Σαν βγεις στον πηγαιμό για το χωριό σου… φρόντισε να έχεις μετρητά μαζί σου. Μπορεί πλέον και το τελευταίο ψιλικατζίδικο να δέχεται – όπως είναι υποχρεωμένο εκ του νόμου – πληρωμές μέσω POS, αλλά τα μετρητά είναι ακόμα ο βασιλιάς στις συναλλαγές μικρής αξίας. Ο θρόνος τους όμως τρίζει.
Τα capital controls και στη συνέχεια η πανδημία του covid-19 λειτούργησαν ως καταλύτης για τη χρήση πλαστικού και άυλου χρήματος, με τις συναλλαγές με κάρτα και e-banking να ξεπερνάνε συνολικά σε αξία τις συναλλαγές με μετρητά. Σε ό,τι αφορά όμως τον αριθμό των συναλλαγών, θα χρειαστούν περίπου άλλα τρία χρόνια για να υπερβούν οι ηλεκτρονικές πληρωμές τα μετρητά – σύμφωνα με έρευνα της Visa και του ΙΝΕΜΥ-ΕΣΕΕ.
Διπλασιάστηκε η χρήση ψηφιακού χρήματος
Σύμφωνα με την τελευταία πανευρωπαϊκή έρευνα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για τη στάση των πολιτών της Ευρωζώνης αναφορικά με τις μεθόδους πληρωμών, το 28% της αξίας των εφάπαξ πληρωμών (π.χ. αγορές προϊόντων ή υπηρεσιών), γίνεται χωρίς μετρητά. Το ποσοστό είναι διπλάσιο σε σύγκριση με την περίοδο πριν τον κορονοϊό, και αυξάνεται διαρκώς. Στην Ελλάδα οι συναλλαγές χωρίς μετρητά αφορούν το 27% της αξίας των μη επαναλαμβανόμενων συναλλαγών– ποσοστό πολύ κοντά στον πανευρωπαϊκό μέσο όρο. Σε αριθμό συναλλαγών τα ποσοστά χρήσης ψηφιακού χρήματος αγγίζουν το 19% στην Ελλάδα, ποσοστό υψηλότερο από το μέσο όρο της Ευρωζώνης (17%). Στην έρευνα της ΕΚΤ δεν περιλαμβάνονται οι επαναλαμβανόμενες πληρωμές, π.χ. λογαριασμοί, δόσεις, δίδακτρα κλπ.
Προς ένα μέλλον χωρίς μετρητά
Πόσο προετοιμασμένοι όμως είμαστε για τη μετάβαση σε μια κοινωνία που τα μετρητά θα έχουν εξαφανιστεί;
Mε βάση έρευνα της ιστοσελίδας Finansplassen, ένας νορβηγικός ιστότοπος οικονομικών πληροφοριών, η ετοιμότητα των κατοίκων της Ελλάδας να περάσουν στην εποχή του άϋλου χρήματος, βαθμολογείται με 49 μονάδες – σε μια κλίμακα από το μηδέν ως το 100. Πρόκειται για την 21η θέση ανάμεσα σε 48 χώρες, στην ευρύτερη ευρωπαϊκή περιοχή. Μπροστά από εμάς βρίσκεται η Ιταλία, η Ισπανία, η Γαλλία και η Τουρκία – συγκεντρώνοντας από 51,5 ως 54 μονάδες. .
Αμέσως πιο κάτω από την Ελλάδα ακολουθούν με μικρή απόσταση η Ουγγαρία, Λευκορωσία (48,5) και Βόρεια Μακεδονία (47 μονάδες).
Παραδόξως η πιο ισχυρή οικονομία της Ευρώπης, η Γερμανία, βρίσκεται στον πάτο της κατάταξης, συγκεντρώνοντας μόλις 21 βαθμούς στη λίστα ετοιμότητας.
Στην κορυφή της λίστας με τις χώρες που είναι καλύτερα προετοιμασμένες για ένα μέλλον χωρίς μετρητά, βρίσκονται τα σκανδιναβικά κράτη: Δανία, Φινλανδία και Νορβηγία, με βαθμολογία από 85 ως 96 μονάδες.
