Γράφει ο Nouriel Roubini*
Τι αντίκτυπο θα έχει η επόμενη κυβέρνηση των ΗΠΑ στην οικονομική ανάπτυξη και τον πληθωρισμό; Η απάντηση δεν είναι ακόμη σαφής, γιατί ενώ ορισμένες από τις προτεινόμενες πολιτικές του εκλεγμένου προέδρου Ντόναλντ Τραμπ θα τονώσουν την ανάπτυξη και θα μειώσουν τον πληθωρισμό με την πάροδο του χρόνου, άλλες θα έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα.
Από τη θετική πλευρά, ο Τραμπ θα είναι γενικά υπέρ των επιχειρήσεων και αυτό το γεγονός από μόνο του θα μπορούσε να τονώσει την οικονομική δραστηριότητα απελευθερώνοντας τα «ζωικά πνεύματα» που οδηγούν τις επιχειρηματικές επενδύσεις, την καινοτομία και την ανάπτυξη. Η ανάπτυξη θα ωφεληθεί επίσης εάν αυτός και οι Ρεπουμπλικάνοι του Κογκρέσου καταφέρουν να παρατείνουν οριστικά τις περικοπές φόρου εισοδήματος εταιρειών και φυσικών προσώπων που θα λήξουν το 2025. Ομοίως, εάν διατηρηθούν υπό έλεγχο οι πιθανές υπερβολές της ατζέντας απορρύθμισης, μια μείωση της γραφειοκρατίας θα μπορούσε να προωθήσει την ανάπτυξη και να ενθαρρύνει τον ανταγωνισμό, μειώνοντας τις τιμές μακροπρόθεσμα.
Ο Τραμπ θέλει επίσης να ενισχύσει την παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου της Αμερικής κατά τρία εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα, κάτι που θα μπορούσε να μειώσει τις τιμές της ενέργειας και να καταστήσει τους εγχώριους ενεργοβόρους τομείς πιο ανταγωνιστικούς. Ωστόσο,, ελπίζουμε ότι αυτό μπορεί να γίνει χωρίς να καταργηθούν σταδιακά οι περισσότερες από τις επιδοτήσεις της προηγούμενης κυβέρνησης στην πράσινη ενέργεια.
Το «Department of Government Efficiency», μια εξωτερική συμβουλευτική επιτροπή υπό την ηγεσία των Elon Musk και Vivek Ramaswamy (δύο σημαντικοί χορηγοί της εκστρατείας Trump), δεν θα καταφέρει να μειώσει τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό κατά 2 τρισεκατομμύρια δολάρια, όπως είχε αρχικά υποσχεθεί. Αλλά εάν το DOGE μπορέσει να εντοπίσει περικοπές ακόμη και 200 δισεκατομμυρίων δολαρίων, αυτό θα μπορούσε να μειώσει την αναποτελεσματικότητα στον δημόσιο τομέα.
Τέλος, η αυξανόμενη υποστήριξη του Τραμπ μεταξύ των ηγετών τεχνολογίας υποδηλώνει ότι θα μπορούσαμε να δούμε μια υπερφόρτιση του συγκριτικού πλεονεκτήματος της Αμερικής σε πολλές βιομηχανίες του μέλλοντος, ξεκινώντας από την τεχνητή νοημοσύνη, τη ρομποτική, τον αυτοματισμό και τη βιοϊατρική έρευνα. Η νέα κυβέρνηση όχι μόνο είναι απίθανο να σταθεί εμπόδιο σε αυτές τις βιομηχανίες, αλλά θα χρειαστεί κόπο για να εξαλειφθεί κάθε αντίσταση που αντιμετωπίζουν από τις ρυθμιστικές αρχές ή την κοινωνία των πολιτών.
Ωστόσο, η ταχύτερη ανάπτυξη και ο χαμηλότερος πληθωρισμός από τις φορολογικές πολιτικές, την απορρύθμιση και άλλα μέτρα υπέρ των επιχειρήσεων θα χρειαστούν χρόνο για να υλοποιηθούν και, κυρίως, θα εξαρτηθούν από τον αντίκτυπο της αρνητικής πλευράς του καθολικού Τραμπ. Συγκεκριμένα, αρκετές πολιτικές που έχει υποσχεθεί ο Τραμπ θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υψηλότερο πληθωρισμό, είτε μέσω αρνητικών κραδασμών της προσφοράς είτε τροφοδοτώντας την υπερβολική ζήτηση. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι υψηλοί δασμοί, οι εμπορικοί πόλεμοι και η αποσύνδεση από την Κίνα θα είναι πληθωριστικές και επιβλαβείς για την ανάπτυξη. Η έκταση της ζημίας, ωστόσο, θα εξαρτηθεί από το μέγεθος και το εύρος των δασμών και άλλων προστατευτικών πολιτικών.
