Το πιστοποιητικό φερεγγυότητας, αποκαλούμενο και «Τειρεσίας των ενοικιαστών», δεν είναι καινούργια ιδέα, αλλά γυροφέρνει στα συρτάρια του υπουργείου Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών από το 2024.
Πρόκειται για ένα σύστημα πιστοληπτικής αξιολόγησης που θα λειτουργεί στο πλαίσιο του Μητρώου Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους, το οποίο τίθεται σε εφαρμογή το 2026.
Το Μητρώο θα συγκεντρώνει στοιχεία για τις οφειλές φυσικών και νομικών προσώπων, σε τράπεζες, εφορία και ΕΦΚΑ, με σκοπό την καλύτερη διαχείριση του ιδιωτικού χρέους και τη δημιουργία ενός «πιστοληπτικού σκορ» (credit score). Σύμφωνα με όσα έχουν ανακοινωθεί, το σύστημα θα λειτουργεί συμπληρωματικά με την Ανεξάρτητη Αρχή Πιστοληπτικής Αξιολόγησης και το υπάρχον σύστημα του «Τειρεσία», υπό την εποπτεία της Γενικής Γραμματείας Χρηματοπιστωτικού Τομέα και Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους (ΓΓΧΤΔΙΧ) του ΥΠΕΘΟ.
Το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: Θα συνεργάζεται το σύστημα με το Μητρώο Ιδιοκτησίας και Διαχείρισης Ακινήτων (ΜΙΔΑ), που επίσης ξεκινά το 2026, ώστε να εκδίδεται «πιστοποιητικό φερεγγυότητας» για τους υποψήφιους ενοικιαστές; Ενώ η κυβέρνηση το έχει προαναγγείλει, παραμένουν θολά σημεία και αντιδράσεις.
ΠΟΜΙΔΑ: Απαραίτητος ο «Τειρεσίας» των ενοικιαστών
Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ιδιοκτητών Ακινήτων (ΠΟΜΙΔΑ) θεωρεί απαραίτητη την εφαρμογή του «πιστοποιητικού φερεγγυότητας», ως μέτρο προστασίας των εκμισθωτών και ως κίνητρο να πέσουν περισσότερα σπίτια στην αγορά μακροχρόνιας μίσθωσης. «Πώς γίνεται η τράπεζα που εγκρίνει ένα καταναλωτικό δάνειο 5.000 ευρώ να γνωρίζει τα πάντα για τον οφειλέτη, ενώ εμείς που παραχωρούμε περιουσίες αξίας χιλιάδων ή και εκατοντάδων χιλιάδων ευρώ δεν έχουμε καμία ενημέρωση;» είναι το ερώτημα που θέτει ο πρόεδρος της ΠΟΜΙΔΑ, Στράτος Παραδιάς.
Σύλλογοι ενοικιαστών: Λίστα προγραφών ο νέος «Τειρεσίας»
Από την πλευρά τους οι σύλλογοι προστασίας των ενοικιαστών, θεωρούν ότι ο νέος «Τειρεσίας» θα λειτουργήσει ως εργαλείο αποκλεισμού και εκβιασμού εις βάρος τους, σε μια αγορά ενοικίων που λειτουργεί σε καθεστώς ασυδοσίας, με ανεξέλεγκτες αυξήσεις.
Η Ένωση Ενοικιαστών/στριών Θεσσαλονίκης κάνει λόγο για «ακραία αντικοινωνική πολιτική», που θα διογκώσει το πρόβλημα της στέγασης και ενδέχεται να οδηγήσει σε μαζική αστεγία.
Μία από τις βασικές τους ενστάσεις είναι ότι ο ιδιόμορφος «Τειρεσίας των ενοικιαστών», δεν θα αφορά μόνο τα ανείσπρακτα ενοίκια, αλλά θα βάζει στο μικροσκόπιο όλες τις τυχόν οφειλές που μπορεί να υπάρχουν σε τράπεζες, εφορία, ασφαλιστικά ταμεία.
«Πέρα από την κατάφωρη παραβίαση προσωπικών δεδομένων, σε μια χώρα όπου η κρίση, η ανεργία, η λιτότητα και η επισφαλής εργασία συνεχίζουν να οδηγούν ανθρώπους σε αδυναμία πληρωμής, σχεδόν ο μισός πληθυσμός είναι υποψήφιος για τη ‘μαύρη λίστα’. Έτσι, άνθρωποι που αρρώστησαν, έμειναν άνεργοι, έχασαν εισόδημα ή δεν μπόρεσαν να ανταπεξέλθουν στην άδικη φορολόγηση βάσει τεκμηρίων, θα χαρακτηρίζονται ‘αφερέγγυοι’ και θα οδηγούνται στην αστεγία. Η φτώχεια πλέον ποινικοποιείται θεσμικά, και ο αλγόριθμος αποφασίζει αν αύριο θα έχουμε σπίτι ή όχι», σημειώνει η Ένωση Ενοικιαστών.