Η μέθοδος της έρευνας
Η Finansplassen συγκέντρωσε στοιχεία από την Παγκόσμια Τράπεζα, τη Eurostat και άλλες δημόσιες πηγές δεδομένων, για να αξιολογήσει την ετοιμότητα κάθε χώρας να παρέχει στους πολίτες της συναλλαγές χωρίς μετρητά.
Αξιολόγησαν τον αριθμό των διαθέσιμων ΑΤΜ και τερματικών πληρωμών ανά 100.000 κατοίκους, το όριο που μπορούν να ξοδέψουν οι κάτοχοι καρτών κατά τις ανέπαφες αγορές και τον αριθμό των ατόμων που πραγματοποιούν ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές.
Λιγότερα ΑΤΜ σημαίνει ότι η χώρα εξαρτάται λιγότερο από τα μετρητά και ένας μεγαλύτερος αριθμός τερματικών πληρωμών POS σημαίνει ότι υπάρχει καλύτερη υποδομή για ηλεκτρονικές συναλλαγές, δήλωσε εκπρόσωπος της Finansplassen στο Εuronews.
Η ανάλυσή τους έδειξε ότι η Νορβηγία είναι η πιο προετοιμασμένη για ένα μέλλον χωρίς μετρητά: έχει έναν από τους χαμηλότερους αριθμούς ΑΤΜ και περίπου το 96% του πληθυσμού κάνει ηλεκτρονικές τραπεζικές συναλλαγές, σύμφωνα με την ανάλυση.
Η Φινλανδία και η Δανία έρχονται δεύτερες και τρίτες στην ανάλυση, επειδή διαθέτουν περισσότερα ΑΤΜ από τη Νορβηγία και ελαφρώς λιγότερα τερματικά POS, αλλά περίπου το ίδιο ποσοστό ανθρώπων που κάνουν χρήση e-banking.
Η Ολλανδία, η Σουηδία, η Ισλανδία, η Εσθονία, η Λιθουανία, η Κύπρος και η Ελβετία συμπληρώνουν την πρώτη δεκάδα της ανάλυσης. Οι λιγότερο προτοιμασμένες κοινωνίες είναι η Αρμενία, η Γεωργία και αμέσως μετά η Γερμανία.
Γιατί υπερέχουν οι σκανδιναβικές χώρες;
Σύμφωνα με δηλώσεις στελεχών της Finansplassen ανάμεσα στις αιτίες που οι σκανδιναβικές χώρες βρίσκουν πιο βολικά τα συστήματα ψηφιακών πληρωμών από τις συναλλαγές με μετρητά, είναι οι πολύ άσχημες καιρικές συνθήκες και η αραιοκατοίκηση. Ένα άλλο πλεονέκτημα είναι ότι έχουν επειδή έχουν υψηλή εμπιστοσύνη στους δημόσιους θεσμούς και μικρό πληθυσμό, γεγονός που διευκολύνει τη δοκιμή νέων πολιτικών, όπως ο περιορισμός της χρήσης μετρητών.
Πώς «σκοράρει» η Ελλάδα
Η βαθμολογία των 49 μονάδων για την Ελλάδα – οριακά κάτω από την «βάση» προκύπτει από τη συνδυαστική αξιολόγηση τριών παραγόντων:
- Τον αριθμό των ΑΤΜ ανά 100.000 κατοίκους, που είναι περίπου 64. Πρόκειται για υψηλή αναλογία που προσδίδει μεγαλύτερη εξάρτηση από τα μετρητά. Στη Νορβηγία αντιστοιχούν περίπου 27 ΑΤΜ ανά 100.000 κατοίκους.
- Τον αριθμό των τερματικών POS ανά 100.000 κατοίκους, που είναι σχεδόν 2.370 (έναντι 3.587 στη Νορβηγία)
- Τα ποσοστά του πληθυσμού που χρησιμοποιούν internet banking – περίπου 52%. Στις χώρες της πρώτης δεκάδας τα ποσοστά χρήσης internet banking κυμαίνονται από 84% ως 97%.
