μια τέτοια μεταστροφή είναι εφικτή, αν και θα ενίσχυε την εξάρτηση της Ευρώπης από την αμερικανική ενέργεια σε μια εποχή που η Ουάσινγκτον χρησιμοποιεί τους δασμούς ως εργαλείο πολιτικής.
«Η ΕΕ έχει συμφωνήσει να αγοράσει περισσότερη ενέργεια από τις ΗΠΑ για να ανταποκριθεί στα πολύ ισχυρά αμερικανικά αιτήματα να σταματήσουν οι ρωσικές εισαγωγές», είπε η Αν-Σοφί Κορμπό, ερευνήτρια στο Κέντρο Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Κολούμπια.
«Ωστόσο, είναι ψευδαίσθηση να πιστεύουμε ότι το αμερικανικό ΥΦΑ θα αντικαταστήσει το ρωσικό ΥΦΑ με αναλογία ένα προς ένα. Το αμερικανικό ΥΦΑ βρίσκεται στα χέρια ιδιωτικών εταιρειών, που δεν υπακούν σε εντολές του Λευκού Οίκου ή της Ευρωπαϊκής Επιτροπής· βελτιστοποιούν τα χαρτοφυλάκιά τους».
Ο άλλος μπελάς για Ευρωπαίους
Και ενώ συμβαίνουν όλα αυτά, η αυξημένη ζήτηση αερίου από την Ουκρανία -της οποίας η παραγωγή ενέργεις έχει σακατευτεί από τους ρωσικούς βομβαρδισμούς- θα απαιτήσει από την Ευρώπη να ενισχύσει τις εισαγωγές LNG, ωθώντας τις τιμές υψηλότερα.
Οι ρωσικές επιθέσεις έχουν καταστρέψει πάνω από το μισό της παραγωγικής ικανότητας φυσικού αερίου της Ουκρανίας ενόψει του χειμώνα, μετέδωσε το Bloomberg στις 9 Οκτωβρίου, επικαλούμενο μη κατονομαζόμενες πηγές.
Το ουκρανικό δίκτυο φυσικού αερίου, το οποίο κάλυπτε τις ανάγκες της χώρας πριν από τον πόλεμο πλήρους κλίμακας, έχει πληγεί επανειλημμένα από πυραύλους και drones, θέτοντας σε κίνδυνο εκατομμύρια νοικοκυριά που εξαρτώνται από το αέριο για θέρμανση τον χειμώνα.
Στις 3 Οκτωβρίου, οι ρωσικές δυνάμεις εξαπέλυσαν μία από τις μεγαλύτερες μέχρι σήμερα επιθέσεις, εκτοξεύοντας 35 πυραύλους και 60 μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) εναντίον εγκαταστάσεων φυσικού αερίου στις περιφέρειες Χάρκιβ και Πολτάβα, σύμφωνα με την κρατική ενεργειακή εταιρεία Naftogaz.
Οι επιθέσεις κατέστρεψαν περίπου το 60% της παραγωγής φυσικού αερίου της Ουκρανίας, σύμφωνα με τις πηγές του Bloomberg. Η Naftogaz χαρακτήρισε την επίθεση «την πιο μαζική» κατά υποδομών φυσικού αερίου από την αρχή του πολέμου.