Η κατάσταση στην Ελλάδα
Σύμφωνα με την ΑΑΔΕ, τα ανείσπρακτα ενοίκια είναι μόνο το 0,18% του συνόλου, ένα πολύ μικρό ποσοστό που δείχνει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ενοικιαστών είναι συνεπείς, παρά τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουν. Ο αντίλογος των ιδιοκτητών είναι ότι ο πραγματικός αριθμός των οφειλών πολύ μεγαλύτερος, καθώς οι περισσότεροι εκμισθωτές δεν δηλώνουν τα «φέσια» στην ΑΑΔΕ για να μη φορολογηθούν για ενοίκια που δεν εισέπραξαν.
Από την άλλη, πάνω από τέσσερα εκατομμύρια Έλληνες έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές στην εφορία, εκ των οποίων η πλειοψηφία είναι μικροοφειλέτες, με χρέη κάτω των 10.000 ευρώ, ενώ ο ένας στους δύο έχει χρέη μόλις 500 ευρώ. Οι «μεγαλομπαταξήδες» είναι μόλις 0,2% επί του συνόλου, που όμως ευθύνονται σχεδόν για το 80% των ληξιπρόθεσμων χρεών.
Αν συνυπολογιστούν τα χρέη σε servicers, τράπεζες και στον ΕΦΚΑ, πράγματι, πάνω από ένας στους δύο Έλληνες χρωστάει, έστω και μικροποσά.
Θεωρητικά, το σύστημα πιστοληπτικής αξιολόγησης δεν θα σε «κοκκινίζει» αυτόματα, παρά μόνο αν συστηματικά δεν εξυπηρετείς τις οφειλές σου. Κανείς όμως δεν εγγυάται ότι τα «πιστοποιητικά φερεγγυότητας», που θα πηγαινοέρχονται στα χέρια των ιδιοκτητών-εκμισθωτών, δεν θα χρησιμοποιηθούν ως εργαλείο αποκλεισμού.
Τι ισχύει στο εξωτερικό
Στη Γερμανία ο ιδιοκτήτης μπορεί να ζητήσει από τον υποψήφιο ενοικιαστή αποδεικτικό φερεγγυότητας, π.χ. ενημερότητα από το μητρώο καταναλωτών Shcufa. Πρόκειται ωστόσο για προαιρετικό έγγραφο και δεν συνδέεται με τις οφειλές προς το κράτος. Αντίστοιχα στην Ολλανδία, μπορεί να γίνει διασταύρωση του εισοδήματος του ενοικιαστή. Όμως στις παραπάνω χώρες, υπάρχουν ισχυρές ασφαλιστικές δικλείδες για την προστασία του ενοικιαστή, προγράμματα κοινωνικής κατοικίας και μέτρα ελέγχου των ενοικίων.
Στην Ελλάδα η αγορά των ενοικίων είναι πλήρως αρρύθμιστη, ενώ είμαστε η μόνη χώρα της Ευρώπης με μηδενικό απόθεμα κοινωνικών κατοικιών προς ενοικίαση. Το πρόγραμμα κοινωνικής αντιπαροχής, που αναμένεται να ξεκινήσει μετά από πολύχρονες καθυστερήσεις, δεν αντιστοιχεί στις υπάρχουσες ανάγκες, αφού παραχωρεί τη μερίδα του λέοντος στους ιδιώτες-εργολάβους.
Στα σκαριά και οι εξώσεις – εξπρές
Aν ο «Τειρεσίας των ενοικιαστών» παραμένει υπό συζήτηση, η ρύθμιση για της εξώσεις-fast track (διαταγή απόδοσης μισθίου) έχει ψηφιστεί και εφαρμόζεται από 1η Ιανουαρίου του 2026. Οι ιδιοκτήτες επικρότησαν τις αλλαγές, καθώς επιταχύνεται η απομάκρυνση των ενοικιαστών μετά τη λήξη του μισθωτηρίου, χωρίς να απαιτείται δικαστική απόφαση. Οι ενοικιαστές διαμαρτύρονται ότι πρόκειται για άλλο ένα ανάλγητο και εκβιαστικό μέτρο, που θα οξύνει περεταίρω το στεγαστικό πρόβλημα.