Ομοίως, οι δρακόντειοι περιορισμοί στη μετανάστευση –για να μην αναφέρουμε τις μαζικές απελάσεις– θα υποβαθμίσουν περαιτέρω την ανάπτυξη και θα οδηγήσουν τον πληθωρισμό αυξάνοντας το κόστος εργασίας και τον κίνδυνο έλλειψης εργατικού δυναμικού σε βασικούς τομείς. Επιπλέον, εάν οι φορολογικές περικοπές γίνουν μόνιμες και άλλες δημοσιονομικές υποσχέσεις εφαρμοστούν χωρίς τρόπους πληρωμής τους, το δημόσιο χρέος θα μπορούσε να αυξηθεί κατά σχεδόν 8 τρισεκατομμύρια δολάρια την επόμενη δεκαετία. Αυτό, επίσης, θα πυροδοτούσε τον πληθωρισμό, ο οποίος θα αύξανε τα μακροπρόθεσμα επιτόκια και θα παραγκώνιζε τις μελλοντικές επενδύσεις, υπονομεύοντας την ανάπτυξη.
Μια άτακτη προσπάθεια ενίσχυσης της εγχώριας ανταγωνιστικότητας με την αποδυνάμωση του δολαρίου θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε υψηλότερο πληθωρισμό και να κλονίσει τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Και οποιαδήποτε πραγματική ή επαπειλούμενη προσπάθεια αμφισβήτησης της ανεξαρτησίας της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ θα αύξανε τόσο τον αναμενόμενο όσο και τον πραγματικό πληθωρισμό.
Ο αντίκτυπος των γεωπολιτικών παραγόντων είναι εξίσου αβέβαιος. Ο Τραμπ μπορεί να περιορίσει και να μειώσει ορισμένους γεωπολιτικούς κινδύνους που επηρεάζουν τις οικονομίες και τις αγορές –όπως ο πόλεμος Ρωσίας-Ουκρανίας και οι συγκρούσεις στη Μέση Ανατολή– αλλά μπορεί επίσης να πυροδοτήσει έναν ευρύτερο οικονομικό πόλεμο με την Κίνα που θα μπορούσε να κατακερματίσει περαιτέρω την παγκόσμια οικονομία.
Έτσι, οι επιπτώσεις της κυβέρνησης Τραμπ στην ανάπτυξη και τον πληθωρισμό θα εξαρτηθούν από το σχετικό ισοζύγιο θετικών και αρνητικών πολιτικών. Ευτυχώς, αρκετοί παράγοντες μπορεί να στρατευθούν ενάντια στις πιο επιζήμιες προτάσεις του Τραμπ. Το πρώτο, και ίσως το πιο σημαντικό, είναι η πειθαρχία της αγοράς: πολιτικές που αυξάνουν τον πληθωρισμό και τα ελλείμματα θα διεγείρουν τους «εκδικητές» της αγοράς ομολόγων, θα αυξήσουν τα ονομαστικά και τα πραγματικά (προσαρμοσμένα στον πληθωρισμό) μακροπρόθεσμα επιτόκια και πιθανώς θα προκαλέσουν διόρθωση στη χρηματιστηριακή αγορά ( μείωση τουλάχιστον 10%). Δεδομένου ότι ο Τραμπ βλέπει το χρηματιστήριο ως μετρητή της προεδρικής απόδοσης, αυτό μόνο το σήμα θα μπορούσε να ρίξει κρύο νερό στις πιο πυρετώδεις ιδέες του.
Επιπλέον, δεδομένου ότι η Fed εξακολουθεί να είναι ανεξάρτητη, είναι σχεδόν βέβαιο ότι θα περιορίσει ή θα σταματήσει τις μειώσεις των επιτοκίων της εάν ο πληθωρισμός αρχίσει να εκτινάσσεται ξανά. Η απλή πιθανότητα αυτού του αποτελέσματος θα πρέπει να χρησιμεύσει ως πρόσθετος περιορισμός στην κακή χάραξη πολιτικής, όπως και η επιρροή των υποψηφίων του Τραμπ να καλύψουν κορυφαίες θέσεις οικονομικής πολιτικής, οι οποίοι καταλαβαίνουν γενικά την οικονομία και τις αγορές. Τέλος, η ισχνή πλειοψηφία των Ρεπουμπλικανών στη Βουλή των Αντιπροσώπων σημαίνει ότι ο Τραμπ δεν μπορεί απαραίτητα να υπολογίζει στην πλήρη υποστήριξη του κόμματός του για όλες τις πολιτικές του, ειδικά εκείνες που θα πρόσθεταν σημαντικά στο δημόσιο χρέος.
Όλα αυτά είναι σημαντικά προστατευτικά κιγκλιδώματα. Εάν περιορίσουμε τις προοπτικές μας στο 2025, ο καθαρός αντίκτυπος της οικονομικής ατζέντας του Τραμπ μπορεί να είναι μία τόνωση για την ανάπτυξη, αν και ο ρυθμός επιστροφής της οικονομίας στον στόχο πληθωρισμού 2% της Fed είναι πιθανό να επιβραδυνθεί. Η ανάπτυξη μπορεί να παραμείνει πάνω από το δυναμικό αλλά θα είναι χαμηλότερη από το 2024. Εφόσον οι πιο ριζοσπαστικές πολιτικές του Τραμπ περιορίζονται – και αποκλείοντας κάποια απροσδόκητη εξέλιξη, όπως ένα γεωπολιτικό σοκ – το επόμενο έτος θα πρέπει να είναι σχετικά ευνοϊκό για την οικονομία των ΗΠΑ.
*Ο Nouriel Roubini είναι οικονομικός σύμβουλος, οικονομολόγος, ομιλητής και συγγραφέας. Είναι ομότιμος καθηγητής από το 2021 στο Stern School of Business του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης.
Πηγή: ΟΤ
